Gość/inność dyskursu posthumanistycznego. Recenzja książki Anny Filipowicz, „(Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017

Andrzej Juchniewicz

doi:10.18778/2299-7458.07.18

Autor

Andrzej Juchniewicz Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.07.18

Słowa kluczowe:

postantropocentryzm, posthumanizm, poezja, zaangażowanie, wspólnota międzygatunkowa

Abstrakt

Recenzowana książka Anny Filipowicz (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu jest jedną z kluczowych rozpraw badających związki ludzko-zwierzęce na materiale poezji polskiej XX i XXI wieku. Autorka w sposób innowacyjny odczytuje wiersze poetów uznanych za kanoniczych (Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Marcina Świetlickiego, Ryszarda Krynickiego, Tomasza Różyckiego, Jarosława Marka Rymkiewicza i Juliana Tuwima), wykorzystując wiedzę etologiczną i przyrodoznawczą. Największym atutem rozprawy, zdaniem recenzenta, jest mikrologiczna analiza poszczególnych utworów, dowartościowująca szczegół, dzięki czemu czytelnik otrzymuje kompendium podstawowych problemów związanych z emancypacją zwierząt w dwóch planach czasowych (podczas powstania warszawskiego i w czasach współczesnych). Filipowicz postuluje odrzucenie stereotypów, które do tej pory wzmacniały szowinizm gatunkowy i hierarchiczność w ramach akcydentalnych spotkań (casus zwierząt zamieszkujących ogrody zoologiczne i przestrzenie niezurbanizowane) i wypracowanie wrażliwości międzygatunkowej. Jej przejawami mogłyby być m.in. troska o dostrzeżenie indywidualnych biografii zwierząt w trakcie konfliktów zbrojnych lub zapobieganie niszczeniu biotopów. Rozprawa Filipowicz jest nie tylko przykładem zręcznego aplikowania metodologii z pogranicza humanistyki ekologicznej, animal studies, affective studies, lecz również ważnym głosem w debacie o budowaniu ładu ekologicznego i miejscu/roli zwierząt w życiu człowieka.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Andrzej Juchniewicz - Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego

Andrzej Juchniewicz – magistrant filologii polskiej w Uniwersytecie Śląskim. Do jego zainteresowań badawczych należą: poezja drugiej połowy XX wieku, genologia literacka, problematyka żydowska w literaturze polskiej oraz tematyka Zagłady. Publikował w „Narracjach o Zagładzie”, „Postscriptum Polonistycznym”, „Śląskich Studiach Polonistycznych”, „Nowych Książkach” i „Znaku”. Adres e-mail: andrzejjuchniewicz@o2.pl

Bibliografia

Augustyniak A., Irena Tuwim. Nie umarłam z miłości. Biografia, Warszawa 2016.
Google Scholar

Baratay É., Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Gdańsk 2014.
Google Scholar

Baratay É., Zwierzęta w okopach. Zapomniane historie, przeł. B. Brzezicka, Gdańsk 2017.
Google Scholar

Czarnecka B., Kobiety w lagrze. Zapis doświadczenia, Kraków 2018.
Google Scholar

Domańska E., Historia ratownicza, „Teksty Drugie” 2014, nr 5.
Google Scholar

Domańska E., Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie” 2013, nr 1–2.
Google Scholar

Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa 2017.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Filipowicz A., (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu, Gdańsk 2017.
Google Scholar

Foltz R.C., Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, pod red. E. Domańskiej, Poznań 2010.
Google Scholar

Haraway D., Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. J. Bednarek, [w:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, pod red. A. Gajewskiej, Poznań 2012.
Google Scholar

Krupiński K., „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XXi XXI wieku, Warszawa 2016.
Google Scholar

Leociak J., Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa 2009.
Google Scholar

Nawarecki A., Parafernalia. O rzeczach i marzeniach, Katowice 2014.
Google Scholar

Rewers E., Praktyka jako badanie: nowe metodologie w humanistyce, [w:] Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, pod red. A. Legeżyńskiej i R. Nycza, Warszawa 2012.
Google Scholar

Sebald W.G., Wojna powietrzna i literatura, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2012.
Google Scholar

Wywrotowość jest kwestią poetyki. Z Julią Fiedorczuk rozmawia Monika Glosowitz, „Opcje” 2016, nr 1–2.
Google Scholar