Kształt stylistyczny człowieczej rozmowy z Bogiem w modlitwach Psałterza Dawidowego Mikołaja Reja

Danuta Kowalska

doi:10.18778/0208-6077.51.2.05

Autor

Danuta Kowalska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Języka Polskiego, Katedra Historii Języka Polskiego

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.51.2.05

Słowa kluczowe:

stylistyka historyczna, modlitwa, Mikołaj Rej, Psałterz Dawidów

Abstrakt

The article deals with issues connected with chosen stylistic characteristics of prayers in the paraphrase of David’s Psalter by Mikołaj Rej. The analyses aim to determine the stylistic features of the prayer and to point out the features which give it a unique character. Rej’s prayers are kept in the poetics and conventions of a psalm. They make use of the biblical imagery, at the same time complementing the preceding psalms. Emotional epithets, accumulated through synonymous attributes, play an important role in the stylistic shape of the text. Rej uses means characteristic of the elevated style: evaluating epithets, numerous periphrastic expressions and distinguished metaphors of the biblical origin. On the other hand, Rej’s writing witnesses visible instances of crossing the boundaries of the familiar biblical style. The analyzed texts often assume a conversational character and each request is expressed in an individual, spontaneous way by means of different syntactic structures and emotive lexicon.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Brzegowy T., 1999, Psalmy i inne pisma, Biblos, Tarnów.
Google Scholar

Górski K., Biblia i sprawy biblijne w Postylli Reja, w: idem, Z historii i teorii literatury, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Wrocław 1959.
Google Scholar

Karpluk M., 1988, Ze studiów nad językiem modlitw staropolskich: Godzinki, w: M. Karpluk, J. Sambor (red.), O języku religijnym, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Google Scholar

Karpluk, 2005, Stan badań nad językiem Mikołaja Reja — osiągnięcia i postulaty, w: J. Okoń (red.), Mikołaj Rej — w pięćsetlecie urodzin, cz. I: Humanizm, reformacja, retoryka i język, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Kotarski E., 2007, Modlitwa w Postylli Mikołaja Reja, w: J. Sokolski, M. Cieński, A. Kochan (red.), Mikołaj Rej w pięćsetlecie urodzin. Studia literaturoznawcze, Oficyna Wydawnicza Atut — Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
Google Scholar

Kowalska D., 2013, Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe Psałterza Dawidowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Kowalski P., 1994, Prośba do Pana Boga. Rzecz o gestach wotywnych, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław.
Google Scholar

Lichański J., 2005, Proza Mikołaja Reja — aspekty retoryczne. Problemy składni, stylistyki, argumentacji. Prolegomena do dalszych badań, w: J. Okoń (red.), Mikołaj Rej — w pięćsetlecie urodzin, cz. I: Humanizm, reformacja, retoryka i język, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Maciuszko J., 2001, Mikołaj Rej. Zapomniany teolog ewangelicki, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa.
Google Scholar

Makuchowska M., 1994, Rytualizacja i spontaniczność w języku modlitwy, „Łódzkie Studia Teologiczne” 3.
Google Scholar

Makuchowska M., 1996a, Modlitewne formy adresatywne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Językoznawstwo” 16.
Google Scholar

Makuchowska M., 1996b, O delimitacji tekstów modlitewnych, w: T. Dobrzyńska (red.), Tekst i jego odmiany, Instytut Badań Literackich Wydawnictwo, Warszawa.
Google Scholar

Makuchowska M., 1996c, Struktura gatunkowa modlitwy, w: S. Gajda, M. Balowski (red.), Styl a tekst, Uniwersytet Opolski, Opole.
Google Scholar

Makuchowska M., 1998a, Etykieta w modlitwie, w: S. Gajda, H. J. Sobeczko (red.), Człowiek — dzieło — sacrum, Uniwersytet Opolski — Instytut Filologii Polskiej, Opole.
Google Scholar

Makuchowska M., 1998b, Modlitwa jako gatunek języka religijnego, Uniwersytet Opolski — Instytut Filologii Polskiej, Opole.
Google Scholar

Makuchowska M., 1998c, O języku modlitwy, w: Z. Leszczyński (red.), Czterechsetlecie Unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Google Scholar

Makuchowska M., 2004, Język religijny dawniej i dziś — na przykładzie XX-wiecznych modlitewników, w: S. Mikołajczyk, T. Węcławski (red.), Język religijny dawniej i dziś, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Google Scholar

Ostrowska E., 1961, Studia nad Rejem. 1. Katechizm z r. 1543 dziełem Reja, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Prace Językoznawcze 4.
Google Scholar

Pado M.O.W., 1964, Modlitwa w dziełach Mikołaja Reja, „Roczniki Humanistyczne”, t. XII, z. 1.
Google Scholar

Rej M., 1965, Postylla, cz. 1, oprac. K. Górski, W. Kuraszkiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Rej M., 1901, Psałterz Dawidów, wydał S. Ptaszycki, Petersburg.
Google Scholar

Skubalanka T., 1990, O kilku problemach gramatyczno-stylistycznych literatury staropolskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 23.
Google Scholar

Schaeffer R., 2007, O języku modlitwy, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Tronina A. ks., 1996, Teologia Psalmów. Wprowadzenie do lektury Psałterza, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Google Scholar

Welte B., 1995, Modlitwa jako mowa, „Znak” 47, nr 12.
Google Scholar

Welte B., 1996, Filozofia religii, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Wierusz-Kowalski J., 1973, Język a kult. Funkcje i struktura języka sakralnego, „Studia Religioznawcze Polskiej Akademii Nauk”, t. IV, nr 6.
Google Scholar

Witczak T., 1975, Studia nad twórczością Mikołaja Reja, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Wojtak M., 1992, O początkach stylu religijnego w polszczyźnie, „Stylistyka”, t. I.
Google Scholar

Wojtak M., 1998, Czy można mówić o stylu człowieczej rozmowy z Panem Bogiem?, w: S. Gajda, H. J. Sobeczko (red.), Człowiek — dzieło — sacrum, Uniwersytet Opolski — Instytut Filologii Polskiej, Opole.
Google Scholar

Wojtak M., 1999a, Modlitwa ustalona — podstawowe wyznaczniki gatunku, w: J. Adamowski, S. Niebrzegowska (red.), W zwierciadle języka i kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Wojtak M., 1999b, Wyznaczniki gatunku wypowiedzi na przykładzie tekstów modlitewnych, „Stylistyka”, t. 8.
Google Scholar

Wojtak M., 2000, Modlitwa jako gatunek wypowiedzi, w: W. Książek-Bryłowa, H. Duda (red.), Język polski. Współczesność. Historia, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Wojtak M., 2014, Funkcje modlitwy wotywnej jako przejawu pobożności spontanicznej. Spojrzenie językoznawcy, w: R. Przybylska, W. Przyczyna (red.), Funkcje wypowiedzi religijnych, Biblos, Tarnów.
Google Scholar

Wojtak M., 2011, Współczesne modlitewniki w oczach językoznawcy. Studium genologiczne, Biblos, Tarnów.
Google Scholar

Żak S., 2005, Mikołaj Rej i Biblia, w: W. Kowalski (red.), Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce.
Google Scholar