Ostatnia ucieczka samolotem myśliwskim z PRL. Sprawa ppor. Bogdana Kożuchowskiego
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.24.01.08Słowa kluczowe:
ucieczki z PRL, polskie lotnictwo 1945–1989, lotnisko w Łasku, kara śmierci, ppor. Bogdan KożuchowskiAbstrakt
PRL była krajem zamkniętym. W pierwszym dziesięcioleciu po wojnie praktycznie nie było innej drogi jej opuszczenia jak ucieczka. Szczególne znaczenie miały ucieczki pilotów samolotów myśliwskich. Ostatnią z nich 7 listopada 1957 r. podjął z lotniska w Łasku ppor. Bogdan Kożuchowski (ur. 1933). Lot zakończył się lądowaniem w południowo-zachodniej Szwecji. W związku ze swoim czynem pilot został zaocznie skazany na karę śmierci. Po opuszczeniu Szwecji większość życia spędził w USA. W jego przypadku nie było jednak mowy o specjalnym traktowaniu przez władze amerykańskie. Pracował w fabryce, starannie ukrywał swoją przeszłość i ostatecznie w kwietniu 1997 r. popełnił samobójstwo w zajmowanym mieszkaniu w Chicago. Po ucieczce ppor. B. Kożuchowskiego zaszły zmiany w organizacji polskiego lotnictwa i wzmocniono ochronę kontrwywiadowczą lotniska w Łasku.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Biuro Udostępniania [AIPN BU], sygn. 749/171; 761/3
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi [AIPN Łd], sygn. Ld 030/33; Ld 0037/37, t. I; Ld 0037/141, t. II; Ld 533/83451; Ld 533/144256; Ld PF 10/339
Google Scholar
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych [AMSZ], sygn. Z-8 W-57 T777; Z-8 W-57 T887; Z-8 W-64 T886
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta Miasta Łodzi, sygn. 221/0/3/2/3/10158
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Głosowanie ludowe (referendum) w Łodzi 1946 r., sygn. 98
Google Scholar
Dziennik Ustaw 1945, nr 3, poz. 216.
Google Scholar
Dziennik Ustaw 1957, nr 22, poz. 107.
Google Scholar
Książek-Polenski H., Lot do wolności, Łomianki 2000.
Google Scholar
Pióro T., Armia ze skazą. W Wojsku Polskim 1945–1968 (wspomnienia i refleksje), Warszawa 1994.
Google Scholar
Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, red. D. Jarosz, M. Pasztor, Warszawa 2011.
Google Scholar
Tyrmand L., Cywilizacja komunizmu, Londyn 1992.
Google Scholar
Wykaz zespołów adwokackich i lista adwokatów w PRL według stanu z 31 maja 1960 r., „Palestra” 1960, nr 4/7–8 (dodatek), s. 1–197.
Google Scholar
„Dziennik Łódzki” 1957.
Google Scholar
Bieniecki I., Przestępczość graniczna na polskim wybrzeżu w drugiej połowie XX wieku, Słupsk 2012.
Google Scholar
Błaszczyk M., Fenomenologia i psychologia lęku, „Polskie Forum Psychologiczne” 2022, t. XXVII, nr 1, s. 101–115.
Google Scholar
Bortlik-Dziwierzyńska M., Niedurny M., Uciekinierzy z PRL, Katowice–Warszawa 2009.
Google Scholar
Kaznowski B., Wina i kara, „Skrzydlata Polska”, 6 III 1958, nr 10, s. 4.
Google Scholar
Krzemiński C., Polskie lotnictwo wojskowe 1945–1980. Zarys dziejów, Warszawa 1989.
Google Scholar
Molenda J., Ucieczki z PRL, Warszawa 2015.
Google Scholar
Olejko A., Bezpieczne niebo czy niepokorne skrzydła? Obrazy lotniczego szkolenia i ucieczki z „ludowej” Rzeczpospolitej w okresie „stalinizacji” kraju i „rokosyzacji” Wojska Polskiego, [w:] Ludzie lotnictwa i miejsca pamięci, red. A. Olejko, J. Kuck, Krosno 2018, s. 59–87.
Google Scholar
Polak W., Ucieczka dnia 1 kwietnia 1982 roku do Austrii trzech lotników wojskowych wraz z rodzinami w świetle akt Wojskowej Służby Wewnętrznej, „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie” 2016, nr 5, s. 212–222. https://doi.org/10.56583/frp.1880
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.56583/frp.1880
Polskie lotnictwo wojskowe 1945–2010. Rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze, red. J. Zieliński, Warszawa 2011.
Google Scholar
Semków P., Ucieczki drogą powietrzną z powojennej Polski. Przyczynek do dalszych badań, [w:] Ludzie lotnictwa i miejsca pamięci, red. A. Olejko, J. Kuck, Krosno 2018, s. 88–93.
Google Scholar
Siła nośna. Historia polskiego lotnictwa wojskowego 1918–2018 / Lift Force. History of Polish Military Aviation 1918–2018, Warszawa 2018.
Google Scholar
Skoczylas J., Lada W., Wielkie ucieczki. O ludziach, którzy zbiegli z PRL-u, Warszawa 2010.
Google Scholar
Stępień E., Z Kołobrzegu najbliżej do wolnego świata – kajakiem, łodzią, kutrem, statkiem, [w:] Granica szeroko zamknięta. Polityczne, prawne i społeczne aspekty ucieczek z Polski Ludowej, red. M. Dźwigał, P. Knap, P. Skubisz, Szczecin 2022, s. 251–274.
Google Scholar
Stola D., Zamknięcie Polski. Zniesienie swobody wyjazdu i uszczelnienie granic w latach 40. i 50., [w:] PRL. Trwanie i zmiana, red. D. Stola, M. Zaremba, Warszawa 2003, s. 159–186.
Google Scholar
Waniek K., „Ucieczka do…” jako istotna przyczyna mobilności w Europie, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2015, z. 53, s. 31–50. https://doi.org/10.18778/0208-600X.53.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.53.03
Wszystkie barwy PRL-u, t. V (Ucieczki za żelazną kurtynę), Warszawa 2020.
Google Scholar
Zieliński J., Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921–2012, Warszawa 2015.
Google Scholar
https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&id=3352&se=&sy=1940c&kt=1&plik=026-027.jpg&x=56&y=247&zoom=1.75 (dostęp: 12 VI 2024).
Google Scholar
https://podtail.se/podcast/p4-dokumentar/stridspilotens-sista-resa-del-2-2/ (dostęp: 14 VI 2024).
Google Scholar
https://samolotyzkartonu.blogspot.com/2021/02/migiem-na-bornholm-relacja-z-budowy.html (dostęp: 3 IV 2025).
Google Scholar
https://straty.pl/szukaj-osoby.php (dostęp: 12 VI 2024).
Google Scholar
Biala Podlaska Airfield 2. Construction of a Sour Track from Lask to the East of Lask (cia.gov) (dostęp: 6 III 2024).
Google Scholar
Ligarski S., Migiem po wolność, https://dzieje.pl/artykuly-historyczne/migiem-po-wolnosc (dostęp: 23 VI 2024).
Google Scholar
Observation of Polish Airfields: Borsk, Leczyca and Lask (cia.gov) (dostęp: 6 III 2024).
Google Scholar
Pióro T., Ucieczki oficerów ludowego Wojska Polskiego w latach 1948–1990, „Więź” 1999, nr 12, https://wiez.pl/1999/01/01/3821-ucieczki-oficerow-ludowego-wojska-polskiego-w-latach-1948-1990 (dostęp: 22 IV 2024).
Google Scholar
Placha Hetman K., 31 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy w Łasku. 1958r.–1965r., https://www.polot.net/pl/31-lotniczy-pulk-szkolno-bojowy-w-lasku-1958r-1963r-70 (dostęp: 22 IV 2024).
Google Scholar
Plechoński P., Mig-em na Bornholm. Ucieczka polskiego pilota wojskowego, https://podroze.onet.pl/ciekawe/ucieczka-polskiego-pilota-do-danii-rodzina-i-znajomi-w-szoku/4ef0h46 (dostęp: 22 IV 2024).
Google Scholar
Wyderko A., Historia wojsk obrony przeciwlotniczej kraju, http://infowsparcie.net/wria/o_autorze/hist_art_opk.html (dostęp: 16 VI 2024).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
