Pojęcie modelu i jego rola w nauce. Z polskich dyskusji metodologicznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/2450-4491.20.08Słowa kluczowe:
typologia modeli, funkcje modeli w naukach, Izydora Dąmbska, Zygmunt Hajduk, Ryszard WójcickiAbstrakt
Modele używane są w naukach przyrodniczych i matematycznych, jak również w społecznych i prawnych. Samo pojęcie modelu zaś daje asumpt do interdyscyplinarnego namysłu nad znaczeniem tego właśnie terminu. Artykuł skoncentrowany jest na pewnych rozstrzygnięciach typologicznych, prowadzonych w ramach polskiego dyskursu naukowego. Tekst przedstawia stanowisko Izydory Dąmbskiej, Zygmunta Hajduka oraz Ryszarda Wójcickiego, a także kilka bardziej współczesnych typologii modeli stosowanych w naukach. Prezentacja ta ma za zadanie przybliżenie pojęcia modelu i pokazanie jego wielowymiarowości, zarówno w wymiarze strukturalnym, jak i funkcjonalnym.
Bibliografia
Brzechczyn K. (2019) Modele w nauce w: Metodologia nauk; część 1: Czym jest nauka?, S. Janeczek, M. Walczak, A. Starościc (red), Lublin, Wydawnictwo KUL, s. 205–230, https://doi.org/10.2307/j.ctvxrpx84.9
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvxrpx84.9
Dąmbska I. (2015) Pojęcie modelu i jego rola w naukach, „Filozofia Nauki”, nr 2(90), s. 141–152.
Google Scholar
Grobler A. (2006) Metodologia nauk, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Hajduk Z. (1972) Pojęcie i funkcja modelu, Roczniki Filozoficzne, z. 3, s. 77–124.
Google Scholar
Kłoskowska A. (1959) Modele społeczne i kultura masowa, Przegląd Socjologiczny, t. XIII, nr 2, s. 46–71.
Google Scholar
Langer T. (1982) O pewnych aspektach stosowania modeli w prawoznawstwie, Zeszyty Naukowe Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Instytutu Administracji i Zarządzania, nr 5–6, s. 23–32.
Google Scholar
Langer T. (1987) O modelach i modelowaniu w naukach prawnych, Państwo i Prawo, nr 19, s. 39–48.
Google Scholar
Marynowicz-Hetka E. (2007) Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Mazurek M. (2015) Modele teoretyczne, Filozofia i Nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne, t. 3, s. 151–156.
Google Scholar
Sztompka P. (1968) O pojęciu modelu w socjologii, Studia Socjologiczne, nr 1, s. 27–58.
Google Scholar
Wolska H. (2023) Modele jako forma poznania naukowego. Próba zdefiniowania, Prawo i Więź, nr 2(45), s. 53–72.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.36128/PRIW.VI45.492
Wójcicki R. (1974) Metodologia formalna nauk empirycznych, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Wójcicki R. (1995) Theories, Theoretical Models, Truth, Foundations of Science, t. 1, nr 3(70), s. 398–404, https://doi.org/10.1007/BF00145402
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/BF00145402
Wójcicki R. (1997) Werystyczne i heurystyczne teorie w nauce, Filozofia Nauki, t. 5, nr 2(18), s. 21–52.
Google Scholar
Zeidler P. (1996) Problem statusu poznawczego modeli teoretycznych, Filozofia Nauki, r. 4, nr 3, s. 73–86.
Google Scholar
Kwaśnicki W. (2000) Określenie zasadności modeli w naukach społecznych, https://kwasnicki.prawo.uni.wroc.pl/todownload/Antalowka2000.pdf (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Sagan A. (2014) Wprowadzenie do modelowania zjawisk społecznych i przykłady zastosowania w Statistica, StatSoft Polska, https://www.statsoft.pl/wp-content/uploads/2017/05/wprowadzenie_do_modelowania_zjawisk_spolecznych.pdf (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Strona czasopisma, prowadzona przez Zespół redakcyjny NOWiS na platformie Index Copernicus: 
