The Textual Representation of Poles in Zaolzie in the Works of Adam Wawrosz
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.59.09Keywords:
Cieszyn Silesia, community, Textual worldview, folk culture, Adam Wawrosz, ZaolzieAbstract
Drawing on the methodology of the textual worldview, the author seeks to examine how Adam Wawrosz — a folk writer and poet — portrays the lives of Poles living in Zaolzie as well as the cultural and identity-specific character of the Cieszyn Silesia region. The study focuses on three main aspects: the identity of the inhabitants, the role of the Cieszyn dialect, and the significance of folklore in building social bonds. Drawing on his own experiences, Wawrosz depicts the inhabitants of the region as people forced to grapple with the processes of Germanization, Czechization, and Polonization. His work reveals identity tensions and their impact on the lives of individuals and communities. The author highlights the Cieszyn dialect as a key element of local identity, emphasizing its resilience and importance in preserving the region’s culture. Wawrosz expresses concern about the future of the dialect in the face of standardization and unification processes. Folklore, encompassing songs, dances, and traditions, is presented as the foundation of Cieszyn Silesia’s culture. Wawrosz draws attention to its gradual disappearance, urging active efforts to protect it. His works serve as a reminder of the universal significance of tradition and community in the face of historical and cultural changes.
Downloads
References
Wawrosz A., 1954, Niezapominajki, Trzyniec: Sekcja Literacko-Artystyczna PZKO.
Google Scholar
Wawrosz A., 1959, Na śćmiywku, Czeski Cieszyn: Sekcja Literacko-Artystyczna PZKO.
Google Scholar
Wawrosz A., 1969, Z naszej nolepy, Ostrawa: Profil.
Google Scholar
Wawrosz A., 1977, Z Adamowej dzichty, Ostrawa: Profil.
Google Scholar
Bartmiński J., 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Bogoczová I., 2018, Polszczyzna za Olzą, Ostrawa: Ostravská univerzita.
Google Scholar
Boski P., 2009, Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Cząstka B., 1984, Gwary Zaolzia, Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Dejna K., 1973, Dialekty polskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Gaze M., 2011, Językowy obraz rodziny w etnokulturze Śląska Cieszyńskiego na przykładzie twórczości A. Wawrosza, w: M. Biernacka, M. Wojenka-Karasek (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców, Łódź: Piktor, s. 242–247.
Google Scholar
Greń Z., 2000, Śląsk Cieszyński. Dziedzictwo językowe, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Google Scholar
Greń Z., 2003, Współczesna sytuacja gwar Śląska Cieszyńskiego, w: E. Wrocławska, J. Zieniukowa (red.), Języki mniejszości i języki regionalne, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN (SOW), Towarzystwo Naukowe Warszawskie, s. 389–410.
Google Scholar
Greń Z., 2004, Tradycja i współczesność w językowym i kulturowym obrazie świata na Śląsku Cieszyńskim, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Google Scholar
Janik W., 1999, Spór o Śląsk Cieszyński, „Pisma Humanistyczne”, nr 1, s. 105–114.
Google Scholar
Jerczyński D., 2011, Józef Kożdoń (1873–1949) przywódca Śląskiej Partii Ludowej, a kwestia narodowości śląskiej na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim w XIX i XX w., Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska.
Google Scholar
Kadłubiec K.D., 1977, Od Galacza się zaczęło…, w: A. Wawrosz, Z Adamowej dzichty, Ostrawa: Profil, s. 5–33.
Google Scholar
Kadłubiec K.D., 1994, Cieszyńsko-zaolziańska polszczyzna, Katowice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach.
Google Scholar
Kajfosz J., 2003, Językowy obraz świata w etnokulturze Śląska Cieszyńskiego, Czeski Cieszyn: PROprint.
Google Scholar
Kajtoch W., 2008, Językowe obrazy świata i człowieka w prasie młodzieżowej i alternatywnej, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2007, Zrozumieć język. Szkice z filozofii języka, semantyki, lingwistyki komunikacyjnej, Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.
Google Scholar
Labocha J., 1997, Polsko-czeskie pogranicze na Śląsku Cieszyńskim. Zagadnienia językowe, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Maleczyński K. (red.), 1960, Historia Śląska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Nikitorowicz J., 2020, Edukacja międzykulturowa w perspektywie paradygmatu współistnienia kultur, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Panic I. (red.), 2015, Śląsk Cieszyński w latach 1918–1945, Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
Google Scholar
Raclavská J., 1998, Język polski na Śląsku Cieszyńskim w XIX wieku (Polský jazyk na Těšínsku v 19. století), Ostrawa: Ostravská univerzita.
Google Scholar
Raclavská J., 2001, Historia języka polskiego na Śląsku Cieszyńskim do roku 1848, Ostrawa: Ostravská univerzita.
Google Scholar
Raclavská J., 2019, Dom w polskojęzycznej literaturze Zaolzia w ujęciu aksjologicznym, w: I. Benenowska, E. Laskowska, B. Morzyńska-Wrzosek (red.), Aksjologiczne aspekty komunikacji, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, s. 237–247.
Google Scholar
Radłowska-Obrusnik M., Toboła O. (red.), 1997, Leksykon PZKO, Czeski Cieszyn: Zarząd Główny PZKO.
Google Scholar
Raszka R., 2005, Zaolzie w historii, mowie i kulturze, Brno: Masarykova Univerzity.
Google Scholar
Skałka J., 2022, Diobły, cierty i czechmóny. Obraz diabła w gwarze Śląska Cieszyńskiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 70, s. 131–145. https://doi.org/10.26485/RKJ/2022/70/8
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.26485/RKJ/2022/70/8
Skałka J., 2024, Śmierć i pogrzeb w kulturze ludowej Śląska Cieszyńskiego na przykładzie wsi Pruchna, w: S. Krumbeck, A. Weigl, T. Lis, D. Mrowiński, L. Hansen, N. Nübler (red.), Beiträge zur XVI. Internationalen Slavistischen Konferenz, Junge Slavistik im Dialog, Kiel: Kiel University Publishing, s. 215–226. https://doi.org/10.38072/2750-9605/p21
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.38072/2750-9605/p21
Szczurek-Boruta A., 2011, Edukacyjne konteksty kształtowania poczucia tożsamości kulturowej młodzieży — studia i doświadczenia z pogranicza polsko-czeskiego, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. 17, s. 141–165.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/pss.2011.17.02.10
Tokarski R., 1993, Słownictwo jako interpretacja świata, w: J. Bartmiński (red.),
Google Scholar
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 343–370.
Google Scholar
Tokarski R., 2023, Tekstowe obrazy świata — nie tylko dla medioznawców, w: A. Barańska-Szmitko A., Filipczak-Białkowska A. (red.), Teorie i praktyki komunikacji 2, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 145–161. https://doi.org/10.18778/8331-181-4.11
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8331-181-4.11
Zaharadnik S., Ryczkowski M., 1992, Korzenie Zaolzia, Warszawa–Praga–Trzyniec: Polska Agencja Informacyjna.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

