Strategia unikowego radzenia sobie młodzieży w wieku dorastania w sytuacji konfliktu społecznego w kontekście oceny poznawczej konfliktu i modelującego wpływu rodziców

Danuta Borecka-Biernat

doi:10.18778/2450-4491.12.14

Autor

Danuta Borecka-Biernat Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0003-1401-9821

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.12.14

Słowa kluczowe:

młodzież gimnazjalna, ocena poznawcza, modelowanie zachowania, strategia unikowego radzenia sobie, sytuacja konfliktu społecznego

Abstrakt

Celem badań było poszukiwanie osobowościowych i rodzinnych predyktorów strategii unikowego radzenia sobie dorastającej młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Analiza materiału badawczego wykazała, że sytuacja konfliktu postrzegana jako zagrożenie lub krzywda/strata współwystępuje ze strategią unikowego radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Okazało się również, że rodzic stosujący w sytuacji konfliktu społecznego strategię opartą na unikaniu przyczynia się do modelowania u młodzieży strategii unikowego radzenia sobie w sytuacji konfliktu społecznego.

Biogram autora

Danuta Borecka-Biernat - Uniwersytet Wrocławski

Borecka-Biernat Danuta – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Jest kierownikiem Zakładu Psychologii Edukacji i Wychowania w Instytucie Psychologii na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują problematykę zaburzeń zachowania w podokresie wczesnej adolescencji.

Bibliografia

Alhurani A., Dekker R., Ahmad M., Miller J., Yousef K., Abdulqader B., Salami I., Lennie T., Randall D., Moser D. (2018) Stress, cognitive appraisal, coping, and event free survival in patients with heart failure, „Heart and Lung”, nr 47 (3), s. 205–210.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.hrtlng.2018.03.008

Anshel M., Wells B. (2000) Personal and Situational Variables that Describe Coping with Acute Stress in Competitive Sport, „Journal of Social Psychology”, nr 140 (4), s. 434–450.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00224540009600483

Antonini D. (1998) Relationship Between the Big Five Personality Factors and Conflict Management Styles, „International Journal of Conflict Management”, nr 9 (4), s. 336–355.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/eb022814

Balawajder K. (2010) Zachowania uczestników konfliktu interpersonalnego w: Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?, D. Borecka-Biernat (red.), Warszawa, Wydawnictwo Difin, s. 137–179.
Google Scholar

Bandelow B. (2011) Nieśmiałość. Czym jest i jak ja pokonać, tłum. M. L. Kalinowski, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Bedyńska S., Książek M. (2012) Praktyczny przewodnik wykorzystania modeli regresji oraz równań strukturalnych, Warszawa, Akademickie Sedno.
Google Scholar

Borecka-Biernat D. (2006) Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Borecka-Biernat D. (2012) Kwestionariusz strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego, „Psychologia Wychowawcza”, nr 1–2, s. 86–118.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/00332860.1094162

Borecka-Biernat D. (2013) Kwestionariusz strategii radzenia sobie rodziców w sytuacjach konfliktu społecznego w percepcji dziecka w: Drogi rozwoju psychologii wrocławskiej. Tom jubileuszowy z okazji 45-lecia studiów psychologicznych w Uniwersytecie Wrocławskim, M. Straś-Romanowska (red.), Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 223–245.
Google Scholar

Bouchard G. (2003) Cognitive Appraisals, Neuroticism, and Openness as Correlates of Coping Strategies: An Integrative Model of Adaptation to Marital Difficulties, „Canadian Journal of Behavioural Science”, nr 1 (35), s. 1–12.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0087181

Cylkowska-Nowak M., Augustyn T. (2014) Obraz szkoły w świadomości uczniów. Reprezentacje konfliktu w dwóch badaniach jakościowych w: Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych w wymiarze jednostkowym i społecznym, M. Plucińska (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, s. 183–200.
Google Scholar

Czerwińska-Jasiewicz M. (2003) Społeczno-kulturowe podejście do dorastania w: Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej, A. Jurkowski (red.), Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, s. 208–226.
Google Scholar

Deutsch M., Coleman P. (2005) Rozwiązywanie konfliktów. Teoria i praktyka, tłum. M. Cierpisz, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Domińska-Werbel D. (2014) Psychologiczne uwarunkowania strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w trudnych sytuacjach społecznych, Legnica, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
Google Scholar

Filip A. (2010) Sposoby rozwiązywania konfliktów rodzinnych w percepcji młodzieży różniącej się korzystaniem z mediów w: Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?, D. Borecka-Biernat (red.), Warszawa, Wydawnictwo Difin, s. 207–223.
Google Scholar

Gurba E. (2013) Nieporozumienia z dorastającymi dziećmi w rodzinie. Uwarunkowania i wspomaganie, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Guszkowska M., Gorący A., Rychta-Siedlecka J. (2001) Ważne wydarzenia życiowe i codzienne kłopoty jako źródło stresu w percepcji młodzieży, „Edukacja Otwarta”, nr 4, s. 155–164.
Google Scholar

Heszen-Niejodek I. (2000) Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie w: Psychologia. Podręcznik akademicki, J. Strelau (red.), Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, t.. 3, s. 465–493.
Google Scholar

Heszen-Niejodek I. (2002) Emocje, ocena poznawcza i strategie w procesie radzenia sobie w: Teoretyczne i kliniczne problemy radzenia sobie ze stresem, I. Heszen-Niejodek (red.), Poznań, Wydawnictwo Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, s. 174–197.
Google Scholar

Jaworski R. (2000) Konflikt pokoleń w okresie adolescencji. Psychologiczne aspekty radzenia sobie ze stresem w: Problemy człowieka w świecie psychologii, R. Jaworski, A. Wielgus, J. Łukjaniuk (red.), Płock, Wydawnictwo Naukowe NOVUM, s. 27–54.
Google Scholar

Kłusek-Wojcisze B. (2009) Kwestionariusz stylów rozwiązywania konfliktów, „Czasopismo Psychologiczne”, nr 15 (1), s. 119–140.
Google Scholar

Kobus K., Reyes O. (2000) A descriptive study of urban Mexican American adolescents’ perceived stress and coping, „Hispanic Journal of Behavioral Sciences”, nr 22, s. 163–178.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0739986300222002

Kowalski K., Crocker P., Hoar S. (2005) Adolescent’s control beliefs and doping with stress in sport, „International Journal of Sport Psychology”, nr 36 (4), s. 257–272.
Google Scholar

Lachowska B. (2010) Style rozwiązywania konfliktów i ich efekty w relacji między rodzicami i adolescentami – prezentacja narzędzi pomiaru w: Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?, D. Borecka-Biernat (red.), Warszawa, Wydawnictwo Difin, s. 180–206.
Google Scholar

Maruszewski T. (1981) Mechanizmy zwalczania stresu egzaminacyjnego i ich indywidualne wyznaczniki, Poznań, Wydawnictwo UAM.
Google Scholar

Mikołowska G. (2012) Agresja w okresie dorastania-charakterystyka, przejawy, przeciwdziałanie w: Zagrożenia okresu dorastania, Z. Izdebski (red.), Zielona Góra, Wydawnictwo U.Z., s. 91–110.
Google Scholar

Mikołowska-Olejniczak G. (2002) Szkolne uwarunkowania zachowań agresywnych dzieci i młodzieży w: Modelowe rozwiązania działalności profilaktycznej w grupach dzieci i młodzieży, A. Doliński (red.), Zielona Góra, Komenda Chorągwi Ziemi Lubuskiej ZHP, s. 57–70.
Google Scholar

Mikulincer M., Victor F. (1995) Appraisal of and coping with real-life stressful situation: The contribution of attachment styles, „Personality and Social Psychology Bulletin”, nr 21 (4), s. 406–415.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0146167295214011

Olubiński A. (1992) Konflikty rodzice – dzieci. Dramat czy szansa, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Pisula E., Sikora R. (2008) Wiek i płeć a radzenie sobie ze stresem przez młodzież w wieku 12–17 lat, „Przeglad Psychologiczny”, nr 4, s. 405–422.
Google Scholar

Polak K. (2010) Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych w: Sytuacje konfliktowe w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym, D. Borecka-Biernat (red.), Warszawa, Wydawnictwo Difin, s. 23–40.
Google Scholar

Reykowski J. (1988) Źródła procesów ewaluatywnych i ich funkcje regulacyjne w: Studia nad procesami wartościowania, B. Wojciszke (red.), Wrocław, Ossolineum, s. 36–54.
Google Scholar

Reykowski J. (2002) Psychological meaning of democracy and resolving the social coordination problems, „Polish Psychological Bulletin”, nr 4, s. 19–30.
Google Scholar

Rostowska T. (1996) Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie zachowań agresywnych, „Przegląd Psychologiczny”, nr 39 (1–2), s. 177–186.
Google Scholar

Różańska-Kowal J. (2004) Szkoła jako główne źródło stresu młodzieży w wieku dorastania, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 3, s. 203–214.
Google Scholar

Sikora R., Pisula E., (2002) Przyczyny stresu i strategie radzenia sobie ze stresem u młodzieży w wieku 14–16 lat, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 2 (2), s. 110–122.
Google Scholar

Trzebiński J. (1985) Rola schematów poznawczych w zachowaniach społecznych w: Psychologia spostrzegania społecznego, M. Lewicka, J. Trzebiński (red.), Warszawa, Książka i Wiedza, s. 257–364.
Google Scholar

Tyszkowa M. (1986) Zachowanie się dzieci w sytuacjach trudnych, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Walęcka-Matyja K. (2015) Obraz wybranych sytuacji konfliktowych i sposobów ich rozwiązywania w percepcji rodziców adolescentów – analiza psychologiczna w: Sytuacje konfliktu społecznego. Przyczyny – sposoby rozwiązywania – skutki, D. Borecka-Biernat (red.), Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 171–184.
Google Scholar

Węglińska A. (2007) Nowe media w sytuacji zagrożenia i konfliktu, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, nr 2, s. 202–210.
Google Scholar

Winstok Z. (2007) Perceptions, emotions, and behavioral decisions in conflicts that escalate to Violetce, „Motivation and Emotion”, nr 31 (2), s. 125–136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11031-007-9061-1

Włodarczyk D. (1999) Rola i miejsce oceny poznawczej w radzeniu sobie ze stresem, „Nowiny Psychologiczne”, nr 4, s. 57–73.
Google Scholar

Włodarczyk D., Wrześniewski K. (2005) Ocena stresu w kategoriach wyzwania u chorych po zawale serca – próba syntezy na podstawie danych empirycznych, „Przegląd Psychologiczny”, nr 48, s. 339–358.
Google Scholar

Włodarczyk D., Wrześniewski K. (2010) Kwestionariusz Oceny Stresu (KOS), „Przegląd Psychologiczny”, nr 4, s. 479–496.
Google Scholar

Wojciszke B. (1988) Wpływ schematów na procesy ewaluacji w: Studia nad procesami wartościowania, B. Wojciszke (red.), Wrocław, Ossolineum, s. 54–86.
Google Scholar

Wrześniewski K. (1996) Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru w: Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak (red.), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 44–64.
Google Scholar

Zabłocka A. (2012) Zrozumieć nieśmiałość. Aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Zimbardo P. (2011) Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?, tłum. A. Sikorzyńska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar