Tekstowe realizacje wzorca gatunkowego życzeń pisanych przez osoby z dysfunkcją słuchu – perspektywa surdoglottodydaktyczna

Katarzyna Jachimowska

doi:10.18778/0860-6587.25.16

Autor

Katarzyna Jachimowska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Współczesnego Języka Polskiego, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź, ORCID: 0000-0002-6770-3988.

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.25.16

Słowa kluczowe:

wzorzec gatunkowy, życzenia, dysfunkcja słuchu

Abstrakt

W artykule zwrócono uwagę na sposoby realizacji wzorca gatunkowego życzeń przez osoby z dysfunkcją słuchu. Zaobserwowano odstępstwa od wzorca kanonicznego na poziomie struktury oraz deformacje na płaszczyźnie językowej. Sformułowano wniosek, iż niski poziom sprawności językowej oraz niewystarczająca do sprawnego komunikowania się kompetencja genologiczna wynikają z niedostatecznego opanowania przez badanych systemu językowego oraz niskiej świadomości wyznaczników gatunkowych. Ma to związek z metodami nauczania języka narodowego, nieprzystającymi do potrzeb edukacyjnych osób z zaburzeniami słuchu.

Bibliografia

Bachtin M., 1986, Problem gatunków mowy, w: M. Bachtin, Estetyka twórczości słownej, Warszawa, s. 348–402.
Google Scholar

Czajkowska-Kisil M., 2005, Dwujęzyczność w nauczaniu głuchych, „Nauczyciel w Świecie Ciszy”, nr 7, s. 3–9.
Google Scholar

Czajkowska-Kisil M., Klimczewska A., 2007, Rola języka migowego w kształtowaniu tożsamości Głuchych w Polsce, w: E. Woźnicka (red.), Tożsamość społeczno-kulturowa Głuchych, Łódź, s. 72–78.
Google Scholar

Domagała-Zyśk E., 2003, Czy istnieje już surdoglottodydaktyka?, „Języki Obce w Szkole”, nr 4, s. 3–6.
Google Scholar

Filip G., 2004, Zmiany wzorca gatunkowego życzeń, w: D. Ostaszewska (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom II. Tekst a gatunek, Katowice, s. 105–125.
Google Scholar

Grochala B., 2013, Kompetencja komunikacyjna a gatunek – o relacji internetowej na żywo, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 20, I. Dembowska-Wosik, E. Pałuszyńska (red.), s. 303–311.
Google Scholar

Januszewicz M., Jura M., Kowal J., 2012, Akty mowy czy/i akty migania? Języki i kultury w kontakcie, „Język a Kultura”, t. 23, A. Burzyńska-Kamieniecka (red.), s. 287–299.
Google Scholar

Korendo M., 2009, Jak dzieci niesłyszące czytają teksy podręczników szkolnych?, Kraków.
Google Scholar

Kowal J., 2007, Nowe spojrzenie – język polski jako obcy w kulturze i edukacji Głuchych – Głusi i ich języki obce, w: E. Woźnicka (red.), Tożsamość społeczno-kulturowa Głuchych, Łódź, s. 92–107.
Google Scholar

Kowal J., 2011a, „Milczący cudzoziemcy” – Głusi jako uczący się języka polskiego jako obcego – wyzwanie współczesnej glottodydaktyki?, w: K. Pluskota, K. Taczyńska (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, Toruń, s. 21–28.
Google Scholar

Kowal J., 2011b, Język polski jako obcy a edukacja niesłyszących, w: E. Twardowska (red.), Edukacja niesłyszących. Publikacja konferencyjna, Łódź, s. 93–110.
Google Scholar

Krakowiak K., 2012, Dar języka. Podręcznik metodyki wychowania językowego dzieci i młodzieży z uszkodzeniami narządu słuchu, Lublin.
Google Scholar

Krasowicz-Kupis G., 1999, Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9-letnich, Lublin.
Google Scholar

Krasowicz-Kupis G., 2004, Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka, Lublin.
Google Scholar

Marcjanik M., 2001, Etykieta językowa, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 281–291.
Google Scholar

Milewski T., 1995, Językoznawstwo a logopedia i nauczanie języków obcych, w: T. Milewski, Teoria, typologia i historia języka, Kraków, s. 29–5.
Google Scholar

Moroń E., 2008, Grzeczność językowa w PJM, w: E. Twardowska (red.) Stan badań nad Polskim Językiem Migowym, Łódź, s. 111–117.
Google Scholar

Mrozik M., 2003, Wstępne uwagi o morfologii Polskiego Języka Migowego (PJM), w: M. Świdziński i T. Gałkowski (red.), Studia nad kompetencją językową i komunikacyjną niesłyszących, Warszawa, s. 59–77.
Google Scholar

Rakowska A., 1992, Rozwój systemu gramatycznego u dzieci głuchych, Kraków.
Google Scholar

Rakowska A., 2000, Jak porozumiewają się dzieci niesłyszące z osobami słyszącymi. Analiza wybranych interakcji komunikacyjnych, Kraków.
Google Scholar

Rutkowski P., Łozińska S. (red.), 2014, Lingwistyka przestrzeni i ruchu. Komunikacja migowa a metody korpusowe, Warszawa.
Google Scholar

Sikora K., 2013, Życzenia i winszowanie jako akt mowy, „LingVaria”, nr 2 (16), s. 179–189.
Google Scholar

Skudrzykowa A., Urban K, 2000, Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej, Kraków–Warszawa.
Google Scholar

Szczepankowski B., 1999, Niesłyszący – głusi – głuchoniemi. Wyrównywanie szans, Warszawa.
Google Scholar

Tomaszewski P., 2000, Rozwój językowy dziecka głuchego: wnioski dla edukacji szkolnej, „Audiofonologia”, nr 16, s. 51–58.
Google Scholar

Tomaszewski P., 2005a, Polski Język Migowy w wychowaniu dwujęzycznym dzieci głuchych, „Studia Pragmalingwistyczne”, nr 4, s. 33–58.
Google Scholar

Tomaszewski P., 2005b, Rola wychowania dwujęzycznego w procesie depatologizacji głuchoty, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 10, s. 174–190.
Google Scholar

Wodnicka-Chlipalska Z., 2011, Dwujęzyczność. Właściwości dwujęzycznego umysłu i specyfika badań psychologicznych nad dwujęzycznością, w: I. Kurcz, H. Okuniewska (red.), Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, Warszawa, s. 253–284.
Google Scholar

Wojtak M, 2004, Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, w: D. Ostaszewska (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom II. Tekst a gatunek, Katowice, s. 29–39.
Google Scholar

Zgółkowie H. i T., 1993, Językowy savoir-vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się polszczyzną w sytuacjach oficjalnych i towarzyskich, Poznań.
Google Scholar