The Commonwealth of Poland towards Russia in the final stage of the Great Diet (1791–1792)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.03.03Keywords:
Great Diet, Constitution of May 3, Guardians of the Laws, foreign policy of the Commonwealth, Russian-Polish relations in 1791–1792Abstract
When the Constitution was ratified on May 3, 1791, establishing good relations with Russia was the most important issue for the security of the Commonwealth. As leaders of the Great Diet noticed that prosperous situation in the Polish-Lithuanian state’s international relations was ending, they suggested Stanisław August to turn to Russia. Because of their initiative, the king introduced several members of the St. Petersburg court to the Guardians of the Laws. Yet, it did not reorient Polish foreign policy. Having strengthened his position, Stanisław August was delaying direct talks with the empress. He was convinced, that to avoid Russian intervention in the Commonwealth’s internal affairs, one should not provoke Russians and appease any internal conflicts. That assumption turned to be wrong, though. Contrary to the views of the vast majority of Polish historians, who believed that Russian intervention in Poland was predetermined, the St. Petersburg court was divided, when it came to the policy on the Polish-Lithuanian state. Some advisers of Catherine II believed, that without a final agreement with German courts, one should not start a war with the Commonwealth, because it would be hard, long-lasting and costly. Yet, views of Polish malcontents and empress’s favorite, Platon A. Zubov, were taken into account, and a military operation was launched, without looking at Vienna and Berlin’s position. A passive diplomacy turned out to be a fatal mistake of the Polish king and his advisers. The concept of a limited warfare was equally wrong. The weak resistance of the Polish army strengthened the position of the empress’s favorite. When Stanisław August’s letter to Catherine II arrived at St. Petersburg, already in the course of war, at the Russian court a group of war opponents took a final attempt to stop hostilities, and start negotiations with the Commonwealth’s ruler. However, successes of empress’s troops, that rapidly moved towards Warsaw after the withdrawing Poles, favored supporters of an armed intervention. The king and his advisers ceased to believe in the possibility of victory too soon, and capitulated at the time, when there was still a chance to continue the war, a prolongation of which by several weeks might have prompted the empress to start peace negotiations. It was a great political mistake, which turned out to be the beginning of the end of the First Republic.
Downloads
References
The Public Archives of Potocki’s Family (Archiwum Publiczne Potockich) [APP] No 227. [The Central Archives of Historical Records in Warsaw (Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie)].
Google Scholar
manuscript 1652, 1653. [The Science Library of PAU and PAN in Cracow (Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie)].
Google Scholar
Muscovitica vol. 451, 452, 453. [Riksarkivet in Stockholm [RA]].
Google Scholar
Polonica vol. 229. [Riksarkivet in Stockholm [RA]].
Google Scholar
Głos Jaśnie Wielmożnego Jegomości Tadeusza Kościałkowskiego z Zyndranów, starosty Czotyrskiego, posła Wiłkomierskiego na sesyi seymowey dnia 6 Grudnia 1791 r. miany, Warszawa [1791].
Google Scholar
Głos Jego Królewskiej Mości dnia 21 maja roku 1792, [Warszawa 1792].
Google Scholar
Kalinka W., Ostatnie lata panowania Stanisława Augusta, 2nd ed., part 2 (Dokumenta do historyi drugiego i trzeciego podziału), Kraków 1891.
Google Scholar
O ustanowieniu upadku konstytucji polskiej 3 maja, vol. II, Lwów 1793.
Google Scholar
Ostatni poseł polski do Porty Ottomańskiej. Akta legacji stambulskiej Franciszka Piotra Potockiego, ed. K. Waliszewski, vol. I, Paris 1894.
Google Scholar
Rok nadziei, rok klęski. Z korespondencji Stanisława Augusta z posłem polskim w Petersburgu Augustynem Deboli, ed. J. Łojek, Warszawa 1974.
Google Scholar
Stanislas Poniatowski et Maurice Glayre. Correspondance relative aux partages de la Pologne, ed. E. Mottaz, Paris 1897.
Google Scholar
Volumina legum, vol. IX, Kraków 1889.
Google Scholar
Wolski M., Obrona Stanisława Augusta, ed. B. Zaleski, “Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu”, vol. 1867, Poznań 1867.
