Czy islamiści mogą wnieść pozytywny wkład do społeczeństw europejskich? Pojawienie się muzułmańskiego społeczeństwa obywatelskiego w Wielkiej Brytanii

Abstrakt

Jose Casanova w swojej dobrze znanej pracy o roli katolicyzmu w trzeciej fali demokratyzacji argumentuje, że publiczna religia może oddziaływać jako znacząca przeciwwaga w stosunku do hegemoni instytucji państwowych i rynkowych. Stawia on także ważne pytani o to czy wszystkie religie publiczne mogą jednakowo dobrze spełniać taką rolę (Casanova 1994). Według Samuela Huntingtona i wielu innych naukowców odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Zapominając, że jeszcze nie tak dawno Chrześcijaństwo było uważane za nieprzystające do nowoczesnej demokracji (Esposito 1996, 2003), Huntington poczynił w swoim „Zderzeniu cywilizacji” wybitnie pesymistyczne obserwacje dotyczące niedopasowania demokracji do świata Islamu. Jego zdaniem społeczna mobilizacja Islamu nie może prowadzić do demokracji i pojawienia się społeczeństwa obywatelskiego (Huntington 1998). W niniejszym, opartym na badaniach terenowych, artykule spojrzano na Islam jako na religię mniejszości (1,8 miliona wyznawców), tak jak ma to miejsce w Wielkiej Brytanii, i wzięto jako przykład trzy muzułmańskie organizacje działające w tym kraju (Federation of Student Islamic Societies, Islamic Society of Britain and Muslim Council of Britain). Organizacje te uczestniczą aktywnie w debacie na temat praw i obowiązków obywateli brytyjskich wyznania muzułmańskiego. Autor pokazuje jak w przeciwieństwie do społecznej percepcji umacniają one poczucie obywatelskości nie zaś je pomniejszają.