Codzienność i niecodzienność spotkania – dialogika Martina Bubera wobec relacji między wychowawcą i wychowankiem. Intuicje pedagogiczne

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie koncepcji wychowania Martina Bubera. Filozofa szczególnie interesowała specyfika relacji między wychowawcą a wychowankiem. Nie jest ona czysto dialogiczna, ponieważ kategoria „obejmowania” przysługuje wyłącznie wychowawcy. Tylko on potrafi rozpoznawać charakter, dynamikę i cel procesu wychowawczego. Jednak relacja z wychowankiem wykazuje szereg cech właściwych dialogice. Należą do nich np.: szczerość, bezpośredniość, obustronne zaangażowanie, podmiotowe traktowanie partnerów, a ich zwieńczeniem jest „obecność” rozumiana jako wzajemne „bycie-wobec”. Ważną kwestią, analizowaną przez Bubera w ramach koncepcji pedagogicznej, jest problem twórczości. Potencjał twórczy, którym dysponuje każdy wychowanek, jest szczególnie cenny z punktu widzenia pedagogiki. Wychowawca podejmuje działania na rzecz jego ujawnienia i kształtowania. Jednak rozwijanie zdolności twórczych nie powinno być traktowane jako cel, lecz jako środek. Twórca, jakkolwiek tworzy dla innych, pozostaje samotny. Proces tworzenia nie otwiera go na innych, gdyż mają oni do czynienia nie z nim, lecz z jego dziełem. Iluzją jest zatem oczekiwanie, że twórczość prowadzi do wspólnoty.