Wybrane aspekty wspierania rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością przez dziadków – perspektywa biograficzna
DOI:
https://doi.org/10.18778/2450-4491.19.09Słowa kluczowe:
dziadkowie, niepełnosprawność, wsparcie, rodzinaAbstrakt
Pojęcie wsparcia społecznego nabiera szczególnego znaczenia, gdy mowa o sytuacjach trudnych, zadaniowych czy kryzysowych, a do takich z pewnością należy choroba lub niepełnosprawność. Jej doświadczanie często wiąże się z sytuacjami wymagającymi permanentnej pomocy. Jeśli niepełnosprawność dotyka dziecka wsparcia wymaga nie tylko ono, ale cała rodzina. Rodziny wychowujące dzieci z niepełnosprawnościami potrzebują i oczekują pomocy. Poza wsparciem świadczonym przez różnego rodzaju instytucje, mogą otrzymywać je od najbliższych członków rodziny. Celem artykułu jest pokazanie konkretnych działań wspierających rodzinę z dzieckiem z niepełnosprawnością z perspektywy dziadków, którzy wpisując się w sieć wsparcia rodziny, świadczą pomoc na wiele sposobów.
Bibliografia
Abramowska-Kmon A., Kalbarczyk-Stęclik M. (2016) Osoby w wieku 50 lat i więcej jako dawcy i odbiorcy wsparcia, „Polityka Społeczna”, nr 7, s. 28–32.
Google Scholar
Appelt K. (2007) Współcześni dziadkowie i ich znaczenie w rozwoju wnuków w: Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości, A. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska (red.), Poznań, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 79–95.
Google Scholar
Bątkiewicz-Brożek J. (2023) Jezu ratuj!, Kraków, Wydawnictwo Esprit.
Google Scholar
Bee H. L. (2004) Psychologia rozwoju człowieka, tłum. A. Wojciechowski, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar
Bengston V. L. (1985) Diversity and Symbolism in Grandparent Roles w: Grandparenthood, V. L. Bengtson, J. F. Robertson (red.), Sage, Beverly Hills, s. 11–26.
Google Scholar
Brzezińska A. (2015) Niezbędność dziadków, „Charaktery”, nr 5(52), s. 27–29.
Google Scholar
Bulska J. (2017) Znaczenie systemów społecznych wspierających zdrowie i samopoczucie współczesnego człowieka, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie”, nr 112, s. 61–70, https://doi.org/10.29119/1641-3466.2017.112.5
Google Scholar
Guba E. G., Lincoln Y. S. (2009) Kontrowersje wokół paradygmatów, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności w: Metody badań jakościowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 1, tłum. K. Podemski, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 281–314.
Google Scholar
Heszen I., Sęk H. (2008) Psychologia zdrowia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Janocha W. (2009) Rodzina z osobą niepełnosprawną w społecznym systemie wsparcia, Kielce, Wydawnictwo Jedność.
Google Scholar
Jaworska-Obłój Z., Skuza B. (1986) Pojęcie wsparcia społecznego i jego funkcji w badaniach naukowych, „Przegląd Psychologiczny”, nr 3, s. 733–745.
Google Scholar
Kalinowski M. (2005) Przedmowa w: Wzrastanie człowieka w godności, miłości i miłosierdziu, M. Kalinowski (red.), Lublin, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Kantowicz E. (2001) Elementy teorii i praktyki pracy socjalnej, Olsztyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Google Scholar
Kawczyńska-Butrym Z. (2008) Wyzwania rodziny: zdrowie, choroba, niepełnosprawność, starość, Lublin, Wydawnictwo Makmed.
Google Scholar
Kawula S. (2006) Czynniki i sieć wsparcia społecznego w życiu człowieka w: Pedagogika społeczna: dokonania, aktualność, perspektywy, S. Kawula (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 115–134.
Google Scholar
Kubinowski D. (2013) Idiomatyczność. Synergia. Emergencja. Rozwój badań jakościowych w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, Lublin, Wydawnictwo Makmed.
Google Scholar
Kucharska E. (2012) Rodzaje wsparcia społecznego wobec osób starszych, „Humanum”, nr 9(2), s. 207–217.
