(Nie)bezpieczna rodzina – kalejdoskop (dys)funkcji
DOI:
https://doi.org/10.18778/2450-4491.09.04Słowa kluczowe:
rodzina, dysfunkcja, polidysfunkcja, pomoc i wsparcie społeczneAbstrakt
Artykuł traktuje o sytuacji współczesnych rodzin, ich problemach, uwikłaniach kryzysowych oraz możliwościach niesienia im pomocy. Autorka artykułu rozważa sytuację rodzin dotkniętych dysfunkcją lub polidysfunkcją, nieradzących sobie w obliczu narastającego kryzysu wieloproblemowego. Dokonuje przeglądu badań nad tego typu rodzinami. Odnosi się do aktualnie prowadzonej polityki prorodzinnej i wskazuje na alternatywne możliwości udzielania pomocy rodzinom w wychodzeniu z zapaści polidysfunkcyjnej. Za szczególnie ważne uznaje wspomaganie holistyczne, uwzględniające zwłaszcza poddawanie tego typu rodzin treningom kompetencyjnym indywidualnym i grupowym.
Bibliografia
Antonovsky A. (1995) Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, tłum. H. Grzegołowska-Klarkowska, Warszawa, Wydawnictwo Fundacja IPN.
Google Scholar
Baka Ł. (2015) Konflikt między pracą i rodziną a wypalenie zawodowe. Pośrednicząca rola zasobów osobowych, „Psychologia Społeczna”, t. 64 (19), s. 367–374.
Google Scholar
Biernat T. (2006) Społeczno-pedagogiczne uwarunkowania światopoglądu młodzieży w okresie transformacji, Toruń, Wydawnictwo UMK.
Google Scholar
Błażej J. (2016) Funkcjonowanie rodziny i postawy rodzicielskie a ekspresja zachowań anorektycznych, Kwartalnik Naukowy „Dylematy dotyczące wychowania”, nr 1 (25), s. 320–330.
Google Scholar
Boguszewski R. (2017) Modele rodziny, podział obowiązków domowych i problemy w rodzinie, Warszawa, „Opinie i diagnozy”, CBOS, Komunikat z badań nr 37.
Google Scholar
Borecka-Biernat D. (2011) Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży w kontekście trudnych sytuacji szkolnych i pozaszkolnych, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Brzezińska A. (2003) Dzieci z układu ryzyka w: Ukryte piętno. Zagrożenia rozwoju w okresie dzieciństwa, A. Brzezińska, S. Jabłoński, M. Marchow (red.), Poznań, Wydawnictwo Fundacja Humaniora.
Google Scholar
Buchla M. (2008) Komunikacja międzypokoleniowa między dziadkami a wnukami w okresie późnej adolescencji w: Komunikacja społeczna w świecie realnym, M. Baryluk, M. Wawrzak-Chodaczek (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 268–280.
Google Scholar
Celary I. (2006), Formacja religijna w rodzinie chrześcijańskiej, w: Rodzina. Historia i współczesność. Studium monograficzne, W. Korzeniowska, U. Szuścik (red.), wyd. 2, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Chańko-Karaszewska A. (2018) Rodzina w percepcji i ocenie osób odbywających karę pozbawienia wolności, „Resocjalizacja Polska”, nr 15, s. 161–178.
Google Scholar
Danilewicz W. (2006) Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych, Białystok, Trans Humana.
Google Scholar
de Tchorzewski A. M. (2005) Pomocniczość i solidaryzm jako zasady przeciwdziałania traumie XXI wieku w: Współczesna rodzina polska – jej stan i perspektywy, H. Cudak, H. Marzec (red.), t. 1, Mysłowice, Wydawnictwo GWSP, s. 11–22.
Google Scholar
Diener E., Fujita F. (1995) Resources personal strivings and subjective well-being: A nomothetic and idiographic approach, “Journal of Personality and Social Psychology”, 68, s. 926–935.
