Pandemia COVID-19 a zmiana modelu pracy. Polska na tle krajów Unii Europejskiej

Rafał Muster

doi:10.18778/0208-600X.81.02

Autor

Rafał Muster Uniwersytet Śląski, Instytut Socjologii, ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice https://orcid.org/0000-0001-8255-7803

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.81.02

Słowa kluczowe:

praca zdalna, telepraca, rynek pracy, COVID-19

Abstrakt

Pandemia COVID-19 w bezprecedensowy sposób wpłynęła na dynamiczny przyrost udziału osób wykonujących swoje obowiązki zawodowe poza miejscem dotychczasowego ich świadczenia. Miliony pracowników z dnia na dzień zmieniło tradycyjny model pracy, oparty na kontaktach bezpośrednich ze współpracownikami, na pracę w trybie zdalnym, najczęściej świadczoną w domu. Na podstawie badań Eurostatu przedstawiono zmianę udziału pracujących w trybie zdalnym w latach 2011–2020 – porównując Polskę do innych krajów Unii Europejskiej. W artykule dokonano także próby ukazania różnic w definiowaniu pojęć „telepraca” i „praca zdalna”. Pandemia była przyczynkiem do podjęcia prac legislacyjnych mających na celu umocowanie prawne pojęcia „pracy zdalnej” w polskim ustawodawstwie. W artykule przedstawiono aktualnie konsultowane zapisy odnoszące się do „pracy zdalnej”, które mają znaleźć się w Kodeksie Pracy. W tekście ukazano także konsekwencje oraz zalety i wady świadczenia pracy w trybie zdalnym.

Bibliografia

Borkowska S. (1998), Główne wyzwania wobec problemów pracy na przełomie wieków, [w:] H. Czerniewska, B. Stachurska-Marcińczak (red.), Praca i polityka społeczna w perspektywie XXI wieku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, s. 30–54.
Google Scholar

Budnik M. (2019), Socjologia pracy w zarysie, Difin, Warszawa.
Google Scholar

Crowley F., Doran J. (2020), COVID-19, occupational social distancing and remote working potential: An occupation, sector and regional perspective, „Regional Science. Policy and Practice”, t. 12(6), s. 1211–1234, https://doi.org/10.1111/rsp3.12347
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/rsp3.12347

Czech K., Karpio A., Wielechowski M., Woźniakowski T., Żebrowska-Suchodolska D. (2020), Polska gospodarka w początkowym okresie pandemii COVID-19, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Google Scholar

Dolot A. (2020), Wpływ pandemii COVID-19 na pracę zdalną – perspektywa pracownika, „e-mentor”, t. 1(83), s. 35–43, https://doi.org/10.15219/em83.1456
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15219/em83.1456

Drozdowski R. (2002), Rynek pracy w Polsce. Recepcja, oczekiwania, strategie dostosowawcze, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Dziuba D.T. (1997), Telepraca wyzwaniem dla menedżerów, „Master of Business Administration”, t. 2(27), marzec, s. 29–32.
Google Scholar

Dziuba D.T. (2011), IT w zarządzaniu publicznym – w warunkach tworzenia społeczeństw informacyjnych, [w:] W. Kieżun (red.), Krytycznie i twórczo o zarządzaniu, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 351–365.
Google Scholar

Godlewska-Bujok B. (2020), Work-life balance i koronakryzys. Kilka uwag o procesach i ich konsekwencjach, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne”, t. LXI, nr 5, s. 3–8, https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.5.1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.5.1

Hernandez T., Abigail Y. (2020), Remote Workers During the COVID-19 Lockdown. What Are We Missing and Why Is Important, „Journal of Occupational and Environmental Medicine”, November, t. 62(11), s. 669–672, https://doi.org/10.1097/JOM.0000000000002018
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/JOM.0000000000002018

Jeran A. (2016), Praca zdalna jako źródło problemów realizacji funkcji pracy, „Opuscula Sociologica”, nr 2/16, s. 49–61, https://doi.org/10.18276/os.2016.2-04
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/os.2016.2-04

Kozek W. (2014), Rynek pracy. Perspektywa instytucjonalna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, https://doi.org/10.31338/uw.9788323518334
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323518334

Krysiński D. (2020), Raport z badania: Możliwości zastosowania pracy zdalnej w przedsiębiorstwach i instytucjach publicznych, Instytut Badawczy IPC–Openfield–EDBAD.
Google Scholar

Leonardi P.M. (2020), COVID-19 and the New Technologies of Organizing: Digital Exhaust, Digital Footprints, and Artificial Intelligence in the Wake of Remote Work, „Journal of Management Studies”, t. 58(1), s. 249–253, https://doi.org/10.1111/joms.12648
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/joms.12648

Makowiec M. (2015), Metodyka identyfikacji utrudnień i dysfunkcji występujących w pracy zdalnej w celu jej zhumanizowania, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, nr 44, s. 370–382, https://doi.org/10.15584/nsawg.2015.4.1.31
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2015.4.1.31

Makowiec M., Mikuła B. (2014), Dehumanizacja w telepracy domowej, „Studia i Materiały Wydziału Zarządzania i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach”, t. 18, nr 1, s. 61–70.
Google Scholar

Makulska D. (2012), Kluczowe czynniki rozwoju w gospodarce opartej na wiedzy, „Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego”, nr 88, Warszawa, s. 169–193.
Google Scholar

Muster R. (2020), Generationally diversified labour groups in contemporary labour market. A chance or a threat for organisations?, „Polish Political Science Yearbook”, t. 49(2), s. 170–188, https://doi.org/10.15804/ppsy2020210
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/ppsy2020210

Nickson D., Siddons S. (2004), Remote Working. Linking people and organizations, Routledge, Taylor & Francis Group, London–New York.
Google Scholar

Nilles J.M. (1976), The Telecommunication – Transportation Tradeoff. Options for tomorrow, Wiley-Interscience, New York.
Google Scholar

Prasołek Ł., Kiełbratowska A. (2020), Praca zdalna w praktyce. Zagadnienia prawa pracy i RODO, C.H. Beck, Warszawa.
Google Scholar

Sęczkowska K. (2019), Konsekwencje psychospołeczne pracy zdalnej, „Problemy Nauk Humanistycznych i Społecznych. Teoria i Praktyka”, nr 2, s. 10–16.
Google Scholar

Swadźba U. (2001), Śląski etos pracy. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Swadźba U., Cekiera R., Żak M. (2019), Wiedza ekonomiczna, praca, przedsiębiorczość, konsumpcja. Świadomość ekonomiczna polskich studentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Szaban J.M. (2013), Rynek pracy w Polsce i w Unii Europejskiej, Difin, Warszawa.
Google Scholar

Ślązak A. (2012), Przegląd badań dotyczących telepracy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania”, nr 30, s. 219–232.
Google Scholar

Toffler A. (1986), Trzecia fala, przeł. E. Woydyłło, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Wang B., Liu Y., Qian J., Parker S.K. (2021), Achieving Effective Remote Working During the COVID-19 Pandemic: A Work Design Perspective, „Applied Psychology: An International Review”, t. 70(1), s. 16–59, https://doi.org/10.1111/apps.12290
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/apps.12290

Wiśniewski J. (2014), Istota telepracy, „Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy”, nr 5, s. 75–90.
Google Scholar

Zalega T. (2009), Praca zdalna – obraz przemian w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej, „Master of Business Administration”, nr 4, s. 35–45.
Google Scholar

https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=lfst_hhwahchi&lang=en (dostęp: 10.10.2021).
Google Scholar

https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C89390%2Cbadanie-praca-zdalna-bardziej-stresujaca-niz-sadzono.html (dostęp: 3.10.2021).
Google Scholar

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320).
Google Scholar

Ustawa z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144 poz. 1204 z późn. zm.).
Google Scholar

Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842).
Google Scholar

Projekt z 18 maja 2021 r. ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy; ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Google Scholar