Google Scholar
Anusik Z., Czy dwór berliński proponował Szwecji udział w drugim rozbiorze Polski? Przyczynek do dziejów stosunków politycznych pomiędzy Sztokholmem, Berlinem i Warszawą w latach 1789–1792, [in:] Oświeceni wobec rozbiorów Polski, ed. J. Grobis, Łódź 1998, pp. 43–63.
Google Scholar
Anusik Z., Dyplomacja szwedzka wobec kryzysu monarchii we Francji w latach 1787–1792, Łódź 2000.
Google Scholar
Anusik Z., Kontrowersje wokół składu personalnego Straży Praw. Wpływ uwarunkowań międzynarodowych na sytuację wewnętrzną w Rzeczypospolitej w ostatniej fazie obrad Sejmu Czteroletniego, [in:] 200 lat Konstytucji 3 Maja. Materiały z konferencji naukowej, ed. M. Pawlak, Bydgoszcz 1992, pp. 93–116.
Google Scholar
Anusik Z., Między Warszawą, Sztokholmem i Petersburgiem. Geneza rosyjskiej interwencji w Polsce w 1792 r. w świetle korespondencji ambasadora szwedzkiego w Petersburgu Curta von Stedingka, [in:] Przełomy w historii. XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich (Wrocław 15–18 września 1999 roku). Pamiętnik,vol. II, part 1, Toruń 2000, pp. 255–276.
Google Scholar
Anusik Z., Misja polska w Sztokholmie w latach 1789–1795, Łódź 1993.
Google Scholar
Anusik Z., O polską koronę. Dwór sztokholmski wobec kwestii sukcesji tronu w Polsce w dobie Sejmu Czteroletniego, [in:] Studia i materiały z dziejów nowożytnych,ed. K. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Prace historyczne XIII, Wrocław 1995, pp. 147–167.
Google Scholar
Anusik Z., O szwedzki alians. Karta z dziejów stosunków politycznych pomiędzy Sztokholmem a Warszawą w dobie Sejmu Czteroletniego, “Acta UniversitatisLodziensis”, Folia Historica 57, 1996, pp. 77–106.
Google Scholar
Anusik Z., Organizacja i funkcjonowanie polskiej służby zagranicznej w latach 1764–1792 (próba nowego spojrzenia), “Acta Universitatis Lodziensis”, FoliaHistorica 58, 1996, pp. 49–82.
Google Scholar
Anusik Z., Rokowania o polsko-szwedzki traktat sojuszniczy w 1790 roku, “Zapiski Historyczne” 1996, vol. LXI, issue 2–3, pp. 21–44.
Google Scholar
Anusik Z., Rzeczpospolita wobec wojny wschodniej (1787–1792) i wojny szwedzko-rosyjskiej (1788–1790), [in:] Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku,ed. R. Skowron, Kraków 2009, pp. 145–186.
Google Scholar
Anusik Z., Stosunki polsko-pruskie w dobie Sejmu Czteroletniego. Kilka refleksji w związku z książką Macieja Kucharskiego, “Przegląd Nauk Historycznych”2003, vol. II, No. 1 (3), pp. 207–233.
Google Scholar
Anusik Z., Szwedzki rywal Fryderyka Augusta. Gustaw III wobec projektów sukcesji tronu w Polsce w latach 1790–1792, “Rocznik Łódzki” 1997, vol. XLIV,pp. 89–115.
Google Scholar
Anusik Z., Wznowienie stosunków dyplomatycznych polsko-szwedzkich u progu obrad Sejmu Czteroletniego, “Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 49,1993, pp. 67–95.
Google Scholar
Anusik Z., Stroynowski A., Rybiński Józef Ignacy Tadeusz, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991–1992, pp. 334–338.
Google Scholar
Askenazy S., Przymierze polsko-pruskie, ed. 3, Warszawa 1918.
Google Scholar
Czeppe M., Orman-Michta E., Sołtyk Stanisław, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XL, Warszawa–Kraków 2000–2001, pp. 424–431.
Google Scholar
Dembiński B., Rosya a rewolucya francuska, Kraków 1896.
Google Scholar
Grochulska B., Potocki Stanisław Kostka, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXVIII, Wrocław 1984–1985, pp. 158–170.
Google Scholar
Homola I., Kossakowski Józef Dominik, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, pp. 274–276.
Google Scholar
Kalinka W., Polityka dworu austryackiego w sprawie konstytucyi 3 maja, Kraków 1873.
Google Scholar
Kalinka W., Sejm Czteroletni, ed. 4, vol. I–II, Kraków 1895–1896.
Google Scholar
Kądziela Ł., Rzewuski Kazimierz, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, pp. 115–127.
Google Scholar
Konopczyński W., Polska a Szwecja. Od pokoju oliwskiego do upadku Rzeczypospolitej 1660–1795, Warszawa 1924.
Google Scholar
Krakowski B., Kościałkowski Tadeusz, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, pp. 396–397.
Google Scholar
Kucharski M., Działalność dyplomacji polskiej w Berlinie w latach 1788–1792, Katowice 2000.
Google Scholar
Leśnodorski B., Dzieło Sejmu Czteroletniego (1788–1792). Studium historyczno-prawne, Wrocław 1951.
Google Scholar
Lord R.H., Drugi rozbiór Polski, Warszawa 1973.
Google Scholar
Łojek J., Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej 1787–1792, Lublin 1986.
Google Scholar
Łojek J., Misja Debolego w Petersburgu w latach 1787–1792. Z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w czasach Sejmu Czteroletniego, Wrocław 1962.
Google Scholar
Michalski J., “Warszawa”, czyli o antystołecznych nastrojach w czasach Stanisława Augusta, [in:] Warszawa XVIII wieku, issue 1, Warszawa 1972, pp. 9–78.
Google Scholar
Michalski J., Dyplomacja polska w latach 1764–1795, [in:] Historia dyplomacji polskiej, vol. II (1572–1795), ed. Z. Wójcik, pp. 483–707.
Google Scholar
Nawrot D., Działania dyplomacji polskiej w Wiedniu w latach 1788–1792, Katowice 1999.
Google Scholar
Nawrot D., Próba reorientacji polskiej polityki zagranicznej w marcu 1792 r., [in:] Dyplomacja. Polityka. Prawo. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi HenrykowiKocójowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, ed. I. Panic, Katowice 2001, pp. 64–73.
Google Scholar
Rostworowski E., Jelski Konstanty, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964–1965, pp. 154–155.
Google Scholar
Rostworowski E., Maj 1791 – maj 1792. Rok monarchii konstytucyjnej, Warszawa 1985
Google Scholar
Rostworowski E., Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 maja, Warszawa 1966.
Google Scholar
Rostworowski E., Potocki Stanisław Szczęsny, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXVIII, Wrocław 1984–1985, pp. 183–202.
Google Scholar
Smoleński W., Konfederacja targowicka, Kraków 1903.
Google Scholar
Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, ed. 2, Kraków 1897
Google Scholar
Stroynowski A., Patriotyczne wystąpienia opozycji na sejmie 1778 r., “Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 19, 1984, pp. 173–180.
Google Scholar
Stroynowski A., Sejmowa opozycja antykrólewska w czasach Rady Nieustającej (kryteria klasyfikacji), “Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 18, 1984,pp. 17–27.
Google Scholar
Szczygielski W., Krytyka parlamentarna Rady Nieustającej w początkach obrad Sejmu Wielkiego a problem konstytucyjnej reformy władz wykonawczych państwa,“Przegląd Nauk Historycznych” 2003, vol. II, No. 2 (4), pp. 67–110.
Google Scholar
Szczygielski W., Oświecony elitaryzm w Polsce, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”, Ser. I, issue 4, 1976, pp. 111–120.
Google Scholar
Szczygielski W., Referendum trzeciomajowe. Sejmiki lutowe 1792 roku, Łódź 1994.
Google Scholar
Tomkowicz S., Z wieku Stanisława Augusta, Kraków 1882.
Google Scholar
Wojakowski J., Straż Praw, Warszawa 1982.
Google Scholar
Zahorski A., Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1988.
Google Scholar
Zielińska Z., Rzewuski Seweryn, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, pp. 138–151.
Google Scholar
Złomska M., Miaskowski Józef, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XX, Wrocław 1975, pp. 541–542.
Google Scholar
Złomska M., Olędzki (Olendzki) Stanisław, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXIII, Wrocław 1978, pp. 796–797.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2017 © Copyright by Authors, Łódź 2017; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2017
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