Google Scholar
Doniec R. (2001) Rodzina wielkiego miasta: przemiany społeczno-moralne w świadomości trzech pokoleń, Kraków, Wydawnictwo UJ.
Google Scholar
Frąckowiak-Sochańska M. (2015) Zdrowie psychiczne a wzory życia małżeńsko-rodzinnego w kontekście wyzwań współczesności w: Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Wrocław Oficyna Wydawnicza ARBORETUM, s. 124–138.
Google Scholar
Fraser I. S. (1989) The Strategic Rapid Intervention Approach w: Brunner/Mazel psychosocial stress series, No. 13. Treating stress in families, C. R. Figley (red.), Philadelphia, PA, US: Brunner/Mazel, s. 122–157.
Google Scholar
Gębuś D. (2010) Mama, tata, dziecko? Przemiany ról małżeńskich i rodzicielskich we współczesnych rodzinach w: Rodzice i dzieci w różnych systemach rodzinnych, I. Janicka (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 57–69.
Google Scholar
Goldscheider F. K., Goldscheider C. (1989) Family structure and conflict: Nest-leaving expectations of young adults and their parents, „Journal of Marriage and the Family”, 51, s. 87–97.
Google Scholar
Górecki M. (2001) Człowiek w kryzysie, „Pedagogika Społeczna”, nr 1, s. 77–86.
Google Scholar
Greenhaus J. H., Powell G. N. (2006), When work and family are allies: A theory of work-family enrichment, Academy of Management Review, 31, s. 72–92.
Google Scholar
Halicki J. (2018) Nadużywanie alkoholu jako czynnik ryzyka przemocy w rodzinie, „Pedagogika Społeczna”, nr 3 (69), s. 221–234.
Google Scholar
Herman J. L. (1998) Przemoc: uraz psychiczny i powrót do równowagi, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Hobfoll S. E. (2006) Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, tłum. M. Kacmajor, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
James R. K., Gilliland B. E. (2009) Strategie interwencji kryzysowej, Warszawa, PARPA.
Google Scholar
Janułajtys D. (2011) Marginalizacja i wykluczenie jako implikacje defektu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, „Pedagogika Rodziny”, nr 1, s. 69–81.
Google Scholar
Jarosz E. (2015) Przemoc w wychowaniu. Między prawnym zakazem a społeczną akceptacją, Monitoring Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa, Wydawnictwo Rzecznika Praw Dziecka.
Google Scholar
Jaworowska A. (2011) Skala wartości Rokeacha RVS: polska normalizacja, Warszawa, Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Google Scholar
Karmolińska-Jagodzik E. (2012) Komunikacja międzypokoleniowa – rozważania wokół różnic kulturowych, „Studia Edukacyjne”, nr 21, s. 191–210.
Google Scholar
Kita B., Sitarczyk M. (1994) Wpływ postaw rodzicielskich na doświadczanie kryzysu w wartościowaniu przez młodzież w wieku dorastania, „Psychologia Wychowawcza”, nr 4, s. 330–343.
Google Scholar
Kleszcz M., Łączyk M. (2013) Młodzież licealna wobec wartości, samotności i pasji, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Kliś M. (2011) Konflikt pokoleń w rodzinach dorastającej młodzieży, „Państwo i Społeczeństwo”, t. XI, nr 3, s. 37–60.
Google Scholar
Kmiecik-Baran K. (2009) Bezrobocie czynnikiem marginalizacji i ubóstwa, Gdańsk, Wydawnictwo UG.
Google Scholar
Koral J. (2009) Kulturowe aspekty polskiego bezrobocia, Warszawa, Wydawnictwo UKSW.
Google Scholar
Kubacka-Jasiecka D. (2004) Interwencja kryzysowa z perspektywy psychosocjokulturowego paradygmatu kryzysu w: Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna. Nowe ujęcia i możliwości, D. Kubacka-Jasiecka, K. Mudyń (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 146–175.
Google Scholar
Kupiec H. (2008) Rozmiary i społeczno-demograficzne uwarunkowania zachowań ryzykownych uczniów szkół gimnazjalnych w: Resocjalizacja – ciągłość i zmiana, M. Konopczyński, B. M. Nowak (red.), Warszawa, Wydawnictwo Pedagogium, s. 358–371.
Google Scholar
Laska E. I. (2011) Zaniedbywanie dzieci w rodzinie jako specyficzna forma przemocy, „Pedagogika Rodziny”, nr 1, s. 185–196.
Google Scholar
Lelonek-Kuleta B., Chwaszcz J. (2015) Świadczenie pomocy terapeutycznej dla patologicznych hazardzistów i ich rodzin w Polsce – wyniki badań ogólnopolskich w: Hazard i inne uzależnienia behawioralne. Doniesienia z badań, I. Niewiadomska (red.), Warszawa, Wydawnictwo „Res Humanae”, s. 269–286.
Google Scholar
Leśniak E., Dobrzyńska-Mesterhazy A. (1996) Rodziny w kryzysie: diagnoza i interwencja kryzysowa w: Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, W. Badura-Madej (red.), Warszawa, Wydawnictwo Interart, s. 83–101.
Google Scholar
Lis-Turlejska M. (2000) Psychologiczne konsekwencje traumatycznego stresu – współczesne kierunki badań, „Nowiny Psychologiczne”, nr 2, s. 25–38.
Google Scholar
Łukasiuk M. (2007) Obcy w mieście. Migracja do współczesnej Warszawy, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Marek-Zborowska B. (2018) Problemy samotnych matek w: Wybrane problemy społeczne. Teraźniejszość – przyszłość, E. Grudziewska, M. Mikołajczyk (red.), Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 32–45.
Google Scholar
Margasiński M. (1996) Analiza psychologiczna systemów rodzinnych z chorobą alkoholową, Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar
Margasiński M. (2010) Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Matyjas B. (2008) Dzieciństwo w kryzysie. Etiologia zjawiska, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Matysiak A. (red.) (2014) Nowe wzorce formowania i rozwoju rodziny w Polsce. Przyczyny oraz wpływ na zadowolenie z życia, Warszawa, Scholar.
Google Scholar
Mazurek P. (2014) Relacje rodzinne fundamentem tożsamości i egzystencji społecznej człowieka, „FIDES ET RATIO”, nr 3 (19), s. 5–14.
Google Scholar
Młyński J. M. (2012) Migracje rodziców jako zjawisko społeczno-wychowawcze w kontekście nowych uwarunkowań ́pedagogiki dzieci, „Roczniki Nauk o Rodzinie i Pracy Socjalnej”, t. 4 (59), s. 67–91.
Google Scholar
Nowak B. M. (2010) Bezrobocie i ubóstwo jako źródła wieloproblemowych kryzysów rodzinnych, „Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne”, nr 1, s. 257–270.
Google Scholar
Nowak B. M. (2011) Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Nowak B. M. (2013) Kreowanie tożsamości rodziny. Trening kompetencyjny systemu rodzinnego i jego liderów w: Rodzinne Domy Dziecka – w stronę rozwoju kompetencji, M. Kolankiewicz, B. M. Nowak (red.), Warszawa, Wydawnictwo Fundacji Orlen, s. 45–57.
Google Scholar
Nowak B. M. (2014) Od kreacji do autokreacji rodziny. model oddziaływań stabilizująco-rozwojowych wobec rodziny w kryzysie wieloproblemowym w: Rodzina w potrzebie – kierunki wychodzenia z kryzysu, M. Kolankiewicz, B. M. Nowak (red.), Warszawa, Fundacja Orlen – Dar Serca, s. 27–42.
Google Scholar
Nowak B. M. (2015) The role of rehabilitation through drama in restoring lost and creating new family resources w: Family growth supporting resources, J. Chwaszcz, J. Gorbaniuk (red.), Lublin, Wydawnictwo Natanaelum, s. 83–94.
