The teacher as a child-rearer or the teacher as an educator. Two views of education workers on the teacher’s role

Beata Pawłowska

doi:10.18778/0208-600X.74.04

Authors

Beata Pawłowska University of Łódź, PhD hab., Department of the Sociology of Organization and Management, University of Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43, 90-214 Łódź https://orcid.org/0000-0001-8335-9040

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.74.04

Keywords:

teacher, role, educator, child-rearer, profession, unstructured interview, ethnography, observation, grounded theory

Abstract

Teaching is a learned and practiced profession. In the course of their activities, the teacher influences the formation of attitudes, and the views and awareness of children and adolescents. Teaching should prepare young people “to independently manage the development of their own personality, to undertake valuable goals and to choose responsible life paths”. The teacher’s work situation results from the role that the teacher plays in the process of the socialization and education of children and adolescents. This article addresses the problem of the differentiation of the role of the teacher in the education process in Poland in terms of two variables – education and upbringing (child-rearing). It answers the question of whether and how the perception of the teaching profession has changed in the perception of people practicing this profession. How do teachers who are currently retired teachers see the profession and role of the teacher, and how are teachers currently practicing this profession? Is/was the Polish teacher a child-rearer or rather an educator, understood here as a person imparting knowledge? How does the occupation affect the perception of oneself, from the perspective of two groups of surveyed teachers (currently employed and retired)? All the reflections contained in the article are based on interviews with retired and currently working teachers. These interviews were part of a wider research project conducted in recent years by the author of the article in Polish educational institutions. The research took the form of ethnographic field research.

References

Bandura L. (1956), Poglądy pedagogiczne Stanisława Staszica, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Google Scholar

Bednarska M. (2009), Dlaczego ludzie zostają nauczycielami? Studium porównawcze “dawniej i dziś” na podstawie badań własnych, [in:] S. Popek, A. Winiarz (eds.), Nauczyciel. Zawód, powołanie, pasja, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Bnińska Z., Grotowska-Leder J., Kawka Z., Krzyszkowski J., Rokicka E., Taran M., Falecki W. (1986), Nauczyciel o swojej pracy. Raport z badań, Zakład Socjologii Ogólnej Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Burawoy M. (1998), The extended case method, “Sociological Theory”, vol. 16(1).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/0735-2751.00040

Charmaz K. (2006), Constructing Grounded Theory: A practical guide through qualitative analysis, Sage, London–Thousand Oaks–New Delhi.
Google Scholar

Charmaz K. (2009), Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, transl. B. Komorowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Deegan M.J. (2001), The Chicago School of Ethnography, [in:] P. Atkinson, A. Coffey, S. Delamont, J. Lofland, L. Lofland (eds.), Handbook of Ethnography, Sage, Thousand Oaks.
Google Scholar

Denzin N.K. (1978), The Research Act: A theoretical introduction to sociological methods, McGraw-Hill, New York.
Google Scholar

Frankfort-Nachmias C., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, transl. E. Hornowska, Zysk i S-ka, Poznań.
Google Scholar

Giddens A. (2006), Socjologia, transl. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Glaser B.G., Strauss A.L. (1967), The Discovery of Grounded Theory: Strategies for qualitative research, Adline Publishing Company, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/00006199-196807000-00014

Glaser B.G., Strauss A.L. (2009), Odkrywanie teorii ugruntowanej: strategie badania jakościowego, transl. M. Gorzko, Zakład Wydawniczy “Nomos”, Kraków.
Google Scholar

Gorzko M. (2008), Procedury i emergencja. O metodologii klasycznych odmian teorii ugruntowanej, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Google Scholar

Hammersley M., Atkinson P. (2000), Metody badań terenowych, transl. S. Dymczyk, Zysk i S-ka, Poznań.
Google Scholar

Hammersley M., Atkinson P. (2007), Ethnography. Principles in practice, Taylor and Francis, New York.
Google Scholar

Hughes E.C. (1958), Men and Their Work, The Free Press, Glencoe.
Google Scholar

Kaszubowska U. (2006), Nauczyciel wobec wyzwań przyszłości – dylematy i nadzieje, [in:] E. Perzycka (ed.), Nauczyciel jutra, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Konecki K. (1988), Praca w koncepcji socjologii interakcjonistycznej, “Studia Socjologiczne”, vol. 1(108), pp. 225–245.
Google Scholar

Konecki K. (1998), Łowcy głów. Headhunting: analiza pracy rekrutacyjnej w agencjach doradztwa personalnego, Wydawnictwo Normalizacyjne Alfa-Wero, Warszawa.
Google Scholar

Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Kostera M. (2003), Antropologia organizacji: metodologia badań terenowych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kostera M. (2012), Etnografia socjologiczna, [in:] K. Konecki, P. Chomczyński (eds.), Słownik socjologii jakościowej, Difin, Warszawa.
Google Scholar

Kostera M. (ed.) (2011), Etnografia organizacji. Badania polskich firm i instytucji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
Google Scholar

Kowalczyk-Szajrych M. (2010), Opinie nauczycieli nauczania zintegrowanego łódzkich szkół na temat poprawek wprowadzonych do ustawy o systemie oświaty, niepublikowana praca licencjacka napisana pod kierunkiem naukowym dr hab. Alicji Łaskiej-Formejster w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Lofland J., Snow D., Anderson L., Lofland L. (2009), Analiza układów społecznych, transl. A. Kordasiewicz, S. Urbańska, M. Żychlińska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Mazur P. (2015), Zawód nauczyciela w ciągu dziejów. Skrypt dla studentów z historii wychowania, Państwowa Wyższa Szkoła w Chełmie, Chełm.
Google Scholar

Mazurkiewicz G. (2003), Odcienie szarości. Nauczyciele – doświadczenia i postawy wobec zawodu. Raport z badań, Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5, II Liceum Ogólnokształcące, Zabrze.
Google Scholar

Mysłakowski Z. (1970), Proces kształcenia i jego wyznaczniki, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Google Scholar

Park R.E. (1926), Behind our masks, “The Survey”, May.
Google Scholar

Pawłowska B. (2013), Emocje społeczne w pracy nauczyciela i przedstawiciela handlowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-862-2

Pawłowska B. (2016), Autorytet jako czynnik ułatwiający radzenie sobie z negatywnymi emocjami w pracy nauczyciela, [in:] J. Moos, M. Kułak (eds.), Przemiany w edukacji zawodowej w kontekście relacji szkoła – rynek pracy, Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, Łódź, pp. 75–89.
Google Scholar

Pawłowska B. (2019), Poszukiwanie tożsamości przez badacza w kontekście etnograficznego badania emocji w pracy nauczyciela, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. 15, no. 1, pp. 154–177.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.1.09

Pawłowska B. (2020), Pride in teachers’ everyday work. Conditions and contexts, “Qualitative Sociology Review”, vol. 16(1), pp. 28–48.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.16.1.03

Prus R. (1997), Subcultural Mosaics and Intersubjective Realities. An ethnographic research agenda for pragmatizing the social sciences, State University of New York Press, New York.
Google Scholar

Przestalski A. (2008), Zawód i sposoby jego analizy w dawnej i nowej socjologii, [in:] S. Banaszak, K. Doktór (eds.), Problemy socjologii gospodarki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania, Poznań.
Google Scholar

Ratajczak Z. (2008), Psychologia pracy i organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Rodziewicz E. (2003), Bandura Ludwik Ryszard, [in:] T. Pilch (ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, vol. 1, Wydawnictwo Akademickie “Żak”, Warszawa.
Google Scholar

Silverman D. (2007), Interpretacja danych jakościowych, transl. M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Smak M., Walczak D. (2015), Pozycja społeczno-zawodowa nauczycieli. Raport z badania jakościowego, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Google Scholar

Stein M. (2006), Your place or mine: the geography of social research, [in:] D. Hobbs, R. Wright (eds.), The Sage Handbook of Fieldwork, Sage, London–Thousand Oaks–New Delhi, pp. 59–76.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781848608085.n4

Strauss A.L., Corbin J. (1997), Grounded Theory in Practice, Sage, Thousand Oaks.
Google Scholar

Szczepański J. (1963), Socjologiczne zagadnienie wyższego wykształcenia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Szczepański J. (1972), Elementarne pojęcia socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Sztumski J. (1981), Socjologia pracy w zarysie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa.
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, Dz.U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19, z późniejszymi zmianami (tekst jednolity) oraz Dz.U. z 2019 r., poz. 2215.
Google Scholar

Walczak D. (2012), Badanie początkujących nauczycieli. Początkujący nauczyciele. Raport z badania jakościowego, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Google Scholar

Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo, transl. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Wojciechowska M. (2018), Doing research on behind-the-scenes phenomena: entering the female escort industry, [in:] S. Kleinknecht, L-J.K. van den Scott, C. Sanders (eds.), The Craft of Qualitative Research, Canadian Scholars’ Press, Toronto, pp. 133–139.
Google Scholar

Wołoszyn-Spirka W. (2001), W poszukiwaniu realistycznych podstaw moralnego postępowania nauczyciela, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Google Scholar

Znaniecki F. (1965), Social Relations and Social Roles, Chandler Publishing Company, San Francisco.
Google Scholar

Znaniecki F. (2011), Relacje społeczne i role społeczne, transl. E. Hałas, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar