Lager – literatura – strefy milczenia

Sławomir Buryła

doi:10.18778/1505-9057.42.03

Autor

Sławomir Buryła Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Instytut Polonistyki i Logopedii, Zakład Literatury Współczesnej i Teorii Literatury; ul. K. Obitza 1, 10-725 Olsztyn

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.42.03

Słowa kluczowe:

lager, Polish lager prose, zones of silence

Abstrakt

The article reconstructs the most important issues on the map of Polish lager prose, those that are ignored, inconvenient for readers or authors, and sometimes for both. The author of the essay also presents the zones of silence that resulted not from the threat of violation of social taboos and political prohibitions, but from the negligence of researchers. They characterize the most important tasks facing scholars of Polish lager prose.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Agamben Giorgio, Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek (Homo sacer III), przeł. Sławomir Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008.
Google Scholar

Agamben Giorgio, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. Sławomir Królak, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.
Google Scholar

Ankersmit Frank, Pamiętając Holocaust: żałoba i melancholia, przeł. Ewa Domańska, w: Ankersmit Frank, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, Universitas, Kraków 2004, s. 403–426.
Google Scholar

Ben-Naftali Orna, Tuval Yogev, Punishing international crimes committed by the persecuted. The kapo trials in Israel (1950s–1960s), „Journal of International Criminal Justice” 2006 (marzec), s. 128–178.
Google Scholar

Besançon Alain, Przekleństwo wieku. O komunizmie, narodowym socjalizmie i jedyności Zagłady, przeł. Joanna Guze, Czytelnik, Warszawa 2000.
Google Scholar

Bojarska Katarzyna, Sztuka, która krzywdzi? Granice gestu krytycznego wobec bolesnej pamięci (a cenzura), „Konteksty” 2013, nr 3, s. 116–124.
Google Scholar

Bojarska Katarzyna, Wydarzenia po Wydarzeniu. Białoszewski – Richter – Spiegelman, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2012.
Google Scholar

Borowski Tadeusz, Muzyka w Herzenburgu, w: Borowski Tadeusz, Proza 2, oprac. Sławomir Buryła, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004, s. 224–247.
Google Scholar

Borowski Tadeusz, Pisma, t. 1–4, oprac. Sławomir Buryła, Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004–2005.
Google Scholar

Borwicz Michał Maksymilian, Uniwersytet zbirów, Centralna Żydowska Komisja Historyczna, Kraków 1946.
Google Scholar

Brot Rivka, The Gray Zone of Collaboration and the Israeli Courtroom, w: Jewish Honor Courts: Revenge, Retribution, and Reconciliation in Europe and Israel after the Holocaust, red. Jockusch Laura, Finder N. Gabriel, Wayne State University Press, Detroit 2015, s. 327–360.
Google Scholar

Browning R. Christopher, Pamięć przetrwania. Nazistowski obóz pracy oczami więźniów, przeł. Hanna Postuła-Lewicka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013.
Google Scholar

Brycht Andrzej, Wycieczka Auschwitz-Birkenau, w: Brycht Andrzej, Dancing w kwaterze Hitlera, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1967, s. 5–78.
Google Scholar

Brycht Andrzej, Zmienna ogniskowa, w: Brycht Andrzej, Opowieści z tranzytu, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1986, s. 5–99.
Google Scholar

Budrowska Kamila, Literatura i pisarze wobec cenzury PRL 1948–1958, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2009.
Google Scholar

Buryła Sławomir, Tematy (nie)opisane, Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Buryła Sławomir, Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holocaustu, Universitas, Kraków 2016.
Google Scholar

Burzyńska R. Anna, Wobec historii, w: Burzyńska R. Anna, Maska twarzy. Twórczość dramatyczna Stanisława Grochowiaka, Księgarnia Akademicka, Kraków 2011, s. 229–278.
Google Scholar

Buser Verena, Karl Demerer – przywódca elity obozowej w Blechhammer, w: Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej (1939–1945), pod red. M. Grądzkiej- Rejak i A. Namysło [w druku].
Google Scholar

Chamayou Grégoire, Podłe ciała. Eksperymenty na ludziach w XVIII i XIX wieku, przeł. Jadwiga Bodzińska, KatarzynaThiel-Jańczuk, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2012.
Google Scholar

Chmielewska Katarzyna, Mamy bombę i nie zawahamy się jej zakopać, w: Zagłada w „Medalionach”. Tekst i konteksty, pod red. Tomasza Żukowskiego, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2016, s. 93–124.
Google Scholar

Chruścielski Piotr, Ze Stutthofu do Stutthofu. Studium przypadku Paula W., „mieszkańca gminy Stutthof, więźnia nr 97431”, „Zeszyty Muzeum Stutthof” 2016, nr 4, s. 31–59.
Google Scholar

Connell Raewyn W.. Gender and Power Society, the Person, and Sexual Politics, Allen & Unwin, Stanford 1987.
Google Scholar

Connerton Paul, Jak społeczeństwa pamiętają, przeł. Marcin Napiórkowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
Google Scholar

Czaja Dariusz, Lekcje ciemności, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2009.
Google Scholar

Czerski Alexander, Nieśmiertelni. Powieść, Massadah, Tel Aviv 1964.
Google Scholar

Dauksza Agnieszka, Przenajświętsza Materia. O kolekcjonerstwie i zbieractwie w pisarstwie Kornela Filipowicza, „Teksty Drugie” 2012, nr 4, s. 267–282.
Google Scholar

Drewnowski Tadeusz, Prowokacje B., „Miesięcznik Literacki” 1966, nr 3, s. 51–54.
Google Scholar

Filipkowski Piotr, Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych, Funna, Wrocław 2010.
Google Scholar

Filipkowski Piotr, O (nie)możliwym nonkonformizmie w instytucji totalnej. Od doświadczenia obozowego do teorii socjologicznej (i z powrotem), „Stan Rzeczy” 2015, nr 2, s. 97–126.
Google Scholar

Gajewska Agnieszka, Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
Google Scholar

Gładysz Antoni, Obóz śmierci, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1962.
Google Scholar

Górnicki Gerard, Ucieczka z Himmelkommando, w: Górnicki Gerard, Portret kota, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1961, s. 93–107.
Google Scholar

Gross Tomasz Jan, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów, Znak, Kraków 2011.
Google Scholar

Heger Heinz, Mężczyźni z różowym trójkątem. Świadectwo homoseksualnego więźnia obozu koncentracyjnego z lat 1939–1945, przeł. Alicja Rosenau, Ośrodek Karta, Warszawa 2016.
Google Scholar

Jagoda Zenon, Kłodziński Stanisław, Masłowski Jan, Oświęcim nieznany, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1981.
Google Scholar

Janion Maria, Zagadka Zofii Kossak-Szczuckiej, w: Porzucić etyczną arogancję. Ku reinterpretacji podstawowych pojęć humanistyki w świetle wydarzenia Szoa, pod red. Beaty Anny Polak i Tomasza Polaka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2011, s. 55–70.
Google Scholar

Januszkiewicz Michał, Borowski contra… Borowski, w: Januszkiewicz Michał, Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz – Borowski – Różewicz, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 183–232.
Google Scholar

Justa Krystyna, Z bagna i kamieni, Książka, Warszawa 1948.
Google Scholar

Kamiński Andrzej Józef, Koszmar niewolnictwa. Obozy koncentracyjne od 1896 do dziś. Analiza, przeł. Halina Zarychta i autor, Przedświt, Warszawa 1990.
Google Scholar

Karwowska Bożena, Ciało. Seksualność. Obozy zagłady, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar

Karwowska Bożena, Women’s Luxury Items in Concentration Camps, w: Women and the Holocaust. New Perspectives and Challenges, red. Andrea Petö, Louise Hecht, Karolina Krasuska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2015, s. 64–76.
Google Scholar

Kaźmierczak Marek, Auschwitz w Internecie. Przedstawienia Holokaustu w kulturze popularnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012.
Google Scholar

Kępiński Antoni, Rytm życia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994.
Google Scholar

Kompisch Kathrin, Sprawczynie, przeł. Sławomir Kupisz, Natalia Badiyan-Siekierzyska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2012.
Google Scholar

Kossak Zofia, Z otchłani. Wspomnienia z lagru, Wydawnictwo Księgarni Wł. Nagłowskiego, Częstochowa–Warszawa 1946.
Google Scholar