Google Scholar
Nowak B. M. (2016) Niedostatki w zasobach środowiska rodzinnego a zaburzenia rozwojowe i problemy adaptacyjne dzieci, „Resocjalizacja Polska”, nr 11, s. 25–38.
Google Scholar
Nowak B. M. (2017) Hierarchia wartości osób wykluczonych społecznie. Komunikat z badań, „Pedagogika Społeczna”, nr 1, s. 139–159.
Google Scholar
Olson D. H., Russel C. S., Sprenkle D. H. (1989) Circumplex Model of Martial and Family Systems: VI. Theoretical Update, „Family Process”, 22, 69–83.
Google Scholar
Plopa M. (2007) Psychologia rodziny. Teoria i badania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Podgrodzka M. (2017) Bezrobocie i zawieranie małżeństw w Polsce, „Studia Ekonomiczne”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 309, s. 57–70.
Google Scholar
Popow M., Kowzan P., Zielińska M., Prusinowska M., Chruściel M. (red.) (2011) Oblicza biedy we współczesnej Polsce, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Porzak R. (1993) Funkcjonowanie systemu rodzinnego młodzieży należącej do grup podkulturowych, „Psychologia Wychowawcza”, nr 4, s. 331–341.
Google Scholar
Prusik A. (2010) Zmiana modelu rodziny czy jej atrofia? W świetle badań poglądów młodzieży w: Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa, J. Piekarski, T. Pilch, W. Theiss, D. Urbaniak-Zając (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 443–452.
Google Scholar
Pytka L. (2005) Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa, Wydawnictwo APS.
Google Scholar
Rostowska T. (2001) Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Analiza psychologiczna, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Rostowski J. (2003) Style przywiązania a kształtowanie się związków interpersonalnych w rodzinie w: Psychologia w służbie rodziny, I. Janicka, T. Rostowska (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 19–31.
Google Scholar
Rymarz T. (2007) Psychospołeczne aspekty funkcjonowania rodzin z problemem bezrobocia w: Pedagogika wobec problemów opieki i resocjalizacji, S. Badora, R. Stolecka-Zuber (red.), Tarnobrzeg, Wydawnictwo PWSZ.
Google Scholar
Ryś M. (2016a) Dysfunkcyjny system rodziny z problemem alkoholowym w: W kierunku kultury bez przemocy, R. Wiśniewski, S. Zaręba, M. Zarzecki (red.), Warszawa, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, s. 95–121.
Google Scholar
Ryś M. (2016) Odporność psychiczna osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych, Warszawa, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
Google Scholar
Seligman M. (1975) Helplessness: On Depression, Development, and Death, San Francisco: W. H. Freeman.
Google Scholar
Sitarczyk M. (2004) Nieletni sprawcy zabójstw. Sylwetki psychologiczne, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar
Skrzypniak R. (2000) Wartości w procesie wychowania rodzinnego, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. XII, s. 31–47.
Google Scholar
Słomczyńska M. I. (2014) Patologie społeczne w kontekście kryzysu współczesnej rodziny, „Resocjalizacja Polska”, nr 8, s. 67–80.
Google Scholar
Smolińska-Theiss B. (2016) Dzieci w Polsce – najbiedniejsza grupa społeczna, „Pedagogika Społeczna”, nr 4, s. 77–95.
Google Scholar
Solak A. R. (2010) Problematyka pracy i bezrobocia w kontekście funkcjonowania rodziny, Warszawa, Wydawnictwo Comandor.
Google Scholar
Sozańska E. (2014), Rodzina jako środowisko wychowania w wartościach, „Łódzkie Studia Teologiczne”, nr 3 (23), s. 39–51.
Google Scholar
Suwalska-Barancewicz D., Malina A. (2018) Samoocena i styl przywiązania jako predyktory oceny zachowań komunikacyjnych własnych oraz partnera, „Psychologia Rozwojowa”, t. 23, nr 3, s. 65–82.
Google Scholar
Sztompka P. (2002) Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków, Znak.
Google Scholar
Szydłowski B., Szumilas K. (2002) Jak przetrwać bezrobocie?, Kraków, Wydawnictwo HELST.
Google Scholar
Turowski S. (2008) Bieda antywychowuje, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 5, s. 39–41.
Google Scholar
Urban B. (2005) Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Urban B. (2010) Współczesne teorie zaburzeń w zachowaniu w: Problemy współczesnej resocjalizacji, L. Pytka, B. M. Nowak (red.), Warszawa, Wydawnictwo Pedagogium, s. 28–35.
Google Scholar
Walczak B. (2008) Migracje rodzicielskie – skala zjawiska oraz jego wychowawcze i edukacyjne implikacje, „Pedagogika Społeczna”, nr 3, s. 143–162.
Google Scholar
Walęcka-Matyja K. (2009) Zachowania społeczne młodzieży a uwarunkowania rodzinne i osobowościowe, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Walsh F. (2003) Family resilience: A framework for clinical practice, „Family Process”, 42, s. 1– 8.
Google Scholar
Więcek-Durańska A. (2018) Psychospołeczne czynniki ryzyka zachowań niezgodnych z prawem młodzieży, „Biuletyn PTK”, nr 25, s. 107–133.
Google Scholar
Włodarczyk E. (2016) Proces zdrowienia. Perspektywa kobiet uzależnionych od alkoholu, „Pedagogika Społeczna”, nr 4, s. 135–153.
Google Scholar
Wrzesień W. (2003) Jednostka, rodzina, pokolenie: studium relacji międzypokoleniowych w rodzinie, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Wysocka E. (2009) Doświadczanie życia w młodości – problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Wysocka E., Ostafińska-Molik B. (2014) Zaburzenia internalizacyjne i eksternalizacyjne a typ rodziny pochodzenia – analiza teoretyczna i wyniki badań, „Resocjalizacja Polska”, nr 8, s. 131–55.
Google Scholar
Boguszewski R. (2013) Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie, Wydawnictwo Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_033_13.PDF dostęp: 29.04.2019
Google Scholar
Boguszewski R. (2013a) Wartości i normy, Wydawnictwo Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_111_13.PDF dostęp: 29.04.2019, godz. 21:04
Google Scholar
Boguszewski R. (2018) Aspiracje Polaków w latach 1998, 2008, 2018, Komunikat z badań, Nr 148, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_148_18.PDF dostęp: 28.04.2019, godz. 19:45
Google Scholar
Boguszewski R. (2019) Rodzina – jej znaczenie i rozumienie, Komunikat z badań, Nr 22, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_022_19.PDF dostęp: 30.04.2019, godz. 21:07)
Google Scholar
Bożewicz M. (2018) Sytuacja rodzin w Polsce dwa lata po wprowadzeniu programu „Rodzina 500 plus”., Komunikat z badań, Nr 54, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_054_18.PDF dostęp: 28.04.2019, godz. 21:40
Google Scholar
Kowalczuk K. (2012) Potrzeby prokreacyjne oraz preferowany i realizowany model rodziny, Komunikat z badań, Nr BS/61, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_061_12.PDF dostęp: 02.05.2019, godz. 17:43
Google Scholar
Roguska B. (2016) Program „Rodzina 500 plus” jako element systemu wspierania rodzin i dzietności, Komunikat z badań, Nr 25, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_025_16.PDF dostep: 28.04.2019, godz. 20:28
Google Scholar
Walczak B. (2014) Dziecko, rodzina i szkoła, wobec migracji rodzicielskich: 10 lat po akcesji do Unii Europejskiej. Raport z badań, http://brpd.gov.pl/sites/default/files/raport_dziecko_rodzina_i_szkola_wobec_migracji_rodzicielskich_-10_lat_po_akcesji_do_unii_europejskiej.pdf
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
