Od empatii do sprawczości. Jak kształtować wrażliwość młodzieży we współczesnej szkole?

Katarzyna Maria Pławecka

doi:10.18778/1505-9057.56.13

Authors

Katarzyna Maria Pławecka Dr, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków https://orcid.org/0000-0002-7167-5262

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.56.13

Keywords:

empathy, emotional intelligence, Polish language education, value, pupils, academic youth

Abstract

From empathy to agency. How to shape the sensitivity of young people in modern school? The aim of the article is a reflection on the condition of the contemporary “politics of sensibility”, at the basis of which we find a thinking about a man combined with a widespread belief that “nothing human is alien to me”. The author concentrates on the need to educate (develop) the humanistic sensibility of the pupils and academic youth living in a global world. Sensibility is treated as: 1) the main task of Polish language education, 2) a value and a welcome socio-cultural competence.

A relationship between the concept of empathy and the more content rich category of sensitivity is shown. Theoretical considerations have been “lit up” with proposals for actions, especially aimed at the practical implementation of topics currently “unfashionable”, i.e. old age, illness, suffering and loneliness. Attention has also been paid to the paradox of the 21st century world, dominated by consumerism and convenience, in which a meeting with another human being (in the spirit of empathy and sensitivity) can provide many young people with tangible personal benefits.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Katarzyna Maria Pławecka, Dr, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Katarzyna Maria Pławecka, dr, absolwentka polonistyki i bibliotekoznawstwa, adiunkt w Katedrze Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, członkini Pracowni Edukacji Regionalnej. Autorka monografii (2013) Przygotowanie polonistyczne uczniów wiejskich gimnazjów w perspektywie dalszego kształcenia (na przykładzie gminy Laskowa) oraz kilkudziesięciu publikacji z zakresu dydaktyki polonistycznej. Zainteresowania badawcze koncentruje wokół: realizacji treści regionalnych w zglobalizowanym świecie; wartości w praktyce polonistycznej; edukacji kulturowo-medialnej (tradycja i współczesność) oraz rozmaitych aspektów samokształcenia.

References

Baron-Cohen Simon, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, przekł. Agnieszka Nowak, Wydawnictwo Smak Słowa, Sopot 2014.
Google Scholar

Bąbel Przemysław, Wiśniak Marzena, 12 zasad skutecznej edukacji. Czyli jak uczyć, żeby nauczyć, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2016.
Google Scholar

Co ja czuję. Rozmowa z prof. Anną Matczak − o aleksytymii, czyli emocjonalnym analfabetyzmie, „Pomocnik Psychologiczny” [dodatek do tygodnika] „Polityka” 2007, nr 7, s. 4–6.
Google Scholar

Davis Mark H., Empatia. O umiejętności współodczuwania, przekł. Jolanta Kubiak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999.
Google Scholar

Domańska Ewa, „Zwrot performatywny” we współczesnej humanistyce, „Teksty Drugie” 2007, nr 5, s. 48–61.
Google Scholar

Goleman Daniel, Inteligencja emocjonalna, przekł. Andrzej Jankowski, Media Rodzina, Poznań 2007.
Google Scholar

Jan Paweł II autorytet w wychowaniu do wartości. Scenariusze lekcji wychowawczych. Szkoła podstawowa, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków 2004.
Google Scholar

Jedliński Ryszard, Między miłosierdziem a globalizacją. Aksjologiczne przestrzenie edukacji polonistycznej, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2010.
Google Scholar

Jędrychowska Maria, Najpierw człowiek. Szkolna edukacja kulturowo-literacka a problem kształcenia dydaktycznego polonistów. Refleksja teleologiczna, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1996.
Google Scholar

Jędrychowska Maria, Szkic do pejzażu aksjologicznego. Z problemów dydaktyki literatury, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2010.
Google Scholar

Kozak Stanisław, Patologia analfabetyzmu emocjonalnego. Przyczyny i skutki braku empatii w rodzinie i w środowisku pracy, Difin S.A., Warszawa 2012.
Google Scholar

Łuczak Agnieszka, Murdzek Anna, Między nami. Język polski. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2007.
Google Scholar

Łuczak Agnieszka, Murdzek Anna, Między nami. Język polski 6. Wersja dla nauczyciela, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2014.
Google Scholar

Markowski Michał Paweł, Antropologia i literatura, „Teksty Drugie” 2007, nr 6, s. 24–33.
Google Scholar

Markowski Michał Paweł, Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Mikoś Elżbieta, Lekcje empatii. Czytanie poezji dwudziestowiecznej w liceum. Literatura – psychologia – dydaktyka, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2009.
Google Scholar

Myrdzik Barbara, O potrzebie kształtowania wrażliwości narracyjnej uczniów, w: Barbara Myrdzik, Iwona Morawska, Małgorzata Latoch-Zielińska, Przestrzenie rzeczywiste i wyobrażone. Metodyczny wielogłos o różnych przestrzeniach, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016, s. 25–41.
Google Scholar

Nowy słownik języka polskiego, red. Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2002.
Google Scholar

Pławecka Katarzyna, Cierpienie −„przejmująca lekcja” człowieczeństwa… Propozycje dydaktyczne na podstawie „Salvifici doloris” Jana Pawła II oraz wybranych materiałów prasowych, w: Lęk, ból, cierpienie: analizy i interpretacje, red. Grażyna Różańska, Wydawnictwo Jasne, Pruszcz Gdański–Słupsk 2015, s. 193–205.
Google Scholar

Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 1997.
Google Scholar

Stoch Magdalena, Ekonomia wrażliwości a duch posthumanistyki, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura” 2016, nr VIII (2), s. 130–140.
Google Scholar

Wantuch Wiesława, Poezja w szkole podstawowej. Gra słów i rzeczy, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2006.
Google Scholar

Wojnar Irena, Humanistyczne przesłanki niepokoju, Dom Wydawniczy i Handlowy „Elipsa”, Warszawa 2016.
Google Scholar

Wojnar Irena, Witalewska Henryka, Lipowski Mikołaj Łukasz, O humanistyczną wrażliwość nauczycieli. Przesłanie i przypomnienia, Wydawnictwo Pedagogiczne Związku Nauczycielstwa Polskiego, Warszawa 2009.
Google Scholar

http://www. J.P. II / spr.cytaty.o.pl/janpawelII (dostęp 15.12.2017).
Google Scholar

http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1649455,Papiez-do-mlodych-w-Brzegach-kto-nie-ryzykuje-nie-zwycieza (dostęp 30.08.2017).
Google Scholar

https://www.youtube.com/watch?v=tnE7qz5GUFY (dostęp 15.12.2017).
Google Scholar

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. Załącznik nr 2. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z dnia 24 lutego 2017, s. 11, http://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2017/356 (dostęp 15.12.2017).
Google Scholar