Google Scholar
Kurowska A., Kózka M., Majda A., Wojcieszek A. (2000) Wsparcie społeczne udzielane rodzicom wychowującym dzieci z niepełnosprawnością i rodzicom wychowującym dzieci zdrowe – badania przekrojowe, „Pielęgniarstwo Polskie”, nr 2(76), s. 110–118, https://doi.org/10.20883/pielpol.2020.12
Google Scholar
Miles M. B., Huberman A. M. (2000) Analiza danych jakościowych, tłum. S. Zabielski, Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans-Humana.
Google Scholar
Nowakowski M. (2004) Pojęcie wsparcia społecznego i problemy jego pomiaru ze szczególnym uwzględnieniem populacji seniorów w: Nasze starzejące się społeczeństwo. Nadzieje i zagrożenia, J. T. Kowaleski, P. Szukalski (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 292–300.
Google Scholar
Otrębski W., Konefał K., Mariańczyk K., Kulik M. M. (2011) Wspieranie rodziny z niepełnosprawnym dzieckiem wyzwaniem dla pracy socjalnej. Badania rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi w województwie lubelskim, Lublin, Europerspektywa Beata Romejko.
Google Scholar
Palka S. (2006) Metodologia, badania, praktyka pedagogiczna, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Patton M. (1990) Qualitative Evaluation and Research Methods, Newbury Park – London – New Delhi, Sage Publications.
Google Scholar
Pisula E. (2007) Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Plopa M. (2011) Psychologia rodziny. Teoria i badania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Przygoda A. (2015) Społeczne role dziadków w procesie socjalizacji wnuków, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Radochoński M. (1991) Rola rodziny w zmaganiu się ze stresem wywołanym chorobą somatyczną, „Problemy Rodziny”, nr 6, s. 6–10.
Google Scholar
Robertson J. F. (1977) Grandmotherhood: A Study of Role Conceptions, „Journal of Marriage and the Family”, nr 26, s. 165–174, https://doi.org/10.2307/351072
Google Scholar
Schütze F. (1997) Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, tłum. M. Czyżewski, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 11–57.
Google Scholar
Sendyk M. (2010) Osoby starsze w roli dziadków w: Wybrane problemy osób starszych, A. Nowicka (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 151–160.
Google Scholar
Sęk H., Cieślak R. (2004) Wsparcie społeczne – sposoby definiowania, rodzaje źródła wsparcia, wybrane koncepcje teoretyczne w: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, H. Sęk, R. Cieślak (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 11–28.
Google Scholar
Sowa J. (2004) Relacje interpersonalne w procesie wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych w: Wsparcie społeczne w rehabilitacji i resocjalizacji, Z. Palak, Z. Bartkowicz (red.), Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 29–45.
Google Scholar
Ster J. (2022) Zmiany zachodzące w życiu rodziny po narodzinach niepełnosprawnego dziecka, „Kultura i Wychowanie”, nr 2(22), s. 110–113.
Google Scholar
Szafrańska A. (2015) Systemy i rodzaje wsparcia społecznego rodziny z dzieckiem autystycznym, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika”, nr 11, s. 37–47, https://doi.org/10.5604/18998658.1154707
Google Scholar
Szymanowska J. (2016) Seniorzy w sieci wsparcia społecznego dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny, „Pogranicze. Studia Społeczne”, nr 28, s.135–148, https://doi.org/10.15290/pss.2016.28.07
Google Scholar
Twardowski A. (1991) Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych w: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, I. Obuchowska (red.), Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, s. 18–54.
Google Scholar
Twardowski A. (2008) Rola dziadków we wspomaganiu rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami w: Wspomaganie rozwoju dzieci z rzadkimi zespołami chromosomowymi, A. Twardowski (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, s. 37–53.
Google Scholar
de Walden-Gałuszko K. (2000) Psychoonkologia, Kraków, Polskie Towarzystwo Psychiatryczne.
Google Scholar
Winiarski M. (2015) Dylemat relacji pojęć „wsparcie” i „pomoc” w przestrzeni działań prorodzinnych – wewnętrznych i zewnętrznych, „Pedagogika Rodziny”, nr 5(3), s. 7–22.
Google Scholar
Wojciechowska A. (2021) Rola dziadków w życiu dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu, „Horyzonty Wychowania”, nr 55, s. 147–156, https://doi.org/10.35765/hw.2063
Google Scholar
SHARE 2024, Portret pokolenia 50+, https://share50plus.pl/ (dostęp: 30.08.2024).
Google Scholar