Postrzeganie uczniów zdolnych przez nauczycieli klas I–III w Polsce. Wstępne wyniki badań empirycznych

Ewa Kruszyńska

doi:10.18778/2450-4491.16.15

Autor

Ewa Kruszyńska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7536-2618

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.15

Słowa kluczowe:

paradygmaty zdolności, identyfikacja uczniów zdolnych z klas początkowych, uczeń zdolny w młodszym wieku szkolnym

Abstrakt

W artykule prezentowane są wstępne wyniki internetowych badań ankietowych przeprowadzonych w maju i czerwcu 2022 roku wśród 484 nauczycieli klas początkowych. Referowane wyniki skoncentrowane są na ustaleniu: jakie charakterystyki (cechy i zachowania) najmłodszych uczniów postrzegane są przez nauczycieli jako markery zdolności oraz czy i jak wzory identyfikowania zdolności uczniów różnicowane są przez doświadczenie zawodowe nauczycieli i cechy szkół, w których pracują. Zastosowanie eksploracyjnej analizy czynnikowej pozwoliło ustalić, jakie ukryte teoretyczne koncepty zdolności daje się wyodrębnić na podstawie wyborów charakterystyk uczniów zdolnych. Artykuł inspirowany jest badaniami przeprowadzonymi przez The National Research Center on the Gifted and Talented (Brighton et al. 2007) w roku 2003 oraz ożywioną na przełomie XX i XXI wieku dyskusją, przede wszystkim w USA, dotyczącą zmian w paradygmatach zdolności i paradygmatach edukacji zdolności (gifted education) oraz roli nauczycieli w rozwijaniu zdolności i talentów.

Biogram autora

Ewa Kruszyńska - Uniwersytet Łódzki

Ewa Kruszyńska – absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego na kierunku: Pedagogika Wieku Dziecięcego. Od 2018 r. doktorantka Studiów Doktoranckich Pedagogiki i Psychologii na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Menadżerka i animatorka kultury. Zainteresowania naukowe: polityka edukacyjna w zakresie wspierania rozwoju uczniów zdolnych w Polsce i na świecie, rola nauczyciela w procesie identyfikowania i diagnozowania uczniów zdolnych, szkolne i pozaszkolne formy wspierania rozwoju dziecięcych uzdolnień, w tym budowanie sieci wsparcia szczególnie w kontekście przeciwdziałania zjawisku niepowodzeń szkolnych uczniów zdolnych.

Bibliografia

Ambrose D., Sternberg R. S. (red.) (2016) Giftedness and Talent in the 21st Century. Adopting to the Turbulance of Globalization, Rotterdam–Boston–Taipei, Sense Publishers, https://doi.org/10.1007/978-94-6300-503-6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-6300-503-6

Borland J. H. (2003) The Death of Giftedness w: J. H. Borland (red.) Rethinking Gifted Education, New York, NY, Teachers College Press, s. 105–124.
Google Scholar

Brighton C. M., Moon T. R., Jarvis J. M., Hockett J. A. (2007) Primary Grade Teachers’ Conceptions of Giftedness and Talent: A Case-Based Investigation, Storrs, University of Connecticut, The National Research Center on the Gifted and Talented.
Google Scholar

Callahan C. M., Hertberg-Davis H. L. (red.) (2018) Fundamentals of Gifted Education: Considering Multiple Perspectives, New York, London, Routledge Taylor & Francis Group, https://doi.org/10.4324/9781315639987
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315639987

Cieślikowska J., Limont W. (2010) Obraz ucznia zdolnego w potocznych koncepcjach nauczycieli w: W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer (red.) Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania rozwoju ucznia zdolnego, t. 2, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Cuhna F., Heckman J. (2007) The Technology of Skill Formation, Cambridge, MA, National Bureau of Economic Research, [online:] https://www.nber.org/system/files/working_papers/w12840/w12840.pdf (dostęp: 20.09.2022).
Google Scholar

Dai, D. Y., Chen, F. (2014) Paradigms of Gifted Education: A Guide to Theory-Based, Practice-Focused Research, Waco, TX, Prufrock Press.
Google Scholar

Dyrda B. (2012) Edukacyjne wspieranie rozwoju uczniów zdolnych. Studium społeczno-pedagogiczne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Gardner H. (1983) Frames of Mind, New York, NY, Basic Books.
Google Scholar

McCoach D. B, Siegle D. (2007) What Predicts Teachers’ Attitudes Toward the Gifted?, “Gifted Child Quarterly”, nr 3(51), s. 246–255, https://doi.org/10.1177/0016986207302719
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0016986207302719

Papadopoulos D. (2016) Psycho-Pedagogical and Educational Aspects of Gifted Students, Starting from the Preschool Age; How Can Their Needs Be Best Met?, “Journal of Psychological Abnormalities”, nr 5(2): 153, https://doi.org/10.4172/2471-9900.1000153
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4172/2471-9900.1000153

Pfeiffer S. I. (red.) (2018) Handbook of Giftedness in Children. Psychoeducational Theory, Research and Best Practices, New York, NY, Springer Cham Publisher.
Google Scholar

Prieto L., Parra J., Ferrándiz C., Sánchez C. (2004) The Role of the Teacher Within the Identification of Gifted Students, paper presented at the European Conference on Educational Research, University of Crete, 22–25 September 2004, [online:] https://www.researchgate.net/publication/323737555_The_role_of_the_teacher_within_the_identification_of_gifted_students (dostęp: 31.08.2022).
Google Scholar

Renzulli J. S. (1986) The Three-Ring Conception of Giftedness: A Developmental Model for Creative Productivity w: Conceptions of Giftedness, Sternberg R. J., Davidson J. E. (red.), Cambridge, Cambridge University Press, s. 53–92.
Google Scholar

Romaniuk W., Jabłonowska M. (red.) (2022) Zdolności i twórczość. Koncepcje. Badania. Praktyka, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Google Scholar

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2021) Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. 2021 poz. 1082.
Google Scholar

Shavinina L. V. (red.) (2009) International Handbook on Giftedness, New York, NY, Springer Science+Business Media B.V., https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6162-2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6162-2

Sternberg R. J. (1984) A Contextualist View of the Nature of Intelligence, “International Journal of Psychology”, nr 19(1–4), s. 307–334, https://doi.org/10.1080/00207598408247535
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00207598408247535

Subotnik R. F., Olszewski-Kubilius P., Worrell F. C. (2011) Rethinking Giftedness and Gifted Education: A Proposed Direction Forward Based on Psychological Science. Psychological science in the public interest, “A Journal of the American Psychological Society”, nr 12(1), s. 3–54, https://doi.org/10.1177/1529100611418056
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1529100611418056

Knopik T. (2022) [b.t.] w: Edukacja włączająca – Nauka. Rozwój, Przyszłość. Dodatek specjalny do „Rzeczpospolitej” przygotowany we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki, 31.05.2022, s. 7 https://edukacjawzasiegureki.pl/wp-content/uploads/2022/06/EW_Dodatek_Rzeczpospolita_31.05.pdf (dostęp: 10.12.2022).
Google Scholar

Kruszyńska E. (2022a) Ankieta: Uczeń zdolny w edukacji wczesnoszkolnej, https://ankiety.uni.lodz.pl/index.php/117472?lang=pl (dostęp: 31.08.2022).
Google Scholar

Kruszyńska E. (2022b) Badanie „Uczeń zdolny w edukacji wczesnoszkolnej”, https://sway.office.com/HxRtcTAUZAvPgZGF (dostęp: 31.08.2022).
Google Scholar

Rada Unii Europejskiej (2018) Council Recommendation of 22 May 2018 on Promoting Common Values, Inclusive Education, and the European Dimension of Teaching (2018/C 195/01), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2018.19501.0001.01.ENG&toc=OJ%3AC%3A2018%3A195%3AFULL (dostęp: 7.09.2022).
Google Scholar

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (ZPRE) (1994) Recommendation 1248: Education for Gifted Children, https://assembly.coe.int/nw/xml/xref/xref-xml2html-en.asp?fileid=15282&lang=en (dostęp: 7.09.2022).
Google Scholar