Cielesny wymiar badań nad autyzmem. Rzecz o dzienniku terenowym

Aleksandra Rzepkowska

doi:10.18778/2450-4491.14.04

Auteurs

Aleksandra Rzepkowska https://orcid.org/0000-0003-1322-0769

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.14.04

Mots-clés :

zapiski terenowe, badania terenowe, dziennik, pisanie, ciało, cielesność, materialność, ASD (zaburzenia ze spektrum autyzmu)

Résumé

Sporządzanie zapisków terenowych pozostaje integralną częścią obserwacji uczestniczącej, która polega na tym, że badacz uzyskuje wgląd w konkretne sytuacje społeczne i zjawiska kulturowe. Procedura notowania z pozoru wydaje się prosta, jednak w istocie jest to złożony proces, uwarunkowany przez rozmaite okoliczności oraz mający swe korelaty cielesne i materialne. Dlatego warto zdawać sobie sprawę nie tylko z tego, co badacz zapisuje, ale także, że w ogóle zapisuje oraz – nade wszystko – jak to robi. Kwestie te należy zaś analizować w sposób zindywidualizowany i zlokalizowany, zorientowany na działania konkretnego badacza w konkretnym terenie. W artykule podejmuję refleksję nad praktycznymi aspektami tworzenia notatek terenowych na przykładzie własnych badań nad autyzmem.

Biographie de l'auteur

Aleksandra Rzepkowska

Aleksandra Rzepkowska – absolwentka Wydziału Filozoficzno-Historycznego i Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończyła studia magisterskie i doktoranckie w zakresie etnologii oraz dwuletnie Podyplomowe Studium Filologii Polskiej. W latach 2018–2020 związana jako adiunkt z Katedrą Pedagogiki Społecznej na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania naukowo-badawcze: zagadnienia dyskursu, komunikacji, ciała i cielesności, zdrowia i choroby, (auto)biografii oraz pamięci.

Références

Bachelard G. (1975) Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, tłum. H. Chudak i A. Tatarkiewicz, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
View in Google Scholar

Byczkowska D. (2012) „Ciało to mój największy nauczyciel”. Interakcje z własnym ciałem w pracy tancerza, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 2, s. 112–127, https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.05
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.05

Csordas T. J. (red.) (1994) Embodiment and Experience. The Existential Ground of Culture and Self, Cambridge, Cambridge University Press.
View in Google Scholar

Emerson R. M., Fretz R. I., Shaw L. L. (red.) (1995) Writing Ethnographic Fieldnotes, Chicago, University of Chicago Press, https://doi.org/10.7208/chicago/9780226206851.001.0001
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226206851.001.0001

Ingold T. (2000) The Perception of the Environment. Essays on Livelihood, Dwelling and Skill, London, Routledge.
View in Google Scholar

Ingold T. (2007) Lines. A Brief History, London – New York, Routledge, https://doi.org/10.4324/9780203961155
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203961155

Kacperczyk A. (2012) Badacz i jego ciało w procesie zbierania i analizowania danych – na przykładzie badań nad społecznym światem wspinaczki, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 2, s. 32–63, https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.03
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.03

Lejeune P. (2010) „Drogi zeszycie…”, „Drogi ekranie…”. O dziennikach osobistych, tłum. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
View in Google Scholar

Leociak J. (1997) Tekst wobec Zagłady. (O relacjach z getta warszawskiego), Wrocław, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.
View in Google Scholar

Leociak J. (2018) Redefinicja kategorii świadka i świadectwa. (Wokół rzeczy wykopanych na terenie miejsca-po-getcie w Warszawie), „Teksty Drugie”, nr 3, s. 57–68, https://doi.org/10.18318/td.2018.3.4
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.3.4

Mauss M. (1998) Sposoby posługiwania się ciałem, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, A. Mencwel (red.), tłum. M. Król, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 185–195.
View in Google Scholar

Ong W. J. (2011) Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
View in Google Scholar

Pearce S. (1995) On Collecting. An Investigation into Collecting in the European Tradition, London, Routledge.
View in Google Scholar

Rakoczy M. (2013) Tekst, pisanie, szkoła w perspektywie antropologicznej, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 56, nr 2, s. 73–85.
View in Google Scholar

Rakoczy M. (2014a) „Pisanie” kultury a notatki terenowe – przypadek Bronisława Malinowskiego, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej”, nr 2(21), s. 75–94.
View in Google Scholar

Rakoczy M. (2014b) Szkoła, pismo, praktyka w świetle zwrotu performatywnego, „Tematy z Szewskiej”, nr 2(12), s. 6–19.
View in Google Scholar

Rakoczy M. (2015) Materia, ciało, wizualność, czyli jak lepiej zrozumieć pisanie, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 13–32.
View in Google Scholar

Rakowski T. (2008) Przemiany, przesunięcia, przedmioty przejściowe. Antropologia rzeczy, „Kultura Współczesna”, nr 2, s. 55–72.
View in Google Scholar

Rodak P. (2005) Wojna i zapis (o dziennikach wojennych), „Teksty Drugie”, nr 6, s. 33–45.
View in Google Scholar

Rule A. (2021) Ted Bundy. Bestia obok mnie, tłum. B. Czartoryski, Kraków, Wydawnictwo SQN.
View in Google Scholar

Stoller P. (1989) The Taste of Ethnographic Things: The Senses in Ethnography, Philadelphia, University of Pennsylvania Press, https://doi.org/10.9783/9780812203141
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.9783/9780812203141

Sulima R. (2000) Antropologia codzienności, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar

Vandendorpe Ch. (2008) Od papirusu do hipertekstu. Esej o przemianach tekstu i lektury, tłum. A. Sawisz, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
View in Google Scholar

Wojciechowska M. (2012) Ciało – podstawowe narzędzie pracy. Rola ciała w procesie negocjowania tożsamości pracownic agencji towarzyskich, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 2, s. 128–151, https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.06
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.06

Wójcik-Dudek M. (2019) Idiolekty pamięci – dziecięce dzienniki Zagłady. Od świadectwa do literatury, „Stylistyka”, t. 28, s. 157–174, https://doi.org/10.25167/Stylistyka20.2019.11
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.25167/Stylistyka20.2019.11