Manipulacja informacją na rynkach finansowych: przyczynek do analizy na przykładzie rynku kapitałowego w Polsce

Paweł Podolski

doi:10.18778/2082-4440.26.03

Autor

Paweł Podolski Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Finansów i Prawa, Katedra Rynków Finansowych

DOI:

https://doi.org/10.18778/2082-4440.26.03

Słowa kluczowe:

informacja, manipulacja, rynek finansowy, Market Abuse Regulation (MAR)

Abstrakt

Celem artykułu jest opisanie i scharakteryzowanie zjawiska manipulacji cenami instrumentów finansowych za pomocą informacji. W pierwszej części pracy, na podstawie konceptualnej analizy literatury przedmiotu, przedstawiono pojęcia informacji i manipulacji w kontekście obowiązujących uregulowań prawnych oraz funkcji pełnionych na rynku finansowym. W drugiej części posłużono się danymi Komisji Nadzoru Finansowego do przeprowadzenia przyczynku do analizy znaczenia jakości informacji finansowej dla efektywności rynku w odniesieniu do najważniejszych źródeł komunikatów wykorzystywanych przez inwestorów: raportów okresowych i bieżących, analiz i rekomendacji analityków, doniesień medialnych czy informacji poufnych, plotek i pogłosek. Przedstawione zostały także konkretne przykłady manipulacji informacją na polskim rynku kapitałowym w latach 2006–2017.

Bibliografia

American Accounting Association (1966), A Statement of Basic Accounting Theory, Evanston.
Google Scholar

Andreassen P.B., Krauss S.J. (1990), Judgmental extrapolation and the salience of change, „Journal of Forecasting”, nr 9, s. 347–372.
Google Scholar

Balata P., Breton G. (2005), Narratives vs numbers in the annual report: Are they giving the same message to the investors?, „Review of Accounting & Finance”, nr 4 (2), s. 5–14.
Google Scholar

Bańko M. (2005), Wielki słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Barber B., Lehavy R., McNichols M., Treuman B. (2003), Ressessing the returns to analysts’ stock Recommendations, „Financial Analysts’Journal”, nr 59 (2), s. 16–18.
Google Scholar

Beynon-Davis P. (1999), Inżynieria systemów informacyjnych, WNT, Warszawa.
Google Scholar

Biela A. (1976), Informacja a decyzja, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Blasco N., Corredor P. (2016), When and where are informed traders? What is their relationship with analysts in the price discovery process?, „Journal of Behavioral Finance”, nr 17 (4), s. 352–364.
Google Scholar

Bloomfeld R., Libby R., Nelson M. (1998), Underreactions and overreactions and moderated confidence, „Journal of Financial Markets”, nr 3, s. 113–137.
Google Scholar

Chan L., Jegadeesh N., Lakonishok J. (1996), Momentum strategies, „Journal of Finance”, nr 51, s. 16781–1713.
Google Scholar

Coombs C.H., Dawes R.M., Tversky A. (1977), Wprowadzenie do psychologii matematycznej, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Corgnet B., Kujal P., Porter D. (2010), The effect of reliability, content and timing of public announcements on asset trading behavior, „Journal of Economic Behavior & Organization”, nr 76 (2), s. 254–266.
Google Scholar

Cutler D.M., Poterba J., Summers L.H. (1989), What moves stock prices?, „Journal of Portfolio Management”, nr 15 (3), s. 4–12.
Google Scholar

DiFonzo N., Bordia P. (1997), Rumor and prediction: Making sense (but losing dollars) in the stock market, „Organizational Behavior and Human Decision Processes”, nr 71 (3), s. 329–353.
Google Scholar

Dziawgo D. (2011), Relacje inwestorskie. Ewolucja – funkcjonowanie – wyzwania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Fung W., Hsieh D.A. (1999), A primer on hedge funds, „Journal of Empirical Finance”, nr 6, s. 309–331.
Google Scholar

Galland F.J. (1982), Dictionary of computing, John Wiley & Sons, Chichester.
Google Scholar

Griffin D., Tversky A. (1992), The weighing of evidence and the determinants of overconfidence, „Cognitive Psychology”, nr 24, s. 411–435.
Google Scholar

Henry N.L. (1974), Knowledge management: A new concern for public administration, „Public Administration Review”, nr 34 (3), s. 189–196.
Google Scholar

