Analiza wskaźników kompetencji fonologicznej w odniesieniu do propozycji zawartej w "CEFR Companion Volume" (2020)

Adriana Prizel-Kania

doi:10.18778/0860-6587.30.07

Autor

Adriana Prizel-Kania Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Instytut Glottodydaktyki Polonistycznej https://orcid.org/0000-0001-6072-5482

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.30.07

Słowa kluczowe:

kompetencja fonologiczna, wskaźniki biegłości, wymowa, prozodia

Abstrakt

W pierwszej części artykułu omówiono rolę sprawności fonologicznej w posługiwaniu się językiem obcym oraz propozycję jej opisu, która została rozwinięta w uzupełnionej wersji CEFR–CV (2020). W pierwszej wersji dokumentu (CEFR, 2001) kompetencja fonologiczna została zdefiniowana, ale kwestie związane z jej wpływem na opanowanie języka obcego nie doczekały się szerszej refleksji glottodydaktycznej. Brakowało także wskaźników dla poszczególnym poziomów zaawansowania językowego. W niniejszym artykule zamieszczono propozycję tłumaczenia na język polski skali biegłości kompetencji fonologicznej, na którą składają się: ogólna kontrola fonologiczna (overall phonological control), artykulacja dźwięków mowy (sound articulation) oraz umiejętne stosowanie cech prozodycznych mowy (prosodic features). W drugiej części artykułu wskaźniki te zostały poddane analizie, a ponadto podjęto dyskusję z nową propozycją opisu sprawności fonologicznej, odnosząc się do badań z zakresu psycholingwistyki i praktyki glottodydaktycznej. Główny nacisk położono na brak wytycznych w zakresie recepcji dźwięków mowy, która w dużej mierze warunkuje opanowanie poprawnej wymowy, a także umożliwia odbiór wypowiedzi mówionych, wpływając tym samym na działania produkcji i recepcji ustnej.

Bibliografia

Berko Gleason J., Bernstein Ratner N., 2005, Psycholingwistyka, Gdańsk.
Google Scholar

Biernacka M., 2016, Znajdź z polskim wspólny język. Fonetyka w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Poradnik metodyczny, Łódź.
Google Scholar

Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment – Companion Volume with New Descriptors [CEFR–CV], 2020, Strasbourg.
Google Scholar

De Meo A., 2012, How credible is a non-native speaker? Prosody and surroundings, w: M.G. Busà, A. Stella (red.), Methodological Perspectives on Second Language Prosody. Papers from ML2P 2012, s. 3–9.
Google Scholar

Elkhafaifi H., 2005, Listening comprehension and anxiety in the Arabic language classroom, „Modern Language Journal”, nr 89 (2), s. 206–220. https://doi.org/10.1111/j.1540-4781.2005.00275.x
Google Scholar

Europejski system opisu kształcenia językowego – uczenie się, nauczanie, ocenianie [ESOKJ], 2003, Warszawa.
Google Scholar

Gluszek A., Dovidio J.F., 2010a, Speaking with a nonnative accent: Perceptions of bias, communication difficulties, and belonging in the United States, „Journal of Language and Social Psychology”, nr 29 (2), s. 224–234. https://doi.org/10.1177/0261927X09359590
Google Scholar

Gluszek A., Dovidio J.F., 2010b, The way they speak: A social psychological perspective on the stigma of nonnative accents in communication, „Personality and Social Psychology Review”, nr 14(2), s. 214–237. https://doi.org/10.1177/1088868309359288
Google Scholar

Horwitz E.K., Horwitz M.B., Cope J., 1986, Foreign language classroom anxiety, „The Modern Language Journal”, nr 70 (2), s. 125–132.
Google Scholar

Horowitz E.K., 1991, Wstęp, w: E.K. Horwitz, D.J. Young (red.), Language Anxiety: From Theory and Research to Classroom Implications, Nowy Jork, s. xiii–xiv.
Google Scholar

Horowitz E.K., Young D.J., 1991, Language anxiety: from theory and research to classroom implications, New Jersey.
Google Scholar

Kramsch C., 1997, Guest Column: The Privilege of the Nonnative Speaker, „PMLA”, nr 112(3), s. 359–369. https://doi.org/10.2307/462945
Google Scholar

Kuhl P.K., 2007, Język, umysł i mózg: doświadczenie zmienia percepcję, w: B. Bokus, G.W. Shugar (red.), Psychologia języka dziecka. Osiągnięcia, nowe perspektywy, Gdańsk, s. 34–62.
Google Scholar

Lev-Ari S., Keysar B., 2010, Why don’t we believe non-native speakers? The influence of accent on credibility, „Journal of Experimental Social Psychology”, nr 46(6), s. 1093–1096. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2010.05.025
Google Scholar

Prizel-Kania A., 2017, Psycholingwistyczne i biologiczne podstawy nauczania wymowy, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 4–7.
Google Scholar

Ramírez Verdugo D., 2005, The nature and patterning of native and non-native intonation in the expression of certainty and uncertainty: Pragmatic effects, „Journal of Pragmatics”, nr 37/12, s. 2086–2115. https://doi.org/10.1016/j.pragma.2005.02.012
Google Scholar

Thorne S., 2005, Accent Pride and Prejudice: Are Speakers of Stigmatized Variants Really Less Loyal?, „Journal of Quantitative Linguistics”, nr 12(2–3), s. 151–166. https://doi.org/10.1080/09296170500172460
Google Scholar