Robotnicy. Zaproszenie do numeru „Czytania Literatury. Łódzkich Studiów Literaturoznawczych”

Żyjemy w czasach wielkiego cywilizacyjnego i moralnego sporu. Z jednej strony marginalizacja, napiętnowanie, wykluczenie dotykają osób i całych grup. Z drugiej – tendencje i praktyki emancypacyjne w coraz wyraźniejszy sposób przekształcają życie społeczne w Polsce. Znajdują też silny oddźwięk w refleksji socjologicznej, antropologicznej, a także w tekstach z zakresu literatury faktu i literatury fikcjonalnej.

Opublikowana rok temu Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania Adama Leszczyńskiego stała się asumptem do ważnej dyskusji na temat losów polskiego ludu, chłopstwa, odsłoniła bowiem mechanizmy prawnego, ekonomicznego i kulturowego, trwającego wieki upośledzenia przeważającej liczebnie części społeczeństwa. W planowanym numerze „Czytania Literatury” zapraszamy do refleksji na temat obecności i miejsca w kulturze robotników – bezpośrednich twórców kapitalizmu wielkoprzemysłowego i podstaw dobrobytu nowoczesnych państw. Etos robotniczy, życie codzienne i horyzont kulturowy oraz polityczne dążenia robotników, wreszcie – działania emancypacyjne poszczególnych członków tej społeczności są na naszym, polskim gruncie szczególnie zideologizowane i zniekształcone komunistyczną propagandą. Z tego powodu tematyka robotnicza dość długo po 1989 roku funkcjonowała na marginesach badań kulturowych i literaturoznawczych, jako w pewnym sensie niewygodna. Tym bardziej zachęcamy do podjęcia badań nad portretem robotników i robotniczej zbiorowości we wszystkich jego aspektach. Zwłaszcza z perspektywy łódzkiej monokultury włókienniczej rodzi się ważne pytanie o specyfikę doświadczenia kobiecego, doświadczenia robotnicy. Równie interesujące wydają się przedstawienia robotnic i robotników w dawniejszych tekstach kultury, jak i w powstających współcześnie, badanie ewentualnych zmian, którym owe przedstawienia podlegają.

Ważne są dla nas studia prezentujące zagadnienie w ujęciu panoramicznym, jak i studia przypadków – próby odczytania konkretnych tekstów literackich, analizy samej obecności tematu robotniczego w literaturze, jak i różnych praktyk jego szczególnego (choćby ideologicznego czy moralnego) naznaczania, stygmatyzowania, ideologizowania, mityzowania. Interesuje nas zarówno robotnicza codzienność, jak i doświadczenia szczególne: rewolucji 1905–1907, Wielkiego Kryzysu, kolejnych punktów zwrotnych w dziejach PRL aż po rok 1980 i 1989 oraz życie robotnicze w III RP, ale też obrazy robotników w literaturze obcej.

Wielki przemysł zawsze oznaczał (i nadal oznacza) degradującą ingerencję w środowisko naturalne. Istotne jest zbadanie reprezentacji i ewolucji przedstawienia tej kwestii w różnych tekstach kultury.

Na wstępne deklaracje tematów oraz krótkie abstrakty czekamy do 31.01.2022, na gotowe artykuły do 30.04.2022. Zapraszamy również do nadsyłania propozycji do działów stałych pisma: artykułów, omówień, recenzji, wywiadów. Wszystkie zgłoszenia prosimy kierować na jeden z poniższych adresów:

tomasz.cieslak@uni.lodz.pl; krystyna.pietrych@uni.lodz.pl; anita.jarzyna@uni.lodz.pl