Hicks J.O. (1993), Management information systems: A user perspective, West Publishing, Minneapolis.
Google Scholar

Hintikka J. (1970), On semantic information [w:] Information and Inference, Hintikka J., Suppes P. (red.), Reidel Publishing, Dordrecht.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-010-3296-4

Hoffrege U., Gigerenzer G. (1995), How to improve Bayesian reasoning without instruction: Frequency formats, „Psychological Review”, nr 102 (4), s. 684–704.
Google Scholar

Idzikowska G. (2002), Wiarygodność danych a bezpieczeństwo zasobów w środowisku informatycznym rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Iwaniuk W. (2010), Miażdżąca opinia o analizie UniCredit, „Parkiet”, numer z 7 stycznia 2010 r., www.parkiet.com/artykul/885034.html (data dostępu: 21 marca 2018).
Google Scholar

Jegadeesh N., Titman S. (1995), Overreaction, delayed reaction, and contrarian profits, „Review Of Financial Studies”, nr 8 (4), s. 973–993.
Google Scholar

Jegadeesh N., Kim J., Krische S.D, Lee C.C. (2004), Analyzing the analysts: When do recommendations add value?, „Journal of Finance”, nr 59 (3), s. 1083–1124.
Google Scholar

Kazimierczak A. (2009), Bioton – Adam Wilczęga zapłaci 100 tys. zł kary, „Parkiet”, nr z 25 marca 2009 r., www.parkiet.com/artykul/794500.html (data dostępu: 10 marca 2018).
Google Scholar

Komisja Nadzoru Finansowego (2007), Komunikat z XII posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 1 lutego 2007, www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty (data dostępu: 27 stycznia 2018).
Google Scholar

Komisja Nadzoru Finansowego (2009), Decyzja Komisji Nadzoru Finansowego, Uchwała nr 63/2009 z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie nałożenia kary pieniężnej na Adama Wilczęgę, https://bip.knf.gov.pl/pliki/dziennik_nr_5_2009_12039_tcm6-12039.pdf (data dostępu: 27 stycznia 2018).
Google Scholar

Komisja Nadzoru Finansowego (2011), Wzmocnienie ochrony uczestników rynku kapitałowego, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
Google Scholar

Komisja Nadzoru Finansowego (2018), Wykaz kar nałożonych przez Komisję Nadzoru Finansowego, https://bip.knf.gov.pl/pliki/kary_KNF_16-01-2018_tcm6-27121.pdf (data dostępu: 27 stycznia 2018).
Google Scholar

Krasodomska J. (2014), Informacje niefinansowe w sprawozdawczości spółek, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
Google Scholar

Langefors B. (1980), Infological models and information users view, „Information Systems”, nr 5, s. 17–32.
Google Scholar

Laudon K.C., Laudon J.P. (1991), Business information systems: A problem solving approach, Dryden Press, Chicago.
Google Scholar

Lee J., Lee J.W. (2015), Analyst herding behavior and analyst affiliation: Evidence from business groups, „Journal of Behavioral Finance”, nr 16 (4), s. 373–386.
Google Scholar

Lim T. (2001), Rationality and Analysts’ Forecast Bias, „Journal of Finance”, nr 56, s. 369–385.
Google Scholar

Lorie J.H., Dodd P., Kimpton M.H. (1985), The stock market: Theory and evidence, Dow-Jones-Irwin.
Google Scholar

Łukasik G. (2013), Relacje inwestorskie spółek kapitałowych, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Google Scholar

Martysz C.B. (2015), Manipulacje instrumentami finansowymi i insider trading. Analiza prawno-ekonomiczna, Wolters Kluwer Business, Warszawa.
Google Scholar

Meyer B. (2006), Informacja w procesie obsługi ruchu turystycznego, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 7, s. 225–229.
Google Scholar

Mikołajek-Gocejna M. (2008), Otwartość informacyjna spółki jako źródło wzrostu jej wartości [w:] Szablewski A., Pniewski K., Bartoszewicz B. (red.), Value Based management. Koncepcja, narzędzia, przykłady, Poltext, Warszawa.
Google Scholar

Minsky H. (1982), Can ‘it’ happen again? Essays on instability and finance, M.E. Skarpe, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/05775132.1982.11470774

Mullainathan S., Shleifer A. (2005), The market for news, „American Economic Review”, nr 95 (4), s. 1031–1053.
Google Scholar

