Nurt krytyczny w klasycznej, polskiej socjologii medycyny. Zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.45.02Słowa kluczowe:
socjologia zdrowia, choroby i medycyny, nurt krytycznyAbstrakt
Intencją autorów tego tekstu, pisanego z perspektywy „socjologii socjologii” i „sociology of medicine” (a więc „medycyny w socjologii”), jest próba wprowadzenia do polskiej debaty wewnątrzsocjologicznej „perspektywy krytycznej”, a więc wątków obecnych „od zawsze” np. w klasycznej socjologii amerykańskiej i zachodnioeuropejskiej wersji socjologii medycyny oraz postawienia pytania: dlaczego to podejście teoretyczne, a także dyrektywa metodologiczna oraz imperatyw praktycznego działania nie są na stałe obecne w polskim dyskursie socjomedycznym. Mamy zatem zamiar naszkicować historyczne korzenie i ewolucję nurtu krytycznego korzystając z wybranych przykładów zaczerpniętych z socjologii ogólnej, po czym ukazać próby aplikacji tego podejścia w klasycznej, polskiej socjologii medycyny. Wydaje się, że prezentacja „podejścia krytycznego”, jego genezy, charakteru, walorów i ograniczeń jest szczególnie ważna i pożądana w warunkach postępującego kryzysu ekonomicznego i jego mikro-, mezo- i makrospołecznych konsekwencji.
Bibliografia
Bizoń Z. (1976), Wzorce adaptacji systemu medycznego do zmian społecznych, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, PWN, Warszawa, s. 107‒131.
Google Scholar
Dubos R. (1962), Miraże zdrowia ‒ utopie postępy i zmiany biologiczne, PZWL, Warszawa.
Google Scholar
Edwards G., Habermas J. (2012), Politics and morality in health and medicine, [w:] G. Scambler (ed.), Contemporary Theorists for Medical Sociology, Routledge, New York‒London, s. 33‒48.
Google Scholar
Illich I. (1975), Medical Nemesis. The Expropriation of Health, Calder and Boyars, London.
Google Scholar
Mills Wright Ch. (1961), Elita władzy, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar
Mucha J. (1986), Socjologia jako krytyka społeczna. Orientacja radykalna i krytyczna we współczesnej socjologii zachodniej, PWN, Warszawa.
Google Scholar
Mucha J. (2002), Socjologia krytyczna, [w:] Encyklopedia socjologii, t. IV, K. W. Frieske, H. Kubiak, G. Lissowski, J. Mucha, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 69‒72.
Google Scholar
Navarro V. (1978), Class Struggle. The State and Medicine, Martin Robertson, Oxford.
Google Scholar
Olechnicki K., Załęcki P. (1997), Słownik Socjologiczny, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń.
Google Scholar
Ostrowska A. (2004), Polska socjologia medycyny na tle zachodniej, [w:] W. Piątkowski (red.), Zdrowie ‒ choroba ‒ społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 31‒42.
Google Scholar
Piątkowski W. (2012), Beyond Medicine. Non Medical Treatment in Poland, Peter Lang, Frankfurt am Main‒Berlin‒Bern.
Google Scholar
Piątkowski W., Nowakowska L. (2012), System medyczny w Polsce wobec wyzwań XXI wieku. Perspektywa krytycznej socjologii zdrowia i choroby, „Przegląd Socjologiczny”, vol. LXI, nr 2, s. 11‒29.
Google Scholar
Piątkowski W., Skrzypek M. (2012), The Social Nature of Health and Illness – evolution of Research Approaches in Polish Classical Medical Sociology, „Annals of Agricultural and Environmental Medicine”, Vol. 19, No. 4, s. 821‒835.
Google Scholar
Podgórecki A. (1962), Charakterystyka nauk praktycznych, PWN, Warszawa.
Google Scholar
Podgórecki A. (1968), Miejsce socjotechniki w ustroju socjalistycznym, [w:] A. Podgórecki (red.), Socjotechnika ‒ praktyczne zastosowania socjologii, Wydawnictwo KiW, Warszawa, s. 37‒54.
Google Scholar
Shepard J. M. (1987), Sociology, 3rd Ed., West Publication, St. Paul‒New York‒Los Angeles.
Google Scholar
Słońska Z. (2010), Społeczna natura zdrowia: teoria i praktyka, [w:] W. Piątkowski (red.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, IFiS PAN, Warszawa, s. 64‒83.
Google Scholar
Słońska Z., Piątkowski W. (2012), The Sociology of Health and Medicine in Poland, „Salutate e Societa”, vol. XI, no 2, s. 73‒88.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3280/SES2012-002006EN
Sokołowska M. (1968), Zastosowania socjologii w medycynie, [w:] A. Podgórecki (red.), Socjotechnika ‒ praktyczne zastosowania socjologii, Wydawnictwo KiW, Warszawa, s. 243‒262.
Google Scholar
Sokołowska M. (1972), Dysfunkcjonalność instytucji służby zdrowia, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 131‒161.
Google Scholar
Sokołowska M. (1976), Przedmowa, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, PWN, Warszawa, s. 9‒15.
Google Scholar
Sokołowska M. (1980), Granice medycyny, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar
Sokołowska M. (1986a), Medycyna a kontrola społeczna, [w:] eadem, Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa, s. 219‒228.
Google Scholar
Sokołowska M. (1986b), Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa.
Google Scholar
Szacki J. (1981a), Historia myśli socjologicznej, cz. I, PWN, Warszawa.
Google Scholar
Szacki J. (1981b), Kryzys i środki jego rozwiązania, [w:] Historia myśli socjologicznej, cz. I, PWN, Warszawa, s. 174‒175.
Google Scholar
Waitzkin H. (2000), Changing Patient-physician Relationship in the Changing Health-Policy Environment, [w:] C. Bird, P. Conrad, A. Fremont (eds.), Handbook of Medical Sociology, Prentice Hall, Upper Saddle River, s. 271‒283.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

