Pan Whicher w przedpowstaniowej Warszawie i radca Estar Van Houten w sklepie Wokulskiego – kryminał historyczny jako opowieść o przeszłości

Agnieszka Izdebska

doi:10.18778/1505-9057.50.10

Authors

Agnieszka Izdebska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Teorii Literatury

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.50.10

Keywords:

a historical crime fiction, historical fiction, popular literature, the 19th century in literature

Abstract

This article addresses two novels that, seemingly or truly, realise the historical crime convention. One of the novels is Pan Whicher w Warszawie (“Mr. Whicher in Warsaw”) by Agnieszka Chodkowska-Gyurics and Tomasz Bochiński, and the other one is Carska roszada (“The Tsar Castling”) by Melchior Medard. Genre aspects of both works are considered, and the consequences the conventional location carries for the way in which the 19th century reality is constructed in both novels. Finally – despite the differences between them – in both crime novels, the Polish history of the 19th century is shaped via many elements; one of them is strong reliance on the discourse of romantic martyr-related provenance.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Agnieszka Izdebska, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Teorii Literatury

Dr hab. prof. UŁ; kierownik Katedry Teorii Literatury Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się teorią powieści, badaniami genderowymi i ewolucją konwencji gotyckiej. Interesuje się też kulturą popularną, szczególnie różnymi odmianami powieści kryminalnej. Autorka książek Forma, ciało i brzemię imperium. O prozie Władysława L. Terleckiego (Łódź 2010), Literatura prze-pisana. Od „Hamleta” do slashu (Łódź 2015; współautor: Danuta Szajnert).

References

Bradshaw Smith Donna, Bruce Alexander: Sir Henry Fielding and Blind Justice, w: The Detective as Historian: History and Art in Historical Crime Fiction, ed. R.B. Browne and L.A. Kreiser Jr, Bowling Green State University Popular Press, Bowling Green 2000, s. 175–185.
Google Scholar

Chodkowska-Gyurics Agnieszka, Bochiński Tomasz, Pan Whicher w Warszawie, Instytut Wydawniczy Erica, Warszawa 2012.
Google Scholar

Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Dominas Konrad, Antyk w kryminale, kryminał w antyku. Steven Saylor i recepcja literatury antycznej, w: Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, pod red. Anny Gemry, Wydawnictwo EMG, Kraków 2015, s. 221–241.
Google Scholar

Drozdowski Marian Marek, Zahorski Andrzej, Historia Warszawy, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2004.
Google Scholar

Eco Umberto, Lector in fabula. Współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, przeł. Piotr Salwa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994.
Google Scholar

Eldridge David N., Westervelt Theron M., Meek Edward L., Michael Clynes: The Recollections of Shallot, w: The Detective as Historian: History and Art in Historical Crime Fiction, ed. R.B. Browne and L.A. Kreiser Jr, Bowling Green State University Popular Press, Bowling Green 2000, s. 156–168.
Google Scholar

Encyklopedia Warszawy, red. Bartłomiej Kaczorowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Google Scholar

Fulińska Agnieszka, Dlaczego literatura popularna jest popularna?, „Teksty Drugie” 2003, nr 4, s. 55–66.
Google Scholar

Głębocki Wiesław, Warszawskie pomniki, PTTK „Kraj”, Warszawa 1990.
Google Scholar

Izdebska Agnieszka, Forma, ciało i brzemię imperium. O prozie historycznej Władysława L. Terleckiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
Google Scholar

Izdebska Agnieszka, Kryminał historyczny, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2016, t. 59, z. 4 (120), s. 137–143.
Google Scholar

Kaczyński Paweł, Kryminał historyczny – próba poetyki, w: Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, pod red. Anny Gemry, Wydawnictwo EMG, Kraków 2014, s. 191–209.
Google Scholar

Kasprzycki Jerzy, Korzenie miasta. Warszawskie pożegnania, t. 3: Praga, Wydawnictwo Veda, Warszawa 1998.
Google Scholar

