Jak pan Rajewicz do Piotrkowa jechał, czyli o wierszu z rękopisu Działyńskich uwag kilka

Małgorzata Mieszek

doi:10.18778/1505-9057.30.02

Autor

Małgorzata Mieszek Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Literatury Dawnej i Nauk Pomocniczych

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.30.02

Słowa kluczowe:

sylwy szlacheckie XVIII wieku, Działyńscy – rodzina, komizm

Abstrakt

The article focuses upon the analysis of poems written down in the manuscript associated with the Działyński family. The works have satirical in nature and are addressed to the circle of the closest people, relatives and family. What is more, their author is using different types of literary styles and literary genres (e.g. prayer, laudatio, speech). The poems have a carnivalesque character. That is why they are upsetting rational order of the world. The author is mocking and unmasking conventions. Of course, the value of these poems should not be overrated. These literary pieces are examples of composition inconsistency and stylistic ineptitude. The article is taking also a matter of the authorship of poems, however, it verifies the authorship of Marcin Działyński, the governor of Nakło.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adamczyk Tomasz, Kary cielesne w Polsce XVIII wieku, „Miscellanea Iuridica” 2005, t. 7, s. 23–41.
Google Scholar

Bachtin Michaił, Epos i powieść (o metodologii badań nad powieścią), przeł. Jacek Baluch, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 3, s. 203–230.
Google Scholar

Barłowska Maria, Wśród oracji komicznych XVII wieku, „Napis” 2008, Seria XIV, s. 91–111.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18318/napis.2008.1.8

Bokszański Zbigniew, Stereotypy a kultura, wyd. 2, PWN, Wrocław 2001.
Google Scholar

Danek Danuta, O tytule utworu literackiego, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 4, s. 143–174.
Google Scholar

Dramaty staropolskie. Antologia, oprac. J. Lewański, t. 3, PIW, Warszawa 1961; t. 6, Warszawa 1963.
Google Scholar

Dziechcińska Hanna, „Podróż” w druku i rękopisie, w: Staropolska kultura rękopisu, pod red. H. Dziechcińskiej, IBL PAN, Warszawa 1990, s. 115–119.
Google Scholar

Dziechcińska Hanna, W krzywym zwierciadle. O karykaturze i pamflecie czasów renesansu, Ossolineum, Wrocław 1976.
Google Scholar

Gołaszewska Maria, Śmieszność i komizm, Ossolineum, Wrocław 1987.
Google Scholar

Gulczyński Andrzej, Stanowisko prawne poznańskiego kata w świetle umów zawieranych z miastem w XVII i XVIII wieku, w: Studia z historii ustroju i prawa. Księga dedykowana Jerzemu Walachowiczowi, red. H. Olszewski, Wydawnictwo Printer, Poznań 2002, s. 93–105.
Google Scholar

Hojdis Bogdan, Literackie fragmenty w XVI–wiecznej sylwie rodziny Pieniążków ze Skrzydlnej, Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2009.
Google Scholar

Jeziorski Paweł, Kaci w miastach kujawskich (od schyłku średniowiecza do końca XVIII wieku), „Ziemia Kujawska” 2010, t. 23, s. 5–35.
Google Scholar

Karpiński Adam, Tradycja tekstu w „wieku rękopisów”. Uwagi o rękopiśmiennym funkcjonowaniu dzieła literackiego, w: Staropolska kultura rękopisu, pod red. H. Dziechcińskiej, IBL PAN, Warszawa 1990, s. 27–42.
Google Scholar

Konopczyński Władysław, Jakub Henryk Flemming, w: Polski słownik biograficzny, t. 7, PAN, Warszawa 1948–1958, s. 32–35.
Google Scholar

Korolko Mirosław, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
Google Scholar

Krzywy Roman, Silvae i sylwy. Glosa historycznoliteracka do pewnego nieporozumienia, „Pamiętnik Literacki” 2013, z. 3, s. 145–151.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2013.3.7

Krzyżanowski Julian, Mądrej głowie dość dwie słowie. Pięć centuryj przysłów polskich i diabelski tuzin, t. 1: Od Klimka do postu, wyd. 3 poszerz., PIW, Warszawa 1975.
Google Scholar

Künstler-Langner Danuta, Od zachwytu do pochwały. O staropolskich postawach panegirycznych, w: Kłamstwo w literaturze, red. Z. Wójcicka i P. Urbański, Wydawnictwo Szumacher, Kielce 1996, s. 20–31.
Google Scholar

Linde Samuel Bogumił, Słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa 1812.
Google Scholar

Łęcki Marcin, Kat w dawnym Toruniu, Toruń 2014.
Google Scholar

Marciniak Ryszard, Marcin Działyński (1716–1746). Studiosus geographiae w Lejdzie, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 2001, z. 25, s. 61–69.
Google Scholar

Marinelli Luigi, O rękopiśmiennym i anonimowym charakterze poezji polskiego baroku: cenzura jako hipoteza konieczna, w: Staropolska kultura rękopisu, pod red. H. Dziechcińskiej, IBL PAN, Warszawa 1990, s. 43–66.
Google Scholar

Michałowska Teresa, Fabuła – pojęcie, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, pod red. T. Michałowskiej, wyd. 2 popr. i uzup., Ossolineum, Wrocław 1998, s. 236–241.
Google Scholar

Michałowska Teresa, Kompozycja utworu – teoria, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, pod red. T. Michałowskiej, wyd. 2 popr. i uzup., Ossolineum, Wrocław 1998, s. 386–389.
Google Scholar

Michałowska Teresa, Komizm, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, pod red. T. Michałowskiej, wyd. 2 popr. i uzup., Ossolineum, Wrocław 1998, s. 380–386.
Google Scholar

Michałowska Teresa, Między poezją a wymową. Konwencje i tradycje staropolskiej prozy nowelistycznej, Ossolineum, Wrocław 1970.
Google Scholar

Obremski Krzysztof, Panegiryczna sztuka postaciowania: August II Mocny (J.K. Rubinkowski, „Promienie cnót królewskich…”), Wydawnictwo UMK, Toruń 2003.
Google Scholar

Okopień-Sławińska Aleksandra, Epifonem, w: Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, wyd. 3 popr. i poszerz., Ossolineum, Wrocław 2000, s. 132.
Google Scholar

Okopień-Sławińska Aleksandra, Komizm, w: Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, wyd. 3 popr. i poszerz., Ossolineum, Wrocław 2000, s. 251–252.
Google Scholar

Pacholec Marek, Kat jako członek społeczności miejskiej w Rzeczypospolitej wieków XVI–XVIII, „Meritum” 2009, t. 1, s. 21–46.
Google Scholar

Partyka Joanna, Rękopisy dworu szlacheckiego w dobie staropolskiej, Semper, Warszawa 1995.
Google Scholar

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, wyd. 3 popr., Pallottinum, Poznań–Warszawa 1990.
Google Scholar

Podgórska Teresa, Z dziejów komizmu w Polsce w dobie średniowiecza i renesansu, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace historycznoliterackie” 1979, nr 6, s. 23–49.
Google Scholar

Polska komedia rybałtowska, wyd. Karol Badecki, Ossolineum, Lwów 1931.
Google Scholar

Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie, oprac. K. Badecki, PAU, Kraków 1950, BPP nr 91.
Google Scholar

Przychodzki Gustaw, Wstęp, w: T.M. Plautus, Żołnierz Samochwał, przeł. i oprac. G. Przychodzki, przygotował do druku W. Strzelecki, wyd. 3, Ossolineum, Wrocław 1969, s. III–LI, BN II 53.
Google Scholar

Roszak Stanisław, Archiwa sarmackiej pamięci. Funkcje i znaczenie rękopiśmiennych ksiąg silva rerum w kulturze Rzeczypospolitej XVIII wieku, Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
Google Scholar

Rucińska Helena, Ze studiów nad dziejami teatru polskiego w Grudziądzu, „Rocznik Grudziądzki” 1963, t. 3, s. 35–56.
Google Scholar

Skwara Ewa, Plaut i Terencjusz w polskiej komedii oświeceniowej, Wydawnictwo Sorus, Poznań 1996.
Google Scholar

Skwara Ewa, Mistrz konceptu, w: Plaut, Komedie, t. 1, przeł., wstępem i przypisami opatrzyła E. Skwara, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002, s. 5–26.
Google Scholar

Skwarczyńska Stefania, Kariera literacka form rodzajowych „silva”, w: Europejskie związki literatury polskiej, PWN, Warszawa 1969, s. 37–75.
Google Scholar

Sokolski Jacek, Nowina, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, pod red. T. Michałowskiej, wyd. 2 popr. i uzup., Ossolineum, Wrocław 1998, s. 589–591.
Google Scholar

Stankiewicz Ludomir, Staropolskie parodie prasy, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie” 1964, t. 6, s. 123–140.
Google Scholar

Tazbir Janusz, Dlaczego Mazurów nie lubiano?, w: tegoż, Silva rerum historicarum, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2002, s. 78–89.
Google Scholar

Urzędnicy centralni i dostojnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Lulewicz i A. Rachuba, Wyd. Biblioteki Kórnickiej, Kórnik 1994.
Google Scholar

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, pod red. A. Gąsiorowskiego; oprac. K. Chłapowski i inni, Wyd. Biblioteki Kórnickiej, Kórnik 1992.
Google Scholar

Wiesiołowski Jacek, Baszta katowska, jej lokatorzy i sąsiedzi, „Kronika Miasta Poznania” 1996, z. 1, s. 163–179.
Google Scholar

Wrzesiński Szymon, Kat w dawnej Polsce, na Śląsku i Pomorzu, Wydawnictwo Replika, Zakrzewo 2010.
Google Scholar

Zachara Maria, Silva rerum, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, pod red. T. Michałowskiej, wyd. 2 popr. i uzup., Ossolineum, Wrocław 1998, s. 872–875.
Google Scholar

Zachara Maria, Sylwy – dokument szlacheckiej kultury umysłowej w XVII wieku, w: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII wieku. Zagadnienia wybrane, red. H. Dziechcińska, Semper, Wrocław 1980, s. 197–219.
Google Scholar

Zachara Maria, Twórca – odbiorca sylw szlacheckich w XVII wieku, w: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce, PWN, Warszawa–Łódź 1985; s. 117–129.
Google Scholar

Zagartowska Danuta. Wiadomości o Poznaniu i Wielkopolsce w czasach Augusta II z „gazet pisanych”, w: Raptularz poznański, „Kronika Miasta Poznania”, Poznań 2003, s. 31–52.
Google Scholar

Zaremska Hanna, Niegodne rzemiosło. Kat w społeczeństwie Polski XIV–XVI w., PWN, Warszawa 1986.
Google Scholar

Zasady wydawania tekstów staropolskich. Projekt, oprac. K. Górski i in., Ossolineum, Wrocław 1955.
Google Scholar

Ziomek Jerzy, Komizm – parodia – trawestacja, w: Prace o literaturze i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu, red. J. Maciejewski, Ossolineum, Wrocław 1966, s. 322–339.
Google Scholar

Żygulski Kazimierz, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, PIW, Warszawa 1976.
Google Scholar