Zmiany zagospodarowania Wilamowa w okresie staropolskim

Tomasz Figlus

doi:10.18778/1643-0700.22.03

Autor

Tomasz Figlus Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych, ul. Kopcińskiego 31, 90-142 Łódź https://orcid.org/0000-0001-9892-8314

DOI:

https://doi.org/10.18778/1643-0700.22.03

Słowa kluczowe:

zagospodarowanie, struktura społeczno-gospodarcza, wieś, Szadek, Wilamów, królewszczyzny, geografia historyczna

Abstrakt

Artykuł prezentuje wyniki badań geograficzno-historycznych dotyczących zagospodarowania wsi Wilamów w gminie Szadek w okresie nowożytnym. Należała ona do dóbr królewskich, jednak przez większość badanego okresu pozostawała ona w dzierżawie szlacheckiej. W pracy przeprowadzono analizę zmian społeczno-gospodarczych, wykorzystując rejestry podatkowe oraz lustracje i inwentarze dóbr królewskich, jak również najstarsze ujęcie kartograficzne. W badaniach uwzględniono wielkość wsi, jej potencjał demograficzny i strukturę agrarną, zakres powinności feudalnych, kierunki użytkowania oraz poziom dochodowości.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Castriensia Sieradiensia relationes, ks. 26, cz. II, k. 114–114v.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Terrestria Siradiensia, ks. III, f. 25
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Terrestria Szadkoviensia, ks. I, f. 25
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Metryka Koronna, ks. 181, k. 50v–51; ks. 189, k. 689v–690.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz Polski, t. II, VII, XV, Warszawa 1900–1912.
Google Scholar

Karte von Südpreußen, David Gilly, Cron, Langner, 1793–1796, 1:50 000, ark. 56, Preussischer Kulturbesitz – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. Kart N 14431, fotokopia w Pracowni Atlasu Historycznego Instytutu Historii PAN.
Google Scholar

Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, t. I, wyd. 2, Poznań 1890.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1565, cz. 1, A. Tomczak, C. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk (wyd.), Bydgoszcz 1961; cz. 2, A. Tomczak (wyd.), Bydgoszcz 1963.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich. 1616–1620, cz. 1, Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski (wyd.), Wrocław–Warszawa–Kraków 1994.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659–1665, cz. 2: Województwa sieradzkie, łęczyckie, brzesko-kujawskie, inowrocławskie i ziemia dobrzyńska, Z. Górski, J. Pakulski, A. Tomczak (wyd.), Toruń 1996.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1789, cz. 2: Województwo sieradzkie, t. 1: Powiaty sieradzki i szadkowski, R. Kabaciński, K. Mikulski, J. Pakulski (wyd.), Toruń 2004.
Google Scholar

Łaski J., Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej, J. Łukowski (wyd.), t. 1, Gniezno 1880.
Google Scholar

Matricularum Regni Poloniae summaria, cz. V, T. Wierzbowski (wyd.), Warszawa 1919.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz Polski, t. VIII, IX, Lipsk 1841–1842.
Google Scholar

Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, t. II: Wielkopolska [w:] Źródła dziejowe, t. XIII, Warszawa 1883.
Google Scholar

Aleksandrowska E., Sanguszkowa Barbara [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 517–521.
Google Scholar

Baranowski B., Gospodarstwo chłopskie i folwarczne we wschodniej Wielkopolsce w XVIII wieku, Warszawa 1958.
Google Scholar

Baranowski B., Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w województwie łęczyckim i wschodniej części województwa sieradzkiego do połowy XVII wieku, „Zeszyty Naukowe UŁ” 1955, ser. I, z. 1, s. 81–102.
Google Scholar

Baranowski B., Stosunki gospodarcze i społeczne w XVII i XVIII wieku [w:] Szkice z dziejów sieradzkiego, red. J. Śmiałowski, Łódź 1977, s. 101–125.
Google Scholar

Baranowski B., Struktura gospodarcza regionu łęczycko-sieradzko-wieluńskiego w XVI–XVIII w., „Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1970, ser. I, z. 72, s. 35–47.
Google Scholar

Cepil M., Figlus T., Wybrane zagadnienia toponimiczne w kontekście przemian osadniczych na przykładzie gminy Szadek, „Biuletyn Szadkowski” 2018, t. 18, s. 21–37.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.18.02

Chłapowski K., Dygdała J., Prace edytorskie nad lustracjami dóbr królewskich XVI–XVIII w., po półwieczu, „Studia Źródłoznawcze” 2005, t. 43, s. 161–171.
Google Scholar

Figlus T., Geneza i zmiany struktury społeczno-gospodarczej osadnictwa wiejskiego w dobrach królewskich na obszarze przedrozbiorowego powiatu szadkowskiego, „Biuletyn Szadkowski” 2015, t. 15, s. 89–108.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.15.04

Figlus T., Zagospodarowanie przestrzenne Szadku w okresie nowożytnym w świetle lustracji dóbr królewskich, „Biuletyn Szadkowski” 2020, t. 20, s. 21–35.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.20.02

Górska K., Przyczynek do krytyki rejestrów poborowych XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1957, t. 1, s. 184–189.
Google Scholar

Guldon Z., Uwagi w sprawie przydatności badawczej rejestrów poborowych z XVI wieku, „Zapiski Historyczne” 1966, t. 31, nr 1, s. 73–80.
Google Scholar

Janczak J., Ludność powiatu szadkowskiego w okresie Sejmu Czteroletniego, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1975, t. 8, s. 3–55.
Google Scholar

Kamler M., Folwark szlachecki w Wielkopolsce w latach 1580–1655, Warszawa 1976.
Google Scholar

Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. 1, Poznań 1926.
Google Scholar

Marszał T., Szadek. Monografia miasta, Szadek 1995.
Google Scholar

Nejman E., Parafie dekanatu szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego (powiat szadkowski) w dawnej statystyce, „Biuletyn Szadkowski” 2010, t. 10, s. 245–261.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.10.15

Parczewski A., Monografia Szadku, Warszawa 1870.
Google Scholar

Puś W., Dzieje Szadku do początku XVI w., „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, R. 11, nr 3, s. 1.
Google Scholar

Stoynowski A., Użytkownicy królewszczyzn województw sieradzkiego i łęczyckiego oraz ziemi wieluńskiej (XVI–XVIII w.), „Rocznik Łódzki” 1975, t. 23, s. 315–329.
Google Scholar

Sucheni-Grabowska A., Królewszczyzny [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 r., t. I, A. Mączaka (red.), Warszawa 1981.
Google Scholar

Szubzda J., Monice i inne podsieradzkie królewszczyzny, cz. 1–2, „Na Sieradzkich Szlakach” 2008, nr 4, s. 8–12; 2009, nr 2, s. 23–27.
Google Scholar

Wisińska-Kluba M., Szadek w XVI–XVIII w., „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, R. 11, nr 3, s. 5.
Google Scholar

Zajączkowski S.M., Początki folwarku w ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej (do początków XVI w.), „Roczniki Dziejów Społeczno-Gospodarczych” 1970, t. 31, s. 1–43.
Google Scholar

Zajączkowski S.M., Sieć osadnicza i struktura własnościowa osadnictwa dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej w początkach XVI w., „Slavia Antiqua” 1972, t. 19, s. 21–49.
Google Scholar

Żytkowicz L., Lustracje dóbr królewskