Rodzice wobec rozwoju potencjału twórczego swoich dzieci

Joanna Łukasiewicz-Wieleba

doi:10.18778/2450-4491.16.11

Autor

Joanna Łukasiewicz-Wieleba Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej https://orcid.org/0000-0003-2215-1208

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.11

Słowa kluczowe:

potencjał twórczy, twórczość dzieci i młodzieży, rodzice wobec twórczości dzieci

Abstrakt

Celem tego artykuł jest analiza, w jaki sposób przejawiany w dzieciństwie potencjał twórczy rozwinął się w okresie późnego dzieciństwa i adolescencji oraz jakie postawy wobec potencjału twórczego swoich dzieci wykazują rodzice. Zastosowano metodę wywiadu jakościowego. Przeprowadzono badania na próbie 33 rodziców, wyłonionych z poprzednich badań. W pierwszym badaniu (rok 2013) zadeklarowali, że ich dzieci posiadają potencjał twórczy, a w drugim (lata 2020–2021) opisywali, w jakim zakresie potencjał ten się rozwinął. Wyniki badań wskazują, że obszary, w których ujawniał się potencjał twórczy dzieci, są kontynuowane w wieku młodzieńczym, chociaż część młodych ludzi zaniechała rozwoju swych pasji twórczych lub znalazła ich ujście w innych dziedzinach niż miało to miejsce w dzieciństwie. Pojedyncze osoby charakteryzuje rozwój zdolności kierunkowych na bardzo wysokim poziomie, co wiąże się także z wysokim poziomem aktywności twórczych w danej dziedzinie (np. muzyka, plastyka, działania społeczne, aktorstwo, matematyka). Rodzice wobec twórczości swoich dzieci reprezentują cztery postawy: wspierającą, obojętną, zniechęconą lub ukierunkowaną na radzenie sobie z trudnościami dziecka.

Biogram autora

Joanna Łukasiewicz-Wieleba - Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

Joanna Łukasiewicz-Wieleba – pedagog, doktor habilitowana nauk społecznych, profesor uczelni zatrudniona w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Instytucie Pedagogiki. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół pedagogiki zdolności, w szczególności – uwarunkowań rozpoznawania i rozwijania potencjału dzieci, rodzicielstwa oraz znaczenia zdolności w perspektywie całożyciowej. Drugi obszar badawczy odnosi się do nowych technologii i ich zastosowań edukacyjnych.

Bibliografia

Baer J., McKool S. (2009) Assessing Creativity Using the Consensual Assessment Technique w: C. S. Schreiner, Handbook of Research on Assessment Technologies Methods and Applications in Higher Education, Hershey, PA, IGIGlobal, s. 1–13.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-60566-667-9.ch004

Barbot B., Besançon M., Lubart T. I. (2011) Assessing Creativity in the Classroom, “The Open Education Journal”, nr 4(2), s. 58–66, https://dx.doi.org/10.2174/1874920801104010058
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2174/1874920801104010058

Beghetto R., Dilley A. (2016) Creative Aspirations or Pipe Dreams? Toward Understanding Creative Mortification in Children and Adolescents. Perspectives on Creativity Development, “New Directions for Child and Adolescent Development”, nr 151, s. 85–95, https://doi.org/10.1002/cad.20150
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/cad.20150

Brocławik K., (2005) Grupy jako środowiska aktywności twórczej w: A. Tokarz, W poszukiwaniu zastosowań psychologii twórczości, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Dillon J. J. (2002) The Role of the Child in Adult Development, “Journal of Adult Development”, nr 9, s. 267–275, https://doi.org/10.1023/A:1020286910678
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1020286910678

Dobrołowicz W. (1993) Psychika i bariery, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

European Commission, Directorate-General for Education, Youth, Sport and Culture (2022) Gender gaps in the cultural and creative sectors, Brussels, Publications Office of the European Union, https://data.europa.eu/doi/10.2766/322133
Google Scholar

Gralewski J. (2019) Czy płeć twórcy ma znaczenie? Przekonania nauczycieli na temat charakterystyki kreatywnego chłopca oraz kreatywnej dziewczynki, „Rocznik Lubuski”, nr 4(1), s. 49–69, https://doi.org/10.34768/rl.2019.v451.03
Google Scholar

Jastrzębska D., Limont W. (2017) Not Only Jumps, Slumps, but also Mini Plateau. Creative Potential Assessed by the Test for Creative Thinking-Drawing Production. A Cross-Sectional Study of Polish Students Aged from 7 to 18, “Creativity Research Journal”, nr 29(3), s. 337–342, https://doi.org/10.1080/10400419.2017.1360060
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10400419.2017.1360060

Karwowski M., Beghetto R. (2019) Creative Behavior as Agentic Action, “Psychology of Aesthetics, Creativity and the Arts”, nr 13(4), s. 402–415, https://doi.org/10.1037/aca0000190
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/aca0000190

Karwowski M., Lebuda I., Beghetto R., Kaufman J., Sternberg R. (2019) Creative Self-Beliefs w: The Cambridge Handbook of Creativity, J. C. Kaufman, R. J. Sternberg (red.), Cambridge, Cambridge University Press, s. 396–418.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/9781316979839.021

Kaufman J. C. (2011) Kreatywność, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Google Scholar

Kaufman J. C., Baer J., Agars M. D., Loomis D. (2010) Creativity Stereotypes and the Consensual Assessment Technique, “Creativity Research Journal”, nr 22(2), s. 200–205, https://doi.org/10.1080/10400419.2010.481529
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10400419.2010.481529

Kleibeuker S., De Dreu C., Crone E. (2016) Creativity Development in Adolescence: Insight from Behavior, Brain, and Training Studies, “New Directions for Child and Adolescent Development”, nr 151, s. 73–84, https://doi.org/10.1002/cad.20148
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/cad.20148

Kleibeuker S., Stevenson C., van der Aar L., Overgaauw S., van Duijvenvoorde A., Crone E. (2017) Training in the Adolescent Brain: An fMRI Training Study on Divergent Thinking, “Developmental Psychology”, nr 53(2), s. 353–365, https://doi.org/10.1037/dev0000239
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/dev0000239

Kwaśniewska J. M., Gralewski J., Witkowska E. M., Kostrzewska M., Lebuda I. (2018) Mothers’ Personality Traits and the Climate for Creativity They Build with Their Children, “Thinking Skills and Creativity”, nr 27, s. 13–24, https://doi.org/10.1016/j.tsc.2017.11.002
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tsc.2017.11.002

Kwaśniewska J. M., Lebuda I. (2017) Balancing Between Roles and Duties – The Creativity of Mothers, “Creativity. Theories – Research – Applications”, nr 4(1), s. 137–158, https://doi.org/10.1515/ctra-2017-0007
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/ctra-2017-0007

Lebuda I., Jankowska D. M., Karwowski M. (2020) Parents’ Creative Self-Concept and Creative Activity as Predictors of Family Lifestyle, “Environmental Research and Public Health”, nr 17(24): 9558, https://doi.org/10.3390/ijerph17249558
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph17249558

Limont W. (2013) „Stań na ramionach gigantów”, czyli uczeń zdolny jako problem wychowawczy, „Psychologia Wychowawcza”, nr 3, s. 125–138, https://doi.org/10.5604/00332860.1094506
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/00332860.1094506

Lovecky D. (1992) Exploring Social and Emotional Aspects of Giftedness in Children, “Roeper Review”, nr 15(1), s. 18–25, https://doi.org/10.1080/02783199209553451
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02783199209553451

Lubart T., Zenasni F., Barbot B. (2013) Creative Potential and its Measurement, “International Journal for Talent Development and Creativity”, nr 1(2), s.41–51.
Google Scholar

Łukasiewicz-Wieleba J. (2018) Rozpoznawanie potencjału oraz wzmocnienia i ograniczenia rozwoju zdolności dzieci w narracjach rodziców, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Google Scholar

Łukasiewicz-Wieleba J. (2021) Nowe technologie w edukacji uczniów zdolnych, w: A. Klimska, M. Klimska, Przyszłość polskiej szkoły. Alert pedagogiczny, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 80–92.
Google Scholar

Nęcka E. (2001) Psychologia twórczości, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Olszewski-Kubilius P. (2002) Parenting Practices that Promote Talent Development, Creativity, and Optimal Adjustment, w: M. Neihart, S. Reis, N. Robinson, S. Moon, The Social and Emotional Development of Gifted Children: What do We Know?, Waco, TX, Prufrock Press, s. 205–212.
Google Scholar

Perleth C., Sierwald W., Heller K. (1993) Selected Results of the Munich Longitudinal Study of Giftedness: The Multidimensional/Typological Giftedness Model, “Roeper Review”, nr 15(3), s. 149–155.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02783199309553491

Proudfoot D., Kay A. C., Koval Ch. Z. (2015) A Gender Bias in the Attribution of Creativity: Archival and Experimental Evidence for the Perceived Association Between Masculinity and Creative Thinking, “Psychological Science”, nr 26(11), s. 1751–1761, https://doi.org/10.1177/0956797615598739
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0956797615598739

Pugsley L., Selcur A. (2018) Supporting Creativity Or Conformity? Influence of Home Environment and Parental Factors on the Value of Children’s Creativity Characteristics, “The Journal of Creative Behavior”, nr 54(3), s. 598–609, https://doi.org/10.1002/jocb.393
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/jocb.393

Richards R. (2012) Everyday Creativity w: The Cambridge Handbook of Creativity, J. C. Kaufman, R. J. Sternberg (red.), Cambridge, Cambridge University Press, s. 189–215.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511763205.013

Runco M., Acar S., Cayirdag N. (2017) A Closer Look at the Creativity Gap and Why Students Are Less Creative at School than Outside of School, “Thinking Skills and Creativity”, nr 24, s. 242–249, https://doi.org/10.1016/j.tsc.2017.04.003
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tsc.2017.04.003

Silvia P. J., Christensen A. P., Cotter K. N. (2016) Commentary: The Development of Creativity—Ability, Motivation, and Potential, “Perspectives on creativity development. New Directions for Child and Adolescent Development”, nr 151, s. 111–119.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/cad.20147

Singer J., Lythcott M. (2002) Fostering school achievement and creativity through sociodramatic play in the classroom, “Research in the Schools”, nr 9(2), s. 43–52.
Google Scholar

Subotnik R. F., Olszewski-Kubilius P., Worrell F. C. (2012) Nurturing The Young Genius, “Scientific American Mind”, nr 23(5).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/scientificamericanmind1112-50

Subotnik R. F., Olszewski-Kubilius P., Worrell F. (2015) From Traditional Perspectives on Giftedness to Embracing Talent Development: A Transition Based on Scholarship in Psychological Science, “Psychologia Wychowawcza”, nr 8, s. 9–19.
Google Scholar

Szmidt K. J. (2007) Pedagogika twórczości, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Szmidt K. J. (2022) Dziecko odkrywcą twórczych problemów i pytań, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 17(66), s. 11–26, https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1766.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1766.01

Torrance E. (1968) A Longitudinal Examination of the Fourth Grade Slump in Creativity, “Gifted Child Quarterly”, nr 12(4), s. 195–199, https://doi.org/10.1177/001698626801200401
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/001698626801200401

Torrance E. (1975) Preliminary Manual: Ideal Child Checklist, Athens, GA, Georgia Studies of Creative Behavior.
Google Scholar

van der Zanden P., Meijer P., Beghetto R. (2020) A Review Study about Creativity in Adolescence: Where Is the Social Context?, “Thinking Skills and Creativity”, nr 38: 100702, https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100702
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100702