Kulturotwórcza rola szkoły wiejskiej na przykładzie działalności Szkoły Powszechnej w Łopiennie w latach 1918–1939 (wybrane problemy)

Katarzyna Kabacińska-Łuczak

doi:10.18778/2450-4491.11.14

Autor

Katarzyna Kabacińska-Łuczak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych https://orcid.org/0000-0001-8098-3403

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.11.14

Słowa kluczowe:

szkolnictwo powszechne w dwudziestoleciu międzywojennym, Szkoła Powszechna w Łopiennie, działalność społeczno-kulturowa wsi

Abstrakt

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. bardzo ważną kwestią było przekształcenie i ujednolicenie wszystkich szczebli szkolnictwa. Działalność szkół wiejskich w dwudziestoleciu międzywojennym wpływała nie tylko na sferę edukacyjno-wychowawczą, ale także na przejawy aktywności społeczno-kulturowej. Celem artykułu jest ukazanie różnorodności form działalności na rzecz społeczności prowadzonych przez Szkołę Powszechną w Łopiennie: organizowanie obchodów rocznic ważnych wydarzeń historycznych, politycznych i religijnych, organizowanie wieczorowych kursów dokształcających, pogadanek i wykładów, zaangażowanie nauczycieli w działalność równych towarzystw i organizacji lokalnych.

Biogram autora

Katarzyna Kabacińska-Łuczak - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych

Kabacińska-Łuczak Katarzyna – pedagog, doktor habilitowana, adiunkt na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracuje w Zakładzie Historii Wychowania na Wydziale Studiów Edukacyjnych. Zainteresowania badawcze obejmują dzieje dzieciństwa, zabaw i zabawek dziecięcych w dawnej Polsce oraz różnych aspektów wychowania w XIX i na początku XX w.

Bibliografia

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Zespół Archiwum Kurii Metropolitarnej, Szkoła w Łopiennie (1862–1889), sygn. 7.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (a), oddział w Gnieźnie, Zespół: Inspektorat Szkolny w Wągrowcu, Statystyka 1928r., sygn. 25.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (b), oddział w Gnieźnie, Zespół Komisja Kolonizacyjna, Friedrichsfelde, sygn. 60050.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (c), oddział w Gnieźnie; Inspektorat Szkolny w Wągrowcu, Spisy majątków szkolnych 1925–1927, sygn. 29.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (d), oddział w Gnieźnie, Zespół Akta dotyczące maj. Szkolnego w Łopiennie 1935–1938, sygn. 42.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (e), oddział Gniezno, Inspektorat Szkolny w Wągrowcu, Wiejskie Kursy dokształcające 1929–1932, sygn. 36.
Google Scholar

Biernacka M. (1938) Oświata a społeczno-kulturowe przeobrażenia wsi w okresie międzywojennym, „Etnografia Polska”, t. XXVII, z. 1.
Google Scholar

Bojarska S. (1917) Nasz dorobek kulturalny. Przewodnik dla osób pracujących społecznie przystępujących lud do pracy społecznej na wsi albo w mieście. 1. Wielkopolska, Warszawa, Wydawnictwo Księgarni Kroniki Rodzinnej.
Google Scholar

„Dziennik Bydgoski” 1930, nr 106.
Google Scholar

Garbowska W. (1976) Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1932–1939, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1928, nr 116.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1930a, nr 56.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1930b, nr 91.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1934a, nr 202.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1934a, nr 273.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1934c, nr 274.
Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1936, nr 206.
Google Scholar

Gierłowski J., List adresowany do Konsystorza, Archiwum Archidiecezjalne, Zespół Archiwum Kurii Metropolitarnej, Szkoła w Łopiennie (1862–1889), sygn. 7, k. 11–12.
Google Scholar

Głowacka-Sobiech E. (2008) Badania regionalne w historii wychowania – problemy metodologiczne, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 24, s. 7–12.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2008.24.1

Gołdyn P. (2019) Źródła do dziejów szkolnictwa w Polsce w XX wieku. Sprawozdania szkolnej, protokoły rad pedagogicznych, kroniki szkolne, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/amup.9788323236757

„Goniec Wielkopolski” 1985, nr 196.
Google Scholar

Grzelczyk M. Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1939 (ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski) – praca niepublikowana, znajduje się w zbiorach Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Poznaniu, b.r.w.
Google Scholar

Hładyłowicz K. J. (1932) Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku z dodatkiem 2 map, Lwów, Wydawnictwo Kasa im. Rektora J. Mianowskiego.
Google Scholar

Jamrożek W. (1985) Repolonizacja szkolnictwa w Wielkopolsce i na Pomorzu w latach 1918–1928, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. XVI, z. 1.
Google Scholar

