Nurt krytyczny w klasycznej, polskiej socjologii medycyny. Zarys problematyki

Autor

  • Włodzimierz Piątkowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny, Instytut Socjologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej; Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie image/svg+xml
  • Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie image/svg+xml

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.45.02

Słowa kluczowe:

socjologia zdrowia, choroby i medycyny, nurt krytyczny

Abstrakt

Intencją autorów tego tekstu, pisanego z perspektywy „socjologii socjologii” i „sociology of medicine” (a więc „medycyny w socjologii”), jest próba wprowadzenia do polskiej debaty wewnątrzsocjologicznej „perspektywy krytycznej”, a więc wątków obecnych „od zawsze” np. w klasycznej socjologii amerykańskiej i zachodnioeuropejskiej wersji socjologii medycyny oraz postawienia pytania: dlaczego to podejście teoretyczne, a także dyrektywa metodologiczna oraz imperatyw praktycznego działania nie są na stałe obecne w polskim dyskursie socjomedycznym. Mamy zatem zamiar naszkicować historyczne korzenie i ewolucję nurtu krytycznego korzystając z wybranych przykładów zaczerpniętych z socjologii ogólnej, po czym ukazać próby aplikacji tego podejścia w klasycznej, polskiej socjologii medycyny. Wydaje się, że prezentacja „podejścia krytycznego”, jego genezy, charakteru, walorów i ograniczeń jest szczególnie ważna i pożądana w warunkach postępującego kryzysu ekonomicznego i jego mikro-, mezo- i makrospołecznych konsekwencji.

Bibliografia

Bizoń Z. (1976), Wzorce adaptacji systemu medycznego do zmian społecznych, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, PWN, Warszawa, s. 107‒131.
Google Scholar

Dubos R. (1962), Miraże zdrowia ‒ utopie postępy i zmiany biologiczne, PZWL, Warszawa.
Google Scholar

Edwards G., Habermas J. (2012), Politics and morality in health and medicine, [w:] G. Scambler (ed.), Contemporary Theorists for Medical Sociology, Routledge, New York‒London, s. 33‒48.
Google Scholar

Illich I. (1975), Medical Nemesis. The Expropriation of Health, Calder and Boyars, London.
Google Scholar

Mills Wright Ch. (1961), Elita władzy, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar

Mucha J. (1986), Socjologia jako krytyka społeczna. Orientacja radykalna i krytyczna we współczesnej socjologii zachodniej, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Mucha J. (2002), Socjologia krytyczna, [w:] Encyklopedia socjologii, t. IV, K. W. Frieske, H. Kubiak, G. Lissowski, J. Mucha, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 69‒72.
Google Scholar

Navarro V. (1978), Class Struggle. The State and Medicine, Martin Robertson, Oxford.
Google Scholar

Olechnicki K., Załęcki P. (1997), Słownik Socjologiczny, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń.
Google Scholar

Ostrowska A. (2004), Polska socjologia medycyny na tle zachodniej, [w:] W. Piątkowski (red.), Zdrowie ‒ choroba ‒ społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 31‒42.
Google Scholar

Piątkowski W. (2012), Beyond Medicine. Non Medical Treatment in Poland, Peter Lang, Frankfurt am Main‒Berlin‒Bern.
Google Scholar

Piątkowski W., Nowakowska L. (2012), System medyczny w Polsce wobec wyzwań XXI wieku. Perspektywa krytycznej socjologii zdrowia i choroby, „Przegląd Socjologiczny”, vol. LXI, nr 2, s. 11‒29.
Google Scholar

Piątkowski W., Skrzypek M. (2012), The Social Nature of Health and Illness – evolution of Research Approaches in Polish Classical Medical Sociology, „Annals of Agricultural and Environmental Medicine”, Vol. 19, No. 4, s. 821‒835.
Google Scholar

Podgórecki A. (1962), Charakterystyka nauk praktycznych, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Podgórecki A. (1968), Miejsce socjotechniki w ustroju socjalistycznym, [w:] A. Podgórecki (red.), Socjotechnika ‒ praktyczne zastosowania socjologii, Wydawnictwo KiW, Warszawa, s. 37‒54.
Google Scholar

Shepard J. M. (1987), Sociology, 3rd Ed., West Publication, St. Paul‒New York‒Los Angeles.
Google Scholar

Słońska Z. (2010), Społeczna natura zdrowia: teoria i praktyka, [w:] W. Piątkowski (red.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, IFiS PAN, Warszawa, s. 64‒83.
Google Scholar

Słońska Z., Piątkowski W. (2012), The Sociology of Health and Medicine in Poland, „Salutate e Societa”, vol. XI, no 2, s. 73‒88.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3280/SES2012-002006EN

Sokołowska M. (1968), Zastosowania socjologii w medycynie, [w:] A. Podgórecki (red.), Socjotechnika ‒ praktyczne zastosowania socjologii, Wydawnictwo KiW, Warszawa, s. 243‒262.
Google Scholar

Sokołowska M. (1972), Dysfunkcjonalność instytucji służby zdrowia, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 131‒161.
Google Scholar

Sokołowska M. (1976), Przedmowa, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, PWN, Warszawa, s. 9‒15.
Google Scholar

Sokołowska M. (1980), Granice medycyny, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Sokołowska M. (1986a), Medycyna a kontrola społeczna, [w:] eadem, Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa, s. 219‒228.
Google Scholar

Sokołowska M. (1986b), Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa.
Google Scholar

Szacki J. (1981a), Historia myśli socjologicznej, cz. I, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szacki J. (1981b), Kryzys i środki jego rozwiązania, [w:] Historia myśli socjologicznej, cz. I, PWN, Warszawa, s. 174‒175.
Google Scholar

Waitzkin H. (2000), Changing Patient-physician Relationship in the Changing Health-Policy Environment, [w:] C. Bird, P. Conrad, A. Fremont (eds.), Handbook of Medical Sociology, Prentice Hall, Upper Saddle River, s. 271‒283.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

30-06-2013

Jak cytować

Piątkowski, W., & Nowakowska, L. (2013). Nurt krytyczny w klasycznej, polskiej socjologii medycyny. Zarys problematyki. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (45), 15–34. https://doi.org/10.18778/0208-600X.45.02