Nieoczywista Łódź w zapomnianej powieści Ludwika Stolarzewicza

Karolina Kołodziej

doi:10.18778/1505-9057.69.06

Autor

Karolina Kołodziej Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-3122-1108

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.69.06

Słowa kluczowe:

Ludwik Stolarzewicz, Łódź, dwudziestolecie międzywojenne, powieść, dydaktyzm, topografia miasta

Abstrakt

Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikom zapomnianej powieści dydaktycznej łódzkiego pisarza, pedagoga i społecznika Ludwika Stolarzewicza pt. Młodości! Wszystkiego dziedzicu (1933). Szerszemu gronu odbiorców jest on znany przede wszystkim jako autor pierwszego opracowania poświęconego łódzkiej literaturze – Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia (1935). Opracowywana powieść pozostawała do tej pory nieznana, ponieważ Stolarzewicz tworzył pod różnymi pseudonimami, m.in. Adam Galiński, Ludwik Rozłucki.

Powieść Ludwika Stolarzewicza pokazuje życie grupy przyjaciół, uczniów klasy maturalnej, na tle rzeczywistości łódzkiej lat trzydziestych XX wieku. Autor pokazał podział miasta na przestrzeń męską i żeńską (wyznaczaną przede wszystkim przez szkołą) i – usankcjonowaną przez wcześniejszą literaturę łódzką – biedną i bogatą. Autor opisał też przestrzenie wspólne: ulicę Piotrkowską i park Poniatowskiego.

W artykule zwrócono uwagę na niekonsekwencje w prowadzeniu narracji w omawianej powieści – Autor posługuje się zarówno narracją trzecioosobową (w przeważającej części tekstu), jak i pierwszoosobową, co może świadczyć o tym, że dla Stolarzewicza wartość dydaktyczna powieści była ważniejsza od jej wartości literackich.

Pobrania

Biogram autora

Karolina Kołodziej - Uniwersytet Łódzki

Karolina Kołodziej, pracuje w Zakładzie Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka monografii Obraz Łodzi w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, współautorka książek Zabytkowe przestrzenie Uniwersytetu Łódzkiego oraz Przewodnik literacki po Łodzi, a także autorka przewodnika dla dzieci Odkryj Łódź. Bardzo twórcza książka o niezwykłym mieście i współautorka Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci. Współredagowała drugi tom monografii Budzi się Łódź. Obrazy miasta – między literaturą a publicystyką oraz Słownika kultury literackiej Łodzi do 1939 r. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół literatury pozytywizmu i Młodej Polski, skupia się na odkrywaniu i badaniu literackiej przeszłości Łodzi, szczególnie na literaturze popularnej dwudziestolecia międzywojennego (powieści odcinkowych, komiksów itp.).

Bibliografia

Galiński Adam, właściwie Ludwik Stolarzewicz, Nasza trójka w lasach Beskidu, Łódź 1934.
Google Scholar

Rozłucki Ludwik, właściwie Ludwik Stolarzewicz, Młodości! Wszystkiego dziedzicu! Powieść z życia młodzieży, nakładem „Czytaj”, druk J.K. Baranowski, Łódź 1933.
Google Scholar

Stolarzewicz Ludwik, Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia, Łódź 1935.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi: Od teatru świetlnego do multipleksu, https://www.lodz.ap.gov.pl/index.php?c=article&id=54&print=1 [dostęp: 24.06.2024].
Google Scholar

Błażejewski Tadeusz, Z dziejów łódzkiego środowiska Pisarskiego, „Odgłosy” 1981, nr 1, s. 8.
Google Scholar

Boruc Alicja, Michał Arct. Dylematy warszawskiego księgarza-wydawcy schyłku XIX wieku, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie” 2013, t. 4, nr 1, s.39–46.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/SE.2013.005

Buczek Katarzyna, „Nie łzawe wspomnienia dawnych bojów, ale realna nauka z przeszłości”. O świętowaniu rocznicy niepodległości w szkołach II Rzeczypospolitej refleksji kilka, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2018, R. 63, nr 4. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.1697
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.1697

Dunin Janusz, Moja Łódź pełna książek – o kulturze książki ze źródeł i wspomnień, Łódź 2002.
Google Scholar

Hein-Kirchner Heidi, Kult Piłsudskiego i jego znaczenie dla państwa polskiego 1926–1939, Warszawa 2008.
Google Scholar

Kaszuba Elżbieta, System propagandy państwowej obozu rządzącego w Polsce w latach 1926–1939, Warszawa 2004.
Google Scholar

Kempa Andrzej, W atmosferze skandalu, „Odgłosy” 1991, nr 24.
Google Scholar

Konieczka Jadwiga, Biblioteki łódzkie przełomu XIX i XX wieku (1890–1918), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” 1989, nr 1, s. 4–200.
Google Scholar

Kotlarz Piotr, Teatr szkolny w Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939). Koncepcja, działalność, znaczenie, Gdańsk 2018.
Google Scholar

Kozikowski Edward, Łódź i pióro. Wspomnienia o pisarzach pochodzących z Łodzi bądź z Łodzią związanych, Łódź 1972.
Google Scholar

Krajewski Anna Maria, Niepodległościowe legendy w międzywojennej literaturze młodzieżowej, „Biuletyn IPN” 2011, nr 8–9.
Google Scholar

Krakowiak Janina, Od Fiszera do „Pegaza”. 123 lata łódzkiej księgarni. Księgarnie łódzkie okresu międzywojennego, Łódź 2005.
Google Scholar

Kulesza Piotr, Michalska Anna, Koliński Michał, Łódzkie kina. Od Bałtyku do Tatr, Łódź 2015.
Google Scholar

Ladorucki Jacek, Wzniosłe, piękne i polskie – o poszukiwaniu stylu narodowego w masowych wydaniach tomików poezji w II RP, „Kultura Popularna” 2016,t.47, nr 1, s. 114–131.
Google Scholar

O tradycjach literackich i kulturalnych w Łodzi, „Odgłosy” 1967, nr 39, s. 2–3.
Google Scholar

Pleszkun-Olejniczak Elżbieta, Kulturalny rozwój Łodzi w okresie międzywojennym, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2015, nr 29, s. 7–24. https://doi.org/10.18778/1505-9057.29.02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.29.02

Poturała Wioletta, „Praca Polonistyczne” (1937–1939) – pismo i środowisko łódzkich polonistów w latach trzydziestych XX wieku, „Polish Biographical Studies” 2019, nr 7, s. 115–129. https://doi.org/10.15804/pbs.2019.05
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/pbs.2019.05

Rola nauczycieli łódzkich w tworzeniu dziedzictwa kulturowego Łodzi, red. S. Gala, Łódź 1998.
Google Scholar

Sawrycki Władysław, Wiedza o literaturze w szkolnej refleksji polonistycznej w latach 1869–1939, Toruń 1993.
Google Scholar

Sosnowska Joanna, Działalność firmy księgarsko-wydawniczej Ludwika Fiszera na rzecz oświaty i szkolnictwa w Łodzi w latach 1882–1932, [w:] Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XIX i początkach XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2014, s. 109–123
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-144-9.10

Stawiszyńska Aneta, Życie i działalność Ludwika i Heleny Stolarzewiczów na tle życia literackiego i naukowego Łodzi w okresie międzywojennym, „Przegląd Archiwalno-Historyczny”, Poznań 2021, t. VIII, s. 55–77.
Google Scholar

Stawiszyńska Aneta, Badowska Katarzyna, Ludwik Stalarzewicz, [w:] Słownik kultury literackiej Łodzi do 1939, pod red. K. Badowska, T. Cieslak, D. Dekiert, K. Kołodziej, M. Kucner, K. Piertych, K. Radziszewska, A. Warda, E. Wiar, Wydawnictwo Uniwerystetu Łódzkiego, Łódź 2020, s. 345–346. https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.21.003.15308
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.21.003.15308

Stefański Krzysztof, Gmachy użyteczności publicznej w dawnej Łodzi, Łódź 2000.
Google Scholar

Stolarzewicz Ludwik, [w:] Słownik badaczy literatury polskiej, red. J. Starnawski, t. 2, Łódź 2000.
Google Scholar

Szczerba Adrianna, Szkoła Zgromadzenia Kupców Miasta Łodzi (1898–1939), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
Google Scholar

Szlawski Dariusz, Nauczyciele łódzcy w okresie międzywojennym, Łódź 2013, s. 618, 658, 662, 676, 781.
Google Scholar

Witczak Krzysztof Tomasz, Stolarzewicz Ludwik (1891–1960), [w:] Słownik badaczy literatury polskiej, t. 3, pod red. J. Starnawskiego, Łódź 2000.
Google Scholar

Wójcik Mirosław, Ludwik Stolarzewicz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, red. A. Romanowski, t. 44, z. 180, Kraków 2006.
Google Scholar

Wypiórczyk-Przygoda Katarzyna, „Miklaszanki” – wspomnienia biograficzne absolwentek Prywatnego Gimnazjum i Liceum im. Heleny Miklaszewskiej w Łodzi, Wydawnictwo AHE, Łódź 2017.
Google Scholar

Załęczny Jolanta, Tradycje patriotyczne elementem kształtowania zbiorowej świadomości historycznej w II Rzeczypospolitej, red. T. Skoczek, Warszawa 2017.
Google Scholar

Żurawski Jacek, Józef Piłsudski w bibliofilstwie, [w:] Józef Piłsudski: Niepodległość. Dziedzictwo. Pamięć, red. T. Skoczek i J. Załęczny, Warszawa 2019.
Google Scholar