Wspólnotowy wymiar dawnego dyskursu naukowego (XVI–XVII wiek)

Artur Rejter

doi:10.18778/0208-6077.57.02

Authors

Artur Rejter Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-1487-859X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.57.02

Keywords:

discourse, scientific (academic) discourse, history of the Polish language, discourse linguistics, stylistics

Abstract

The article attempts to describe the communal aspect of the former scientific (academic) discourse using the example of Polish herbals from the 16th and 17th centuries. The methodological basis of the work is primarily the assumptions of discourse linguistics. Three types of communities were distinguished: the community of scholars, the community of doctors (medics), and the ethnic community, and then their linguistic and textual exponents were indicated. The described communities have an appropriate character: professional and specialized, practical and vocational, and cultural. The conducted analyses led to the conclusion about an important communal aspect of the former scientific discourse, drawing from foreign foundations but also containing native elements.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Bajerowa I., 1980, Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego, Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar

Bajerowa I., 2008, Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzepskiego, „Onomastica Slavogermanica” 27, s. 73–79.
Google Scholar

Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno–przyrodniczych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Czachur W., 2020, Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Google Scholar

Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Google Scholar

Fairclough N., 1995, Critical Discourse Analysis, Boston: Taylor & Francis.
Google Scholar

Foucault M., 2006, Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. T. Komendant, Gdańsk.
Google Scholar

Foucault M., 2009, O archeologii nauk, przeł. A. Bandura, w: L. Rasiński (red.), Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej, Warszawa, s. 307–333.
Google Scholar

Foucault M., 2010, Historia seksualności, przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, wstęp T. Komendant, Gdańsk.
Google Scholar

Gajda A., 2021, Początki zorganizowanego ruchu naukowego – Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, w: S. Borawski, M. Uździcka (red.), Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 2, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 341–350.
Google Scholar

Grzmil-Tylutki H., 2007, Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków.
Google Scholar

Hawrysz M., 2021, Rozwój funkcjonalny i genologiczny piśmiennictwa XVI wieku jako wyraz zmian w sposobach życia i źródło wzorów dla czasów późniejszych, w: S. Borawski, M. Uździcka (red.), Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 2, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 27–43.
Google Scholar

Iłowiecki M., 1981, Dzieje nauki polskiej, Warszawa: Interpress.
Google Scholar

Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, „Prace Językoznawcze”, t. 22: Studia historycznojęzykowe, red. A. Kowalska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 85–94.
Google Scholar

Przywara P., 2010, Wspólnota i język, w: M. Żarnecka-Nowak, P. Paczkowski (red.), Wspólnota i wspólnotowość w filozofii dawnej i współczesnej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 69–79.
Google Scholar

Rejter A., 2018a, Między podmiotowością tekstu a ewolucją dyskursu naukowego, w: M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda (red.), W kręgu dawnej polszczyzny, t. 5, Kraków: Wydawnictwo Ignatianum, s. 11–23.
Google Scholar

Rejter A., 2018b, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, „Forum Lingwistyczne” 5, s. 17–25.
Google Scholar

Rejter A., 2019, Strukturalnotekstowe wyznaczniki dyskursu naukowego wieków dawnych, w: B. Ciesek-Ślizowska, B. Duda, E. Ficek, K. Sujkowska-Sobisz (red.), Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 178–195.
Google Scholar

Rejter A., 2020, Poradnikowy wymiar dyskursu naukowego wieków dawnych, w: M. Hawrysz, M. Jurewicz-Nowak, I. Kotlarska (red.), „Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2019”: Dyskursy o przeszłości. Dyskursy w przeszłości, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 81–90.
Google Scholar

Szczaus A., 2013, Leksyka specjalistyczna w „Informacyi matematycznej” Wojciecha Bystrzonowskiego z 1749 roku na tle polszczyzny XVIII wieku, Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar

Uździcka M., 2021, Przedświt nowoczesności – oświeceniowe początki i XIX-wieczne kontynuanty komunikatywnych wspólnot poznawczych – początki i rozwój komunikacji naukowej, w: S. Borawski, M. Cybulski (red.), Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 1, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 203–224.
Google Scholar

Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Witosz B., 2016, Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej, w: W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga (red.), Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, Kraków: Universitas, s. 19–39.
Google Scholar

Wodak R., 2008, Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego, w: A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do analizy społecznej, Kraków: Universitas, s. 185–215.
Google Scholar

Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 4, s. 69–78.
Google Scholar