The Last Escape from the Polish People’s Republic by Fighter Plane. The Case of Pilot Officer Bogdan Kożuchowski
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.24.01.08Keywords:
escapes from the Polish People’s Republic, Polish aviation 1945–1989, airport in Łask, death penalty, pilot officer Bogdan KożuchowskiAbstract
The Polish People’s Republic was a closed country. In the first decade, there was practically no other way to leave it than to escape. The escapes of fighter pilots were of particular importance. The last one was undertaken on November 7, 1957, by pilot officer from the airport in Łask, Bogdan Kożuchowski (born 1933). The flight ended with a landing in southwestern Sweden. For his deed, the pilot was sentenced to death in absentia. After leaving Sweden, he spent most of his life in the USA. However, in his case there was no question of special treatment by the American authorities. He worked in a factory, carefully concealed his past and ultimately committed suicide in his apartment in Chicago in April 1997. After the escape of pilot officer Kożuchowski, there were changes in the organisation of Polish aviation and the counterintelligence protection of the airport in Łask was strengthened.
Downloads
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Biuro Udostępniania [AIPN BU], sygn. 749/171; 761/3
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi [AIPN Łd], sygn. Ld 030/33; Ld 0037/37, t. I; Ld 0037/141, t. II; Ld 533/83451; Ld 533/144256; Ld PF 10/339
Google Scholar
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych [AMSZ], sygn. Z-8 W-57 T777; Z-8 W-57 T887; Z-8 W-64 T886
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta Miasta Łodzi, sygn. 221/0/3/2/3/10158
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Głosowanie ludowe (referendum) w Łodzi 1946 r., sygn. 98
Google Scholar
Dziennik Ustaw 1945, nr 3, poz. 216.
Google Scholar
Dziennik Ustaw 1957, nr 22, poz. 107.
Google Scholar
Książek-Polenski H., Lot do wolności, Łomianki 2000.
Google Scholar
Pióro T., Armia ze skazą. W Wojsku Polskim 1945–1968 (wspomnienia i refleksje), Warszawa 1994.
Google Scholar
Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, red. D. Jarosz, M. Pasztor, Warszawa 2011.
Google Scholar
Tyrmand L., Cywilizacja komunizmu, Londyn 1992.
Google Scholar
Wykaz zespołów adwokackich i lista adwokatów w PRL według stanu z 31 maja 1960 r., „Palestra” 1960, nr 4/7–8 (dodatek), s. 1–197.
Google Scholar
„Dziennik Łódzki” 1957.
Google Scholar
Bieniecki I., Przestępczość graniczna na polskim wybrzeżu w drugiej połowie XX wieku, Słupsk 2012.
Google Scholar
Błaszczyk M., Fenomenologia i psychologia lęku, „Polskie Forum Psychologiczne” 2022, t. XXVII, nr 1, s. 101–115.
Google Scholar
Bortlik-Dziwierzyńska M., Niedurny M., Uciekinierzy z PRL, Katowice–Warszawa 2009.
Google Scholar
Kaznowski B., Wina i kara, „Skrzydlata Polska”, 6 III 1958, nr 10, s. 4.
Google Scholar
Krzemiński C., Polskie lotnictwo wojskowe 1945–1980. Zarys dziejów, Warszawa 1989.
Google Scholar
Molenda J., Ucieczki z PRL, Warszawa 2015.
Google Scholar
Olejko A., Bezpieczne niebo czy niepokorne skrzydła? Obrazy lotniczego szkolenia i ucieczki z „ludowej” Rzeczpospolitej w okresie „stalinizacji” kraju i „rokosyzacji” Wojska Polskiego, [w:] Ludzie lotnictwa i miejsca pamięci, red. A. Olejko, J. Kuck, Krosno 2018, s. 59–87.
Google Scholar
Polak W., Ucieczka dnia 1 kwietnia 1982 roku do Austrii trzech lotników wojskowych wraz z rodzinami w świetle akt Wojskowej Służby Wewnętrznej, „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie” 2016, nr 5, s. 212–222. https://doi.org/10.56583/frp.1880
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.56583/frp.1880
Polskie lotnictwo wojskowe 1945–2010. Rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze, red. J. Zieliński, Warszawa 2011.
Google Scholar
Semków P., Ucieczki drogą powietrzną z powojennej Polski. Przyczynek do dalszych badań, [w:] Ludzie lotnictwa i miejsca pamięci, red. A. Olejko, J. Kuck, Krosno 2018, s. 88–93.
Google Scholar
Siła nośna. Historia polskiego lotnictwa wojskowego 1918–2018 / Lift Force. History of Polish Military Aviation 1918–2018, Warszawa 2018.
Google Scholar
Skoczylas J., Lada W., Wielkie ucieczki. O ludziach, którzy zbiegli z PRL-u, Warszawa 2010.
Google Scholar
Stępień E., Z Kołobrzegu najbliżej do wolnego świata – kajakiem, łodzią, kutrem, statkiem, [w:] Granica szeroko zamknięta. Polityczne, prawne i społeczne aspekty ucieczek z Polski Ludowej, red. M. Dźwigał, P. Knap, P. Skubisz, Szczecin 2022, s. 251–274.
Google Scholar
Stola D., Zamknięcie Polski. Zniesienie swobody wyjazdu i uszczelnienie granic w latach 40. i 50., [w:] PRL. Trwanie i zmiana, red. D. Stola, M. Zaremba, Warszawa 2003, s. 159–186.
Google Scholar
Waniek K., „Ucieczka do…” jako istotna przyczyna mobilności w Europie, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2015, z. 53, s. 31–50. https://doi.org/10.18778/0208-600X.53.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.53.03
Wszystkie barwy PRL-u, t. V (Ucieczki za żelazną kurtynę), Warszawa 2020.
Google Scholar
Zieliński J., Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921–2012, Warszawa 2015.
Google Scholar
https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&id=3352&se=&sy=1940c&kt=1&plik=026-027.jpg&x=56&y=247&zoom=1.75 (dostęp: 12 VI 2024).
Google Scholar
https://podtail.se/podcast/p4-dokumentar/stridspilotens-sista-resa-del-2-2/ (dostęp: 14 VI 2024).
Google Scholar
https://samolotyzkartonu.blogspot.com/2021/02/migiem-na-bornholm-relacja-z-budowy.html (dostęp: 3 IV 2025).
Google Scholar
https://straty.pl/szukaj-osoby.php (dostęp: 12 VI 2024).
Google Scholar
Biala Podlaska Airfield 2. Construction of a Sour Track from Lask to the East of Lask (cia.gov) (dostęp: 6 III 2024).
Google Scholar
Ligarski S., Migiem po wolność, https://dzieje.pl/artykuly-historyczne/migiem-po-wolnosc (dostęp: 23 VI 2024).
Google Scholar
Observation of Polish Airfields: Borsk, Leczyca and Lask (cia.gov) (dostęp: 6 III 2024).
Google Scholar
Pióro T., Ucieczki oficerów ludowego Wojska Polskiego w latach 1948–1990, „Więź” 1999, nr 12, https://wiez.pl/1999/01/01/3821-ucieczki-oficerow-ludowego-wojska-polskiego-w-latach-1948-1990 (dostęp: 22 IV 2024).
Google Scholar
Placha Hetman K., 31 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy w Łasku. 1958r.–1965r., https://www.polot.net/pl/31-lotniczy-pulk-szkolno-bojowy-w-lasku-1958r-1963r-70 (dostęp: 22 IV 2024).
Google Scholar
Plechoński P., Mig-em na Bornholm. Ucieczka polskiego pilota wojskowego, https://podroze.onet.pl/ciekawe/ucieczka-polskiego-pilota-do-danii-rodzina-i-znajomi-w-szoku/4ef0h46 (dostęp: 22 IV 2024).
Google Scholar
Wyderko A., Historia wojsk obrony przeciwlotniczej kraju, http://infowsparcie.net/wria/o_autorze/hist_art_opk.html (dostęp: 16 VI 2024).
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