Jamrożek W. (1989) Funkcja społeczna nauczyciela szkoły powszechnej w środowisku wiejskim w opinii Ruchu Ludowego II Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Pedagogika et Psychologia”, nr 24, s. 33–48.
Google Scholar

Jamrożek W. (2015) Kongresy i zjazdy pedagogiczne w rozwoju polskiej myśli i praktyki edukacyjnej (do 1939 roku), Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Kościński K. (1909) Przewodnik po Poznaniu i Wielkim Księstwie Poznańskiem, Poznań, Nakładem i czcionkami Drukarni św. Wojciecha.
Google Scholar

Kronika Szkoły w Łopiennie, Archiwum Państwowe w Poznaniu, sygn. 53/875/0/57/223.
Google Scholar

Michalski S. (1962) Szkolnictwo powszechne i zakłady kształcenia nauczycieli w Wielkopolsce w okresie międzywojennym, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Mokrzecki L., Żerko J. (1989) Regionalizm w badaniach i nauczaniu historii wychowania, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, nr 32, s. 13–21.
Google Scholar

Mycielski J. (1902) Księga adresowa wszystkich miejscowości w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań, Wydawnictwo Księgarnia Polska W. Tempłowicza.
Google Scholar

„Orędownik” 1888, nr 233.
Google Scholar

„Orędownik” 1904, nr 6.
Google Scholar

Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych F. Bujak, J. Rutkowski (red.) (1935), t. 4, Lwów, Wydawnictwo Kasa im. Rektora J. Mianowskiego.
Google Scholar

Sieciński W. (2016) Administracja i organizacja szkolnictwa powszechnego i średniego w II Rzeczypospolitej, „Studia Administracyjne”, nr 8, s. 79–98.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/sa.2016.8-06

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880–1914), F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski (red.), Warszawa t. 5, nakład F. Sulimirskiego i W. Walewskiego.
Google Scholar

Spaleniak W. (1994/1995) Prasa polska w Poznaniu w okresie zaborów (główne kierunki rozwoju) w: Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku, M. Kosman (red.), t. 1, Poznań, Polski Dom Wydawniczy „Ławica”.
Google Scholar

Stryjakowski W. (1887) Wiadomości o Łopiennie i jego kościele na pamiątkę dwóchsetnej rocznicy konsekracji kościoła, Poznań.
Google Scholar

Stryjakowski W. (b.d.w.) Kronika proboszcza w Łopiennie 1866–1900; z komentarzami i uzupełnieniami ks. Franciszka Januchowskiego; praca niepublikowana, w zbiorach rodziny Kabacińskich.
Google Scholar

Strzałko M. (2013) Majątki Wielkopolskie, t. IX/1, powiat gnieźnieński, Szreniawa, Wydawnictwo Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu w Szreniawie.
Google Scholar

Szczepaniak M., Tyrchan G. (2015) Codzienność lat 1914–1918 na Ziemi Gnieźnieńskiej w świetle kronik szkolnych, Gniezno, Drukarnia „Dozór”.
Google Scholar

Tomaszewski A. (1930) Gwara Łopienna i okolicy w północnej Wielkopolsce, Kraków, Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności.
Google Scholar

Topolski J. (1977) Marksizm i historia, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Topolski J. (1978) O pojęciu i funkcjach historycznych monografii regionalnych, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 2, s. 171–178.
Google Scholar

Topolski J. (2018), Wielkopolska poprzez wieki, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Trzebiatowski K. (1970) Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1932, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

„Wielkopolanin” 1888, nr 233.
Google Scholar

Wróblewska U. (2017) Gromadzenie i ochrona źródeł szkolnych, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 37, s. 37–52.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2017.37.3

Dziennik Urzędowy z dnia 1 września 1930 r. https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/394317/PDF/NDIGCZAS019528_67786646.pdf [dostęp: 24.11.2019].
Google Scholar

http://eprints.rclis.org/16418/1/kolasa_gazety_pol.pdf [dostęp: 16.04.2015].
Google Scholar

https://szukajwarchiwach.pl/92/338/0/?q=inspektorat+szkolny+w%C4%85growiec+XARCHro:92&wynik=9&rpp=15&page=1#tabZespol [dostęp: 25.11.2019].
Google Scholar

https://wiadomosci.onet.pl/kraj/dzien-dziecka-data-zwyczaje-zyczenia/mm90117 [dostęp: 24.11.2019].
Google Scholar

https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2030.09.2018/WLK-rej.pdf [dostęp: 14.11.2019].
Google Scholar

Kolasa W. M., Jarowiecki J. (2015) Najważniejsze polskie gazety do wybuchu pierwszej wojny światowej w kontekście zabezpieczenia ich dla potomnych (charakterystyka, badania, zasoby), http://eprints.rclis.org/16418/1/kolasa_gazety_pol.pdf
Google Scholar