Zarządzanie publiczne – istota i wybrane koncepcje

Małgorzata Marks-Krzyszkowska

doi:10.18778/0208-600X.56.03

Autor

Małgorzata Marks-Krzyszkowska Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Gospodarki Przestrzennej, Katedra Gospodarki Samorządu Terytorialnego

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.56.03

Słowa kluczowe:

zarządzanie, sektor publiczny, koncepcje zarządzania publicznego

Abstrakt

Każde państwo ma określony, uporządkowany zbiór norm i reguł, określających zasady politycznej organizacji, zarządzania i systemu organów władzy publicznej. Zasady te, pod wpływem różnorodnych czynników, podlegają wielorakim procesom przemian. Z perspektywy większości współczesnych krajów rozwiniętych, do istotnych zmian odnoszących się do zarządzania publicznego należą odrzucenie państwa jako legitymizowanego monopolu przymusu i decentralizacja władzy. Celem artykułu jest prezentacja głównych koncepcji zarządzania, które znajdowały odzwierciedlenie w polityce publicznej XX i XXI w. Autorka podejmuje próbę scharakteryzowania niejednoznacznego pojęcia zarządzania publicznego, wyraźnie odróżniając je od zarządzania w sektorze biznesu. Przyjmując perspektywę historyczną, przedstawia trzy wiodące koncepcje zarządzania publicznego: zarządzanie biurokratyczne, menadżerskie i współzarządzanie (governance). Rozważania podjęte w tekście prowadzą do wniosku, że mimo widocznych tendencji do upowszechniania bardziej uspołecznionych form zarządzania, wszystkie opisane koncepcje, choć w zróżnicowanym stopniu, współwystępują w praktyce współczesnego zarządzania publicznego.

Bibliografia

Antonowicz D. (2004), Funkcjonowanie sektora publicznego. Perspektywa brytyjska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Blau P. (2005), Teoria i rozwój biurokracji, [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Znak, Kraków.
Google Scholar

Cyfert S., Dyduch W., Latusek-Jurczak D., Niemczyk J., Sopińska A. (2014), Subdyscypliny w naukach o zarządzaniu – logika wyodrębnienia, identyfikacja modelu koncepcyjnego oraz zawartość tematyczna, „Organizacja i Kierowanie”, nr 1 (161), s. 37–49.
Google Scholar

Fayol H. (1926), Administracja przemysłowa i ogólna oraz nauka o administracji w zakresie zastosowania do państwa, Instytut Naukowej Organizacji przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, Warszawa.
Google Scholar

Gay P. de (2005), The Values of Bureaucracy: An Introduction, [w:] P. du Gay (ed.), The Value of Bureaucracy, Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Giddens A. (2010), Nowoczesność i tożsamość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Griffin R. W. (2002), Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Hausner J. (2008), Zarządzanie publiczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Hood Ch. (1991), A Public Management for All Seasons?, “Public Administration”, No. 69, s. 3–19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9299.1991.tb00779.x

Kast F. E., Rosenzweig J. E. (1979), Organization and Management. A System and Contingency Approach, McGraw-Hill, New York.
Google Scholar

Kieżun W. (2011), Drogi i bezdroża polskich przemian, Wydawnictwo EKOTV, Warszawa.
Google Scholar

Klijn E.-H., Edelenbos J., Stein B. (2010), Trust in Governance Networks: Its Impacts on Outcomes, „Administration & Society”, No. 42/2, s. 193–221.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0095399710362716

Kooiman J. (red.) (1993), Modern Governance, Sage, London.
Google Scholar

Kopaliński W. (1999), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Muza, Warszawa.
Google Scholar

Kotler Ph., Lee N. (2011), Marketing w sektorze publicznym. Mapa drogowa wyższej efektywności, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Wyższa Szkoła Prawa i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa.
Google Scholar

Kożuch B. (2004), Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji, Placet, Warszawa.
Google Scholar

Kożuch B. (2005), Zarządzanie publiczne jako dyscyplina naukowa, „Zarządzanie Publiczne”, nr 1, s. 11–22.
Google Scholar

Lewenstein B. (2010), Między rządzeniem a współrządzeniem. Obywatelskie modele rozwoju społeczności lokalnej, [w:] B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec (red.), Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 21–41.
Google Scholar

Luterek M. (2010), E-government. Systemy informacji publicznej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Google Scholar

Marks-Krzyszkowska M. (2013), Zarządzanie publiczne na poziomie lokalnym – geneza, główni aktorzy i ich zaangażowanie, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, nr 88, s. 313–332.
Google Scholar

Morawski W. (1979), Wstęp, [w:] W. Morawski (red.), Kierowanie w społeczeństwie. Analiza socjologiczna, PWN, Warszawa, s. 7–16.
Google Scholar

Offe C. (2012), Governance – „puste pojecie” czy naukowy problem badawczy?, „Zarządzanie Publiczne”, nr 3 (21), s. 81–107.
Google Scholar

Osborn S. (red.) (2010), The New Public Governance, Emerging Perspectives on the Theory and Practice of Public Governance, Routledge, London.
Google Scholar

Pierre J. (2000), Debating Governance, Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Rhodes R. (1996), The New Governance: Governing without Government, “Political Studies”, No. 44, s. 662–667.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.1996.tb01747.x

Rhodes R. (1997), Understanding Governance, Open University Press, Buckingham–Philadelphia.
Google Scholar

Rhodes R. (2007), Understanding Governance: Ten Years On, “Organization Studies”, Vol. 28, No. 8, s. 1243–1264.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0170840607076586

Sakowicz M. (2007), Modernizacja samorządu terytorialnego w procesie integracji Polski z Unią Europejską, SGH, Warszawa.
Google Scholar

Samuelson P. A. (1954), The Pure Theory of Public Expenditure, “Review of Economics and Statistics”, Vol. 36, No. 4, s. 387–389.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1925895

Siwińska-Gorzelak J. (2012), Sektor publiczny w gospodarce, [w:] J. Wilkin, Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 31–34.
Google Scholar

Stiglitz J. E. (2004), Globalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Stoker G. (1997), Teorie samorządu i polityki lokalnej, [w:] P. Swianiewicz (red.), Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, Municipium, Warszawa, s. 16–42.
Google Scholar

Stoker G. (1998), Governance as Theory: Five Propositions, “International Social Science Journal”, Vol. 50. No. 155, s. 17–28.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1468-2451.00106

Sudoł S. (2012), Nauki o zarządzaniu. Podstawowe problemy, kontrowersje i propozycje, PWE, Warszawa.
Google Scholar

Suwaj P. J. (2010), Udział społeczeństwa w decydowaniu publicznym – oblicza partycypacji społecznej w polityce publicznej w zakresie inwestycji drogowych, „Samorząd Terytorialny”, nr 1–2, s. 59–72.
Google Scholar

Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Wilkin J. (red.) (2012), Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Zalewski A. (2005), Reformy sektora publicznego w duchu nowego zarządzania publicznego, [w:] A. Zalewski (red.), Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, SGH, Warszawa, s. 11–74.
Google Scholar