Detektyw Fryga na tropie Henryk Nagiel "Tajemnica Nalewek" i "Sęp"

Renata Stachura-Lupa

doi:10.18778/1505-9057.50.06

Autor

Renata Stachura-Lupa Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Katedra Literatury Polskiej XIX wieku, Katedra Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.50.06

Słowa kluczowe:

XIX wiek, powieść kryminalna, powieść tajemnic, Henryk Nagiel

Abstrakt

Powieści Nagla na ogół nie zwracały uwagi badaczy, z wyjątkiem pewnych odniesień w pracach poświęconych rozwijaniu powieści kryminalnych w Polsce, obrazu Warszawy w literaturze polskiej XIX wieku czy historii polskiej prasy emigracyjnej. Pisząc kryminały – Tajemnice Nalewek i Sępa – autor podążał za przykładem powieści obcojęzycznych, przede wszystkim angielskich i francuskich. Główny bohater jego kryminałów, detektyw Fryga, nie jest jeszcze typem naukowca, który prowadzi śledztwo w zaciszu swojego biura, biblioteki czy laboratorium. Przypomina Vidocqa i jednego z jego literackich odpowiedników, protagonistę powieści Gaboriau – policjanta Lecoqa. Podczas śledztwa Fryga wiele zawdzięcza przypadkowi i szczęściu, jest aktywny, energiczny i twórczy, starając się zaś przyspieszyć tempo wydarzeń, przejmuje inicjatywę w walce z przestępczością. W powieści Nagla tajemnica wiąże się nie tylko z motywem zbrodni, sekretem skrytym za przestępstwem i próbą rozwiązania, ale wydaje się nieodłącznym elementem rzeczywistości. Świat stworzony przez Nagla jest mroczny, niejednoznaczny i wywołuje niepokój. Rozwiązanie zagadki kryminalnej i ukaranie winnych oznacza zwycięstwo sprawiedliwości, porządku społecznego i konwencji, ale nie eliminuje poczucia zagrożenia.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Renata Stachura-Lupa - Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Katedra Literatury Polskiej XIX wieku, Katedra Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej

Dr hab. prof. UP; pracownik Katedry Literatury Polskiej XIX wieku oraz Katedry Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Badaczka pozytywizmu, autorka monografii Adam Bełcikowski – pisarz i historyk literatury (Kraków 2005) i Poglądy ideowo-estetyczne Stanisława Tarnowskiego (Kraków 2016), a także artykułów w czasopismach naukowych i pracach zbiorowych, redaktorka monografii wieloautorskich, współorganizatorka krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych. Uczestniczy w ogólnopolskich projektach badawczych. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na związkach literatury z filozofią, religią i polityką, krytyce literackiej 2. poł. XIX w. i życiu artystycznym Krakowa w dobie autonomii galicyjskiej.

Bibliografia

Bachórz Józef, Polska powieść tajemnic w pierwszym ćwierćwieczu jej istnienia, w: Formy literatury popularnej, pod red. Aleksandry Okopień-Sławińskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa 1973, s. 115–135.
Google Scholar

Bachórz Józef, Powieść tajemnic, w: Słownik literatury popularnej, pod red. T. Żabskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006, s. 485–488.
Google Scholar

Bujnicki Tadeusz, Między „Nocą z 3-go na 4-ty Grudnia” a „Liściem akacji” Walerego Przyborowskiego czyli początki polskiej powieści kryminalnej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2013, t. 13, s. 49–66.
Google Scholar

Caillois Roger, Odpowiedzialność i styl. Eseje, wybór Macieja Żurowskiego, sł. wstępne Jana Błońskiego, przekł. Jan Błoński et al., Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1967.
Google Scholar

Cegielski Tadeusz, Detektyw w krainie cudów. Powieść kryminalna i narodziny nowoczesności 1841–1941, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2015.
Google Scholar

Detko Jan, Warszawa naturalistów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
Google Scholar

Eco Umberto, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią, przeł. Joanna Ugniewska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996.
Google Scholar

Ihnatowicz Ewa, „Tajemnice Nalewek”. Funkcjonalizacja konwencji przewodnika po mieście w polskiej powieści tajemnic końca XIX w. Studium przypadku, w: Człowiek – społeczeństwo – źródła. Studia dedykowane Profesor Jadwidze Hoff, pod red. Szczepana Kozaka, Dariusza Opalińskiego, Janusza Polaczka, Szymona Wieczorka, Wioletty Zawitkowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014, s. 482–493.
Google Scholar

Kaczyński Paweł, Gaboriau i jego polski naśladowca, Kazimierz Chłędowski, w: Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, pod red. A. Gemry, Wydawnictwo EMG, Kraków 2015, s. 389–401.
Google Scholar

Lasić Stanko, Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, przeł. Magdalena Petryńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Google Scholar

Lesicz-Stanisławska Katarzyna, Miejskie tajemnice. Paryż Eugeniusza Sue a Warszawa Adolfa Dygasińskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Seria Scripta Humana” 2014, t. 3: Eugeniusz Sue. Życie – twórczość – recepcja, wyd. specjalne, red. Dorota Kulczycka, Aneta Narolska, s. 263–276.
Google Scholar

Nagiel Henryk, Sęp. Romans kryminalny, korekta i red. Arkadiusz Dybowski, Wydawnictwo CM, Warszawa 2014.
Google Scholar

Nagiel Henryk, Tajemnice Nalewek, korekta i red. A. Lech, Wydawnictwo CM, Warszawa 2013.
Google Scholar

Olszewska Maria Jolanta, Opowieść o mrocznej stronie miasta – Henryk Nagiel „Tajemnice Nalewek”, w: Zbrodnie, sensacje i katastrofy w prasie polskiej do 1914 roku, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Wydawnictwo WSPA, Lublin 2010, s.139–151.
Google Scholar

Paczkowski Andrzej, Prasa polonijna w latach 1870–1939. Zarys problematyki, Biblioteka Narodowa, Warszawa 1977.
Google Scholar

Płaza Maciej, Anioł dziwnych opowieści, w: Edgar Allan Poe, Opowieści miłosne, śmiertelne i tajemne, wybrał, oprac. i posł. opatrzył Maciej Płaza, przeł. Bolesław Leśmian et al., Vesper, Poznań 2010.
Google Scholar

Powązka Elżbieta, Solecka Teresa, Katabaza dandysa. O „Tajemnicach Paryża”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Seria Scripta Humana” 2014, t.3: Eugeniusz Sue. Życie – twórczość – recepcja, wyd. specjalne, red. Dorota Kulczycka, Aneta Narolska, s. 59–96.
Google Scholar

Sawicka Elżbieta, Henryk Nagiel i tajemnice Nalewek, w: Warszawa pozytywistów, pod red. Janiny Kulczyckiej-Saloni i Ewy Ihnatowicz, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 1992.
Google Scholar

Siewierski Jerzy, Powieść kryminalna, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979.
Google Scholar

Stachura-Lupa Renata, Pisać jak Gaboriau. O „Po nitce do kłębka” Kazimierza Chłędowskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2013, t. 13, s. 19–32.
Google Scholar

Thorward Jürgen, Godzina detektywów. Rozwój i kariera kryminalistyki, przeł. Krystyna i Kazimierz Jaegermanowie, Jerzy Dumański, Jan Markiewicz, posłowiem opatrzył Jan Markiewicz, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.
Google Scholar

Żabski Tadeusz, Proza jarmarczna XIX wieku. Próba systematyki gatunkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993.
Google Scholar