Fenomen kłamstwa jako inspiracja do stworzenia zadań na zajęcia jpjo

Anna Rabczuk

doi:10.18778/0860-6587.29.06

Authors

Anna Rabczuk Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00–927 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-9161-4926

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.06

Keywords:

lie, Polish as a foreign language, cultural differences, tasks, definitions of a lie, signs of lies, linguistic text analysis, communication model, experience machine

Abstract

Lying is a phenomenon that affects everyone, regardless of gender, origin, occupation, social status or interests. It has been investigated from a wide range of research perspectives, and each of them pays attention to different aspects of lying. Studies show that we lie and are lied to every day. The author of this article has set the goal of investigating various theories about lying in order to use them as an inspiration for creating materials for foreigners learning Polish. Therefore, she analyses selected definitions of lies and discusses the differences in the semantic ranges of the words that describe lies and lying in both Polish and English. She concludes that significant divergences on this issue may result in a plurality of opinions and perceptions regarding the significance of lying in different cultures. Then, using the classic, partially simplified model of interpersonal communication, she describes the lie from the perspective of the sender, message and receiver. The insights inscribed in these categories allow a broader view of the context, namely the signs of deception and how to detect lies. The linguistic symptoms of uttering false messages are of particular interest due to the purpose of this article. The author also presents selected cultural differences concerning lies. In addition, she suggests tasks that can be used during language classes with foreigners.

References

Antas J., 2008, O kłamstwie i kłamaniu, Kraków.
Google Scholar

Blum S. D., 2007, Lies that Bind: Chinese Truth, Other Truths, Lanham.
Google Scholar

Cambridge English Dictionary [online], https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-polish/lie [30.04.2022].
Google Scholar

Cichocki M., 2017, Znaczenie i funkcja kłamstwa w komunikacji interpersonalnej, „Kultura i wartości”, nr 24, s. 23–44, http://dx.doi.org/10.17951/kw.2017.24.23
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/kw.2017.24.23

Collodi C., 1994, Pinokio, Poznań.
Google Scholar

Czerkies T., 2008, Rozwijanie kompetencji literackiej – teksty prozatorskie na zajęciach języka polskiego jako obcego, w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków, s. 255–263.
Google Scholar

De Lazari-Radek K., 2016, O dwóch zarzutach przeciw hedonizmowi, „Hybris. Internetowy Magazyn Filozoficzny”, nr 33, s. 1–17.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1689-4286.33.01

De Paulo M. B. i in., 1996, Lying in Everyday Life, „Journal of Personality and Social Psychology”, 70, s. 979–995.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.5.979

DePaulo B. M. i Kashy D. A., 1998, Everyday lies in close and casual relationships, „Journal of Personality and Social Psychology”, nr 74, s. 63–79.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.74.1.63

Dubisz S. (red.), 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar

Ekman P., 2003, Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie, Warszawa.
Google Scholar

Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2003, przeł. W. Martyniuk, Warszawa.
Google Scholar

Greene J., 2001, A psychological perspective on Nozick’s experience machine and Parfit’s repugnant conclusion, niepublikowane wystąpienie na konferencji „Society for Philosophy and Psychology”, Cincinnati, Ohio, za: K. De Lazari-Radek, tamże.
Google Scholar

Grice P., 1980, Logika i konwersacja, w: B. Stanosz (red.), Język w świetle nauki, s. 91–114.
Google Scholar

Hołówka J., 1994, Problemy etyczne w literaturze pięknej, Warszawa.
Google Scholar

Janowska I, 2011, Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego jako obcego, Kraków.
Google Scholar

Janowska I., 2017, Mediacja i działania mediacyjne w dydaktyce języków obcych, „Języki obce w szkole”, nr 3, s. 80–86.
Google Scholar

Klos Sokol L., 2015, Shortcuts to Poland, Warszawa.
Google Scholar

Kolber A., 1994, Mental statism and the experience machine, „Bard Journal of Social Sciences”, 3, s. 10–17.
Google Scholar

Kołakowski L., 2009, Mini wykłady o maxi sprawach, Kraków, s. 29–35.
Google Scholar

Kucharski J, 2014, Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej”, Kraków.
Google Scholar

Łoskot M., 2017, Syndrom Pinokia w szkole, „Głos Pedagogiczny”, nr 87 [online], https://www.glospedagogiczny.pl/artykul/syndrom-pinokia-w-szkole [21.04.2022].
Google Scholar

Łukowski P., 2017, Kłamstwo. Analiza terminologiczna, „Studia z Teorii Wychowania”, t. VIII/3(20), s. 9–48.
Google Scholar

Martyniuk W., 2021, ESOKJ 2020: nowy, zmodernizowany europejski system opisu kształcenia językowego, „Postscriptum polonistyczne”, nr 2(28), https://www.postscriptum.us.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/11_Martyniuk.pdf [14.09.2022], DOI: 10.31261/PS_P.2021.28.12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/PS_P.2021.28.12

Meyer P, 2011, How to Spot a Liar, https://www.ted.com/talks/pamela_meyer_how_to_spot_a_liar? [3.05.2022].
Google Scholar

Międzynarodowa grupa badaczy, 2006, A World of Lies, „Journal of Cross-Cultural Psychology 1”, nr 37, 60–74.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0022022105282295

Nozick R., 2010, Anarchia, państwo, utopia, Warszawa.
Google Scholar

Pajdzińska A., 1999, W poszukiwaniu prawdy o kłamstwie, „Teksty drugie”, 5, s. 82–88.
Google Scholar

Surmiak A., 2014, Antropologia kłamstwa? Badania nad kłamstwem w perspektywie antropologii społeczno-kulturowej, „Kultura i społeczeństwo”, nr 4, s. 201–224.
Google Scholar

Św. Augustyn, De Mendacio, IV, 5, ML 4, 489; cyt. za: Kucharski J., 2014, Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej, Kraków.
Google Scholar

Taylor P. J., Larner S., Conchie S. M., Menacere T., 2017, Culture moderates changes in linguistic self-presentation and detail provision when deceiving others. Royal Society Open Science, 4 (6): 170128 [online] https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsos.170128 [3.05.2022], DOI: 10.1098/rsos.170128
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1098/rsos.170128

Ulatowska J., 2013, Wskaźniki kłamstwa w wypowiedziach na różne tematy, „Roczniki psychologiczne”, XVI, 1, s. 107–126.
Google Scholar

Vrij A., 2009, Wykrywanie kłamstw i oszukiwania. Psychologia kłamania i konsekwencje dla praktyki zawodowej, Kraków.
Google Scholar

Widacki J., Mirska N., Wrońska M., 2012, Werbalne i niewerbalne symptomy kłamstwa w oczach policjantów oraz psychologów, „Przegląd bezpieczeństwa wewnętrznego”, nr 7 (4), s. 19–30.
Google Scholar

Wiseman R., 2010, Dziwnologia: odkrywanie wielkich prawd w rzeczach małych. Warszawa.
Google Scholar

Witkowski T., 2006, Psychologia kłamstwa, Taszów.
Google Scholar

Wolniewicz B., 2012, O pojęciu kłamstwa i zasadzie prawdomówności, „Edukacja Filozoficzna”, nr 54.
Google Scholar

Zandan N., 2014, The language of lying, https://www.ted.com/talks/noah_zandan_the_language_of_lying [3.05.2022].
Google Scholar

Zelman N. E., 2000, Conversation Inspirations, Vermont.
Google Scholar

Żmigrodzki P. (red.), 2018, Wielki słownik języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31286/JP.99.1.12