Kowalczyk Izabela, Podróż do przeszłości. Interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”, Warszawa 2010.
Google Scholar

Krupa Bartłomiej, Wspomnienia obozowe jako specyficzna odmiana pisarstwa historycznego, Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar

Krupiński Piotr, Ciało, historia, kultura. Pisarstwo Mariana Pankowskiego i Leo Lipskiego wobec tabu, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011.
Google Scholar

Krupiński Piotr, „Dlaczego gęsi krzyczały”? Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2016.
Google Scholar

Krzyżanowski Jerzy R., O pisarstwie A. B., „Kultura” [Paryż] 1967, nr 3, s. 135–138.
Google Scholar

Kucia Marek, Auschwitz jako fakt społeczny. Historia, współczesność i świadomość społeczna KL Auschwitz w Polsce, Universitas, Kraków 2005.
Google Scholar

Kulesza Dariusz, Ciało ludzkie w polskiej literaturze obozowej, w: Kulesza Dariusz, W poszukiwaniu istoty rzeczy. Studia i portrety, Alter Studio, Białystok 2015, s. 137–151.
Google Scholar

Kulesza Dariusz, Dwie prawdy. Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944–1948, Trans Humana, Białystok 2006.
Google Scholar

Kummer Kazimierz, Bal, w: Kummer Kazimierz, Namiętności, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk–Bydgoszcz 1972, s. 105–123.
Google Scholar

Kuwałek Robert, Obóz zagłady w Bełżcu, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin 2010.
Google Scholar

Langer L. Lawrence, Świadectwa Zagłady w rumowisku pamięci, przeł. Marcin Szuster, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2015.
Google Scholar

Levi Primo, Pogrążeni i ocaleni, przeł. Stanisław Kasprzysiak, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007.
Google Scholar

Liszka Katarzyna, Agamben. Czy możliwe jest „wyjście z obozu”?, w: Liszka Katarzyna, Etyka i pamięć o Zagładzie, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2016, s. 86–119.
Google Scholar

Łysak Tomasz, Od kroniki do filmu posttraumatycznego – filmy dokumentalne o Zagładzie, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2016.
Google Scholar

Majchrowski Zbigniew, „Po co to całe okrucieństwo”?, w: Iredyński Ireneusz, Kreacja. Dramaty, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2014, s. 7–30.
Google Scholar

Mikołajek Tadeusz, Dom, w: Mikołajek Tadeusz, Ślepe gwiazdy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 712–728.
Google Scholar

Mizerkiewicz Tomasz, Doświadczenie i komizm – o literaturze wojenno-okupacyjnej, w: Mizerkiewicz Tomasz, Nić śmiesznego. Studia o komizmie o literaturze polskiej XX i XIX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2007, s. 103–135.
Google Scholar

Mojsak Kajetan, Groteska w polskiej prozie narracyjnej 1945–1968, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2014.
Google Scholar

Morawiec Arkadiusz, Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2009.
Google Scholar

Niziołek Grzegorz, Polski teatr Zagłady, Krytyka Polityczna, Warszawa 2013.
Google Scholar

Odojewski Włodzimierz, Syzyf, czyli bliski bogom, w: Odojewski Włodzimierz, Kwarantanna, Czytelnik, Warszawa 2009, s. 14–17.
Google Scholar

Orzeł Wargskog Olga, Granice godności. Granice literatury, w: Porzucić etyczną arogancję. Ku interpretacji podstawowych pojęć humanistyki w świetle wydarzenia Szoa, pod red. Beaty
Google Scholar

Anny Polak i Tomasza Polaka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 20111, s. 31–54.
Google Scholar

Ostrowska Joanna, Posłowie do: Heger Heinz, Mężczyźni z różowym trójkątem. Świadectwo homoseksualnego więźnia obozu koncentracyjnego z lat 1939–1945, przeł. Alicja Rosenau, Ośrodek Karta, Warszawa 2016, s. 130–149.
Google Scholar

Ostrowska Joanna, Zapomniane ofiary nazizmu – figura prostytutki obozowej i jej wyparcie w dyskursie poholokaustowym, w: Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji, pod red. Piotra Trojańskiego, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2008, s. 285–292.
Google Scholar

Ostrowski Marek, Literatura obozowa w jej funkcji „oral history” a propaganda PRL, Primum Verbum, Łódź 2013.
Google Scholar

Piętka Bohdan, Więźniowie z różowym trójkątem w KL Auschwitz, „Dzieje Najnowsze” 2014, nr 2, s. 25–53.
Google Scholar

Prenninger Alexander, Zapomniane ofiary: „Kryminaliści” i „asocjalni” więźniowie w społeczności obozu w Mauthausen. [Materiały z konferencji Niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne.
Google Scholar

Nowe projekty i wyzwania badawcze w Polsce i Austrii. Wiedeń, 26–27 września 2016].
Google Scholar

Ratajczak Józef, Cień traw, cień drzew, w: Ratajczak Józef, Trawa. Opowiadania, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1971, s. 166–191.
Google Scholar

Rosenbaum Ron, Wyjaśnianie Hitlera. W poszukiwaniu źródeł zła, przeł. Alina Siewior-Kuś, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.
Google Scholar

Rosenfeld H. Alvin, Kres Holokaustu, przeł. Renata Czekalska, Agnieszka Kuczkiewicz-Fraś, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015.
Google Scholar

Rusiniak Martyna, Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej, Neriton, Warszawa 2008.
Google Scholar

Ruszkowska Sonia, Każdemu własna śmierć. O przywracaniu podmiotowości ofiarom Zagłady, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2014.
Google Scholar

Segal Kalman, Skojarzeni, Czytelnik, Warszawa 1968.
Google Scholar

Sereny Gitta, W stronę ciemności. Rozmowy z komendantem Treblinki, przeł. Jan K. Milencki, Cyklady, Warszawa 2002.
Google Scholar

Shallcross Bożena, Rzeczy i Zagłada, Universitas, Kraków 2010.
Google Scholar

Stöcker-Sobelman Joanna, Kobiety Holokaustu. Feministyczna perspektywa w badaniach nad Shoah. Kazus KL Auschwitz-Birkenau, Trio, Warszawa 2012.
Google Scholar

Szmaglewska Seweryna, Dymy nad Birkenau, Czytelnik, Warszawa 1946.
Google Scholar

Theweleit Klaus, Męskie fantazje, przeł. Mateusz Falkowski, Michał Herer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Google Scholar

Thompson Paul, Głos przeszłości. Historia mówiona, przeł. Michał Kierzkowski, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, pod red. Ewy Domańskiej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010, s. 281–294.
Google Scholar

Tkaczuk Wacław J., Inicjacja, „Więź” 1967, nr 4, s. 116–120.
Google Scholar

Tomkiewicz Monika, Semków Piotr, Profesor Rudolf Spanner 1895–1960. Naukowiec w III Rzeszy, Róża Wiatrów, Gdynia 2010.
Google Scholar

Tonini Carla, Czas nienawiści i czas troski. Zofia Kossak-Szczucka – antysemitka, która ratowała Żydów, przeł. Teresa i Wojciech Jekiel, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2007.
Google Scholar

Ubertowska Aleksandra, Holokaust. Auto(tanto)grafie, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2014.
Google Scholar

Welzer Harald, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, przeł. Magdalena Kurkowska, Scholar, Warszawa 2010.
Google Scholar

Werner Andrzej, Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów, wyd. 2, Czytelnik, Warszawa 1981.
Google Scholar

Weseli Agnieszka, Homoseksualiści i homoseksualizm w KL Auschwitz-Birkenau w świetle „oświadczeń” byłych więźniów obozu, „Przegląd Historyczny” 2007, nr 3, s. 425–435.
Google Scholar

Wesołowska Danuta, Słowa z piekła rodem. Lagerszpracha, Impuls, Kraków 1996.
Google Scholar

Wolski Paweł, Tadeusz Borowski – Primo Levi. Paralela. Prze-pisywanie literatury Holocaustu, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2013.
Google Scholar

Wóycicka Zofia, Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944–1950, Trio, Warszawa 2009.
Google Scholar

Wygodzki Stanisław, W deszczu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962.
Google Scholar

Zrozumieć Zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu, pod red. Leonarda S. Newmana, Ralpha Erbera, przeł. Magdalena Budziszewska, Anna Czarna, Ewa Dryll, Adrian Wójcik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Google Scholar