Aktywizowanie przez sport jako sposób inkluzji oraz integracji społecznej osób niepełnosprawnych

Jakub Niedbalski

doi:10.18778/0208-600X.56.07

Autor

Jakub Niedbalski Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Socjologii, Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.56.07

Słowa kluczowe:

niepełnosprawność, aktywność fizyczna, sport, integracja, inkluzja społeczna

Abstrakt

Celem artykułu jest pokazanie, jak na tle istniejących uwarunkowań społecznych oraz instytucjonalnych realizowana jest koncepcja integracji i inkluzji społecznej osób niepełnosprawnych, w której najważniejsze miejsce zajmuje aktywność sportowa. W badaniach przeprowadzonych wśród osób niepełnosprawnych, uprawiających sport, wykorzystane zostały dane jakościowe, zdobyte za pomocą techniki pogłębionego wywiadu swobodnego oraz obserwacji jawnej. Analiza i interpretacja materiałów empirycznych prowadzona była zgodnie z zasadami metodologii teorii ugruntowanej. Przeprowadzone badania dowiodły, że sport uprawiany przez osoby niepełnosprawne może wspomóc proces włączania osób niepełnosprawnych w szersze kręgi społeczne. Sport stanowi bowiem nie tylko szansę utrzymania sprawności fizycznej i zdrowia, lecz także wspomaga integrację i inkluzję społeczną osób niepełnosprawnych.

Bibliografia

Bieganowska A. (2005), Teoretyczny kontekst roli turystyki osób niepełnosprawnych w procesie kształtowania postaw społecznych, [w:] D. Ślęzak (red.), Społeczne i organizacyjne aspekty aktywności turystyczno-rekreacyjnej osób niepełnosprawnych, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Warszawa, s. 10–15.
Google Scholar

Bishop M., (2005), Quality of life and psychosocial adaptation to chronic illness and acquired disability: Preliminary analysis of a conceptual and theoretical synthesis, “Rehabiltation Counseling Bulletin”, Vol. 48, No. 3, s. 219–231.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/00343552050480040301

Charmaz K. (2006), Constructing Grounded Theory. A Practical Guide Through Qualitative Analysis, New Sage Publications, Delhi–London.
Google Scholar

Convention on the Rights of Persons with Disabilities (2006), New York, UN CRPD, December 13.
Google Scholar

Dega W. (1971), Sport i turystyka jako czynnik rehabilitacji osób poszkodowanych na zdrowiu, [w:] J. Beck, K. Walicki (red.), Możliwości uprawiania sportu przez inwalidów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, s. 15–25.
Google Scholar

Europejska Karta Sportu dla Wszystkich: Osoby Niepełnosprawne (1997), [w:] J. Ślężyński (red.), Sport szansą życia niepełnosprawnych, Polskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, Kraków, s. 10–12.
Google Scholar

Gąciarz B., Rudnicki S. (red.) (2014), Polscy niepełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej, Wydawnictwo AGH, Kraków.
Google Scholar

Gąciarz B., Ostrowska A., Pańków W. (2008), Integracja społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkałych w małych miastach i na terenach wiejskich – uwarunkowania sukcesów i niepowodzeń, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Glaser B. (1978), Theoretical Sensitivity, The Sociology Press, San Francisco.
Google Scholar

Glaser B., Strauss A. L. (1967), The discovery of grounded theory. Strategies for qualitative research, Aldine Publishing Company, Chicago.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/00006199-196807000-00014

Golczyńska-Grondas A. (2014), Wychowało nas państwo. Rzecz o tożsamości wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar

Gryglewicz A., Smoleń A. (2006), Systemowe determinanty osiągnięć polskich sportowców niepełnosprawnych na igrzyskach paraolimpijskich, [w:] J. Chełmecki (red.), Społeczno-edukacyjne oblicza olimpizmu. Ruch olimpijski i niepełnosprawni sportowcy, AWF w Warszawie, Polska Akademia Olimpijska, Warszawa, s. 40–48.
Google Scholar

Doroba M. (2010), Normalizacja, integracja i inkluzja społeczna w życiu osób niepełnosprawnych. Możliwości i ograniczenia. Część 1, „Edukacja, Szkoła Specjalna”, nr 1 (252), s. 5–19.
Google Scholar

Faliszek K. (2005), Ekskluzja i inkluzja – dwie strony tego samego problemu? [w:] J. Grotowska-Leder, K. Faliszek, Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s. 45–50.
Google Scholar

Heinemann K. (1989), Wprowadzenie do socjologii sportu, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
Google Scholar

Kaczorowski W. (2005), Aktywność fizyczna jako stymulator poprawy sytuacji życiowej osób niepełnosprawnych, [w:] D. Ślęzak (red.), Społeczne i organizacyjne aspekty aktywności turystyczno-rekreacyjnej osób niepełnosprawnych, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Warszawa, s. 16–26.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Z. (1998), Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.
Google Scholar

Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Koper M., Tasiemski T. (2013), Miejsce sportu w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych fizycznie, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania”, nr 3 (8), s. 111–134.
Google Scholar

Kowalik S. (2012), Mechanizmy oddziaływania na osobę niepełnosprawną poprzez dostosowaną aktywność ruchową, [w:] S. Kowalik (red.), Kultura fizyczna dla osób niepełnosprawnych, AWF w Poznaniu, Poznań, s. 19–42.
Google Scholar

Kryńska E. (red.) (2013), Analiza sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce i Unii Europejskiej, Raport przygotowany w ramach projektu: „Zatrudnienie osób niepełnosprawnych – perspektywy wzrostu”, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
Google Scholar

Majewski T. (2005), Problemy rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, [w:] W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 395–408.
Google Scholar

Marinic M., Brkljacic T. (2008), Love over gold – the correlation of happiness level with some life satisfaction factory between persons with and without physical disability, “Journal of Developmental and Physical Disabilities”, Vol. 20, No. 4, s. 527–540.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10882-008-9115-7

Melchior M. (1990), Społeczna tożsamość jednostki (w świetle wywiadów z Polakami żydowskiego pochodzenia urodzonymi w latach 1944–1955), Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Męcfal S. (2012), Problemy badań terenowych – wybrane kwestie metodologiczne, praktyczne oraz etyczne przy badaniu zjawisk „trudnych”, „Przegląd Socjologiczny”, nr 1, s. 155–178.
Google Scholar

Mikołajczyk-Lerman G. (2013), Między wykluczeniem a integracją – realizacja praw dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-927-8

Nadolska A., Koper M. (2012), Możliwości kształtowania Ja cielesnego osób niepełnosprawnych poprzez ich uczestnictwo w sporcie dostosowanym, [w:] S. Kowalik (red.), Kultura fizyczna dla osób niepełnosprawnych, AWF w Poznaniu, Poznań, s. 43–66.
Google Scholar

Niedbalski J. (2009), Niepełnosprawność intelektualna w perspektywie badań socjologicznych. Rozważania nad zastosowaniem metod jakościowych, [w:] A. Bąk, Ł. Kubisz-Muła (red.), Metody, techniki i praktyka badań społecznych, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała, s. 199–216.
Google Scholar

Niedbalski J. (2015), Sport jako narzędzie aktywizacji i społecznej integracji osób z niepełnosprawnością fizyczną, „Problemy Polityki Społecznej”, nr 28 (1), s. 101–118.
Google Scholar

Ossowski R. (1999), Teoretyczne i praktyczne podstawy rehabilitacji, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Google Scholar

Ostrowska A. (2015), Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013, IFiS PAN, Warszawa.
Google Scholar

Pieszak E. (2012), Aktywność fizyczna a jakość życia osób z ograniczoną sprawnością, „Ecologia Humana”, nr 2 (10), s. 135–147.
Google Scholar

Pilch T. (2007), Pedagogika społeczna wobec kryzysu świata wartości, więzi i instytucji, [w:] E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna: podręcznik akademicki, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 89–110.
Google Scholar

Rubin H. J., Rubin I. S. (1997), Jak zmierzać do celu nie wiążąc sobie rąk. Projektowanie wywiadów jakościowych, [w:] L. Korporowicz (red.), Ewaluacja w edukacji, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 201–224.
Google Scholar

Tarkowska E., Warzywoda-Kruszyńska W., Wódz K. (red.) (2003), Biedni o sobie i swoim życiu, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.
Google Scholar

Sobiecka J. (1999), Sport inwalidów – wyobcowany krąg ludzi?, „Postępy Rehabilitacji”, nr 13 (3), 1999, s. 119–127.
Google Scholar

Sobiecka J. (2009), Rola sportu w procesie kompleksowej rehabilitacji polskich uczestników igrzysk paraolimpijskich, AWF w Krakowie, Kraków.
Google Scholar

Sobiecka J. (2013), Wizerunek polskiego paraolimpijczyka, AWF w Krakowie, Kraków.
Google Scholar

Szarfenberg R. (2008), Pojęcie wykluczenia społecznego, Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Szatur-Jaworska B. (2005), Uwagi o ekskluzji i inkluzji na przykładzie polityki społecznej wobec ludzi starych, [w:] J. Grotowska-Leder, K. Faliszek, Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s. 63–72.
Google Scholar

Sztompka P. (2005) Socjologia zmian społecznych, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Waśkowski Z. (2011), Integracyjna rola sportu we współczesnym świecie, [w:] P. Niedzielski, J. Witek (red.), Sport i rekreacja a wyzwania współczesnej cywilizacji, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 23–32.
Google Scholar

Wyka A. (1993), Badacz społeczny wobec doświadczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Warzywoda-Kruszyńska W. (1999), (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta, Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Żukowska Z. (2006), Wartość sportu mierzona uczestnictwem młodzieży niepełnosprawnej wobec kultury fizycznej, [w:] J. Nowocień (red.), Społeczno-edukacyjne oblicza olimpizmu. Ruch olimpijski i niepełnosprawni sportowcy, t. 2, AWF w Warszawie, Warszawa, s. 126–134.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483.
Google Scholar

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach, Dz. U. 1989, nr 20, poz. 104, z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, Dz. U. 1996, nr 25, poz. 113, z późn. zm.
Google Scholar

Ustawia z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz. U. 2011, nr 127, poz. 721, z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, Dz. U. 2010, nr 127, poz. 857, z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., Dz. U. 2012, poz. 882.
Google Scholar