Katalog zabytków sztuki. Miasto Warszawa, cz. 1: Stare Miasto, oprac. Jerzy Łoziński, Andrzej Rottermund, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1993.
Google Scholar

Kosmala Małgorzata, Kryminalne retroświaty, w: Przerabianie XIX wieku. Studia, pod red. Ewy Paczoskiej i Bartłomieja Szleszyńskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2011, s. 223–245.
Google Scholar

Koszowy Marta, W poszukiwaniu rzeczywistości. Mediacyjna rola fotografii we współczesnej prozie polskiej, Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Krajewski Marek, Kultury kultury popularnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2003.
Google Scholar

Lemann Natalia, Polski steampunk – zaadaptować historię, adaptując konwencję, „Postscriptum Polonistyczne” 2015, nr 5: Adaptacje II. Transfery kulturowe, s. 133–147.
Google Scholar

Lemann Natalia, Steampunk, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2014, t. 17, z. 1 (113), s.344–349.
Google Scholar

Lowenthal David, Przeszłość to obcy kraj, przekł. Irena Grudzińska-Gross i Maciej Tański, „Res Publica” 1991, nr 3, s. 6–22.
Google Scholar

Łebkowska Anna, Fotografia jako empatyczna mediacja, w: Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. Stanisław Balbus, Andrzej Hejmej i Jakub Niedźwiedź, Universitas, Kraków 2004, s. 115–127.
Google Scholar

Małochleb Paulina, Przepisywanie historii. Powstanie styczniowe w powieści polskiej w perspektywie pamięci kulturowej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Warszawa–Toruń 2014.
Google Scholar

Małochleb Paulina, Sztyletnicy powstania styczniowego – historiografia i literatura. Rekonesans, „Teksty Drugie” 2008, nr 3, s. 184–193.
Google Scholar

Medard Melchior, Carska roszada, Instytut Wydawniczy Erica, Warszawa 2012.
Google Scholar

Owczarek Bogdan, Narratologia i narracyjność literatury popularnej, w: Nowe formy w literaturze popularnej, red. Bogdan Owczarek, Joanna Frużyńska, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s. 22–33.
Google Scholar

Paczoska Ewa, „Lalka” czyli rozpad świata, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok 1995.
Google Scholar

Paczoska Ewa, Wiek XIX – reaktywacja, w: Ewa Paczoska, Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności, Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 2010, s.244–262.
Google Scholar

Piechota Dariusz, Reaktywacje dziewiętnastowieczności w najnowszej literaturze popularnej, „Tematy i Konteksty” 2015, nr 5 (10), s. 175–184.
Google Scholar

Salamone Frank A., Maan Meyers: The Saga of Dutchman, w: The Detective as Historian: History and Art in Historical Crime Fiction, ed. Ray B. Browne and Laurence A. Kreiser Jr, Bowling Green State University Popular Press, Bowling Green 2000, s.169–174.
Google Scholar

Scaggs John, Crime Fiction, Routladge London & New York, 2005.
Google Scholar

Sulmicki Maciej, A Plenitude of Prefixes: Delineating the Boundaries of Neo-, Retro-, Faux-, Post-Victorian Literature, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2015, t. 18, z.1 (115), s. 9–26.
Google Scholar

Summerscale Kate, Podejrzenia pana Whichera: morderstwo w domu na Road Hill, przekł. Maria Jaszczurowska, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010.
Google Scholar

The Detective as Historian: History and Art in Historical Crime Fiction, ed. R.B. Browne i L.A. Kreiser, Jr, Bowling Green 2000; t. 2, Newcastle 2007.
Google Scholar

Winks Robin W., Preface, w: The Detective as Historian: History and Art in Historical Crime Fiction, ed. R.B. Browne and L.A. Kreiser Jr, Bowling Green State University Popular Press, Bowling Green 2000, s. ix-x.
Google Scholar

Worthington Heather, Key Concepts in Crime Fiction, Palgrave MacMillan, London 2011.
Google Scholar

Zielińska Marta, Warszawa – dziwne miasto, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 1995.
Google Scholar