Newell A., Simon H.A. (1972), Human problem solving, Prentice Hall, Englewoods Cliffs.
Google Scholar

Oleński J. (2001), Ekonomika informacji, PWE, Warszawa.
Google Scholar

Patterson R. (2010), Kompendium terminów z zakresu finansów po polsku i angielsku, Zielona Sowa, Kraków.
Google Scholar

Pavio A. (1986), Mental representations. A dual coding approach, Oxford University Press, New York.
Google Scholar

Pound J., Zeckhauser R.J. (1990), Clearly heard on the street: The effect of takeover rumors on stock prices, „Journal of Business”, nr 63 (3), s. 291–308.
Google Scholar

Probst G., Raub S., Romhardt K. (2004), Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna
Google Scholar

Ekonomiczna, Kraków.
Google Scholar

Roguski A. (2006a), Kto pompuje kurs Polnej?, „Parkiet”, nr z 27 stycznia 2006 r., www.parkiet.com/artykul/429062.html (data dostępu: 21 kwietnia 2018).
Google Scholar

Roguski A. (2006b), Sprawa ŻIF będzie wyjaśniona, „Parkiet”, nr z 30 stycznia 2006 r., http://biznes.interia.pl/gieldy/news/sprawa-zif-bedzie-wyjasniona,711854,1844 (data dostępu: 10 kwietnia 2018).
Google Scholar

Rosnow R.L. (1991), Inside rumor: A personal journey, „American Psychologist”, nr 46 (5), s. 484–496.
Google Scholar

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dn. 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE.
Google Scholar

Statystyka Policja (2019), Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi (s. 310–316), http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-18/63905,Falszowanie-informacji-w-obrocie-papierami-wartosciowymi-art-311.html (data dostępu: 1 czerwca 2019).
Google Scholar

Stefanowicz B. (2010), Informacja, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Google Scholar

Stefanowicz B. (2013), Informacja, wiedza, mądrość, GUS, Warszawa.
Google Scholar

Stiglitz J.E. (2004), Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Stokłosa A., Syp S. (2017), MAR. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie nadużyć na rynku. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa.
Google Scholar

Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych (2016), Inwestorzy indywidualni na polskiej giełdzie, Wyniki Ogólnopolskiego Badania 2016, Warszawa, www.sii.org.pl/10487/edukacja-i-analizy/badania-i-rankingi/ogolnopolskiebadanie-inwestorow-obi-2016.html (data dostępu: 12 listopada 2017).
Google Scholar

Sundgren B. (1973), An infological approach to data bases, Skriftserie Statistika Centralbyran, Stockholm.
Google Scholar

Szyszka A. (2009), Finanse behawioralne. Nowe podejście do inwestowania na rynku kapitałowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Google Scholar

Szyszka A. (2013), Bahavioral finance and capital market, Palgrave Macmillian, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137366290

Tomczuk P., Gajda K. (2013), Od czego zależą rekomendacje analityków, „Harvard Business Review Polska”, nr 129, s. 125–130.
Google Scholar

Tversky A., Kahneman D. (1983), Extension versus intuitive reasoning: The conjunction fallacy in probability judgment, „Psychological Review”, nr 90 (4), s. 293–315.
Google Scholar

Uhl M.W. (2014), Reuters Sentiment and Stock Returns, „Journal of Behavioral Finance”, nr 15 (4), s. 287–298.
Google Scholar

Ursul A.D. (1971), Informacija, Nauka, Moskwa.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U.z 2005 r. nr 183, poz. 1538).
Google Scholar

Warneryd K.E. (2001), Stock-market psychology. How people value and trade stocks, Edward Elgar Publishing, Cheltenhan.
Google Scholar

Wierzbicki T. (1981), System informacji gospodarczej, PWE, Warszawa.
Google Scholar

Zatoński K. (2010), KNF zamyka sprawę kar za opcje walutowe, „Puls Biznesu”, nr z 29 czerwca 2010 r., www.pb.pl/knf-zamyka-sprawe-kar-za-opcje-walutowe-564189 (data dostępu: 20 stycznia 2018).
Google Scholar

Zeleny M. (1987), Management support systems: Towards integrated knowledge management, „Human Systems Management”, nr 7 (1), s. 59–70.
Google Scholar

Zielonka P. (2011), Giełda i psychologia. Behawioralne aspekty inwestowania na rynku papierów wartościowych, CeDeWu, Warszawa.
Google Scholar