Nauczyciele wobec teorii w pedagogice: bariery aplikacji teorii do praktyki

Martyna Jarota

doi:10.18778/2450-4491.20.09

Autor

Martyna Jarota Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-3910-4491

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.20.09

Słowa kluczowe:

dualizm teoria–praktyka, rzeczywistość edukacyjna, edukacyjne realia, wdrażanie teorii do praktyki, badania w działaniu (AR)

Abstrakt

Artykuł podejmuje problem wdrażania teorii pedagogicznych do praktyki edukacyjnej. Praca ukazuje napięcie między sferą akademicką a codziennymi realiami pracy nauczycieli. Opisano w niej funkcje teorii pedagogicznych, a także zidentyfikowano bariery w implementacji teorii, w tym: szok startu zawodowego nauczycieli, tradycję obowiązującą w danej placówce, podejmowanie czynności w sposób rutynowy, lęk przed niepowodzeniem czy też przeciążenie obowiązkami. W podsumowaniu zaproponowano badania w działaniu jako sposób na integrację teorii i praktyki. Podkreślono ich potencjał w generowaniu wiedzy trafnej i użytecznej w edukacyjnych realiach. Badania te sprzyjają refleksji nad działaniem, wzmacniając kompetencje nauczycieli oraz motywację do wprowadzania zmian, co może przyczynić się do podniesienia jakości edukacji w obliczu współczesnych wyzwań.

Biogram autora

Martyna Jarota - Uniwersytet Łódzki

Martyna Jarota – zatrudniona w Katedrze Badań Edukacyjnych na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, którego jest absolwentką na kierunku pedagogika ze specjalnością pedagogika wieku dziecięcego. W czerwcu 2022 roku obroniła pracę magisterską pt. Postawy studentów kierunków społecznych i kierunków przyrodniczych wobec badań naukowych, przygotowaną pod kierunkiem dr. hab. Sławomira Pasikowskiego, prof. UŁ. Od października tego samego roku jest doktorantką w dyscyplinie pedagogika w Szkole Doktorskiej Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania badawcze autorki koncentrują się wokół metodologii badań edukacyjnych. Szczególnie interesuje ją zagadnienie procesów decyzyjnych, jakie zachodzą w trakcie trwania procesu badawczego, a także postaw wobec badań naukowych, w tym postaw studentów wobec matematyki i statystyki.

Bibliografia

Błażejewski W. (2021) Kryzys edukacji – edukacja w kryzysie, Edukacja. Terapia. Opieka, nr 3, s. 153–173, https://doi.org/10.52934/eto.141
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.52934/eto.141

Buchcic E., Żeber-Dzikowska I. (2014) Start zawodowy nauczyciela, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Rocznik Polsko-Ukraiński, nr 16, s. 193–206, https://doi.org/10.16926/rpu.2014.16.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.16926/rpu.2014.16.13

Czerepaniak-Walczak M. (2014a) Badanie w działaniu w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli, Przegląd Badań Edukacyjnych, nr 19, s. 181–194, https://doi.org/10.12775/PBE.2014.028
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2014.028

Czerepaniak-Walczak M. (2014b) Między teorią a praktyką. Funkcje koncepcji pedagogicznych w pracy nauczycieli i nauczycielek, Refleksje, nr 6, s. 10–14.
Google Scholar

Dobkowska J., Zielińska A., Zytko M. (2024) Młodzi nauczyciele odchodzą ze szkoły. Raport z diagnozy uwarunkowań odchodzenia z zawodu przez warszawskich nauczycieli o stażu pracy do 5 lat, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, https://doi.org/10.31338/uw.9788323565949
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323565949

Fabiś I. (1998) Start zawodowy bez szoku, Edukacja i Dialog, nr 8, s. 45–48.
Google Scholar

Góral A., Jałocha B., Mazurkiewicz G., Zawadzki M. (2019) Badania w działaniu: Książka dla kształcących się w naukach społecznych, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Janowicz M. (2017) Wybrane aspekty uczenia się. Wyniki badań, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, nr 87, s. 81–92, https://doi.org/10.21005/oe.2017.87.2.08
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21005/oe.2017.87.2.08

Jezierska-Wiejak E. (2018) Praktyki pedagogiczne przygotowaniem do odgrywania roli nauczyciela czy wprowadzeniem do zawodu? [w:] Praktyki pedagogiczne przestrzenią i miejscem ewaluacji kompetencji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji: koncepcje – przemiany – rozwiązania, E. Musiał, J. Malinowska (red.), Wrocław, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Klus-Stańska D. (2009) Paradygmaty współczesnej dydaktyki – poszukiwanie kwiatu paproci czy szansa na tożsamość teoretyczno-metodologiczną? [w:] Paradygmaty współczesnej dydaktyki, L. Hurło, D. Klus-Stańska, M. Łojko (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Kochanowska E. (2021) Kompetentny nauczyciel – kompetentny uczeń we współczesnej edukacji [w:] Myśleć teorią w praktyce edukacyjnej. Przekraczanie granic w drodze do rozwijania kompetencji kluczowych uczniów, E. Kochanowska, J. Wojciechowska, A. Herma (red.), Bielsko-Biała, Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, s. 11–28.
Google Scholar

Korzon A. (1996) Opinie nauczycieli o przygotowaniu do zawodu na studiach pedagogicznych [w:] System kształcenia pedagogów specjalnych: ciągłość i możliwości zmian, J. Wyczesany, H. Kosętka (red.), Kraków, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 128–136.
Google Scholar

Kozielska M. (2009) Style nauczania akademickiego w aspekcie treści kształcenia, Chowanna, Tom jubileuszowy, s. 161–172.
Google Scholar

Kozubek M. T. (2022) Globalny pakt edukacyjny w odpowiedzi na kryzys edukacji, Roczniki Pedagogiczne, nr 14(3), s. 142–148, https://doi.org/10.18290/rped22143.9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/rped22143.9

Kwiatkowska H. (2008) Pedeutologia, Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Leppert R. (2007) Potoczne pojmowanie praktyczności pedagogiki [w:] Edukacja, moralność, sfera publiczna: materiały z VI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego PTP, J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Lublin, Oficyna Wydawnicza „Verba”.
Google Scholar

van Lier L. (1994) Action Research, Sintagma, nr 6, s. 31–37.
Google Scholar

Malec A. (2018) Przygotowanie studentów do realizacji zadań nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej – między teorią a praktyką [w:] Praktyki pedagogiczne przestrzenią i miejscem ewaluacji kompetencji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji: koncepcje – przemiany – rozwiązania, E. Musiał, J. Malinowska (red.), Wrocław, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 154–163.
Google Scholar

Michniuk A. (2020) Dlaczego współcześni nauczyciele rezygnują z pracy w szkołach państwowych? Raport z badań, Rocznik Pedagogiczny, nr 43, s. 153–165.
Google Scholar

Skibińska E. (2023) Strategie edukacyjne dorosłych (na przykładzie studentów studiów niestacjonarnych Wydziału Pedagogicznego UW), Rocznik Andragogiczny, nr 30, s. 271–282, https://doi.org/10.12775/RA.2023.015
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2023.015

Skrzetuska E. (2019) Zmiany społeczne a kształcenie nauczycieli wczesnej edukacji [w:] Pedagogika wczesnoszkolna w Polsce i na świecie. Teoria i badania, B. Borowska, M. Buk-Cegiełka (red.), Lublin, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Szempruch J. (2018) Teoria i praktyka pedagogiczna w rozwoju zawodowym nauczyciela [w:] Praktyki pedagogiczne przestrzenią i miejscem ewaluacji kompetencji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji: koncepcje – przemiany – rozwiązania, E. Musiał, J. Malinowska (red.), Wrocław, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 15–25.
Google Scholar

Tłuściak-Deliowska A. (2022) Współpraca na rzecz zmiany, czyli o partycypacyjnych badaniach w działaniu w profilaktyce dręczenia rówieśniczego, Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, nr 21(4), s. 13–33.
Google Scholar

Waloszek D. (2013) Zmiana w kształceniu praktycznym nauczycieli, konieczna i możliwa [w:] Ewaluacja i innowacje w edukacji. Projektowanie poprawy jakości kształcenia, J. Grzesiak (red.), Kalisz–Konin, WPA-PWSZ.
Google Scholar

Wasielewski M. (2014) Kształcenie i wychowanie w szkole wyższej – pomiędzy tradycją a współczesnością [w:] Edukacja – wychowanie – oświata w perspektywie temporalnej (między przeszłością a współczesnością), A. Łacina-Łanowski, J. Stanek (red.), Łódź, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 9–36.
Google Scholar

Włoch S. (2018) „Uczymy inaczej” – teoria i praktyka w kształceniu nauczycieli wczesnej edukacji [w:] Praktyki pedagogiczne przestrzenią i miejscem ewaluacji kompetencji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji: koncepcje – przemiany – rozwiązania, E. Musiał, J. Malinowska (red.), Wrocław, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 41–51.
Google Scholar

Wróbel A. (2014) Problem intencjonalności działania wychowawczego. Studium teoretyczne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Wróbel A. (2019) Relacja teoria – praktyka jako element myślenia pedagogów wczesnej edukacji w: Horyzonty dziecięcych znaczeń. Kreowanie środowiska uczenia się, J. Bonar, M. Wiśniewska-Kin, A. Buła (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 59–70, https://doi.org/10.18778/8142-117-1.05
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-117-1.05

Zandee D. P., Coghlan D. (2024) Action Research for Impact in Addressing the Grand Challenges, „Strategic Organization”, nr 23(1), s. 147–161, https://doi.org/10.1177/14761270241270913
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/14761270241270913

Zimbardo P. G., Gerrig R. J. (2023) Psychologia i życie, tłum. E. Czerniawska, M. Guzowska-Dąbrowska, A. Jaworska-Surma, J. Radzicki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Zychowicz I. (2024) Inspirująca pomoc czy „zło konieczne”, czyli student pedagogiki na praktykach studenckich, „Roczniki Pedagogiczne”, nr 16(1), s. 145–163, https://doi.org/10.18290/rped24161.9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/rped24161.9

Zygmunt N. (2021) Możliwości metody badań w działaniu, „Studia z Teorii Wychowania”, nr 4, s. 79–100, https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.6060
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.6060

Żuchelkowska K. (2017) Praktyki pedagogiczne i ich rola w rozwijaniu umiejętności interpersonalnych u kandydatów do zawodu nauczycielskiego, „Rocznik Lubuski”, t. 43, s. 231–243.
Google Scholar

Żywczok A. (2010) Interakcje między teorią a praktyką w problematyce badawczej pedagogiki ogólnej – studium kulturowej autonomii nauki, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 2, s. 23–33.
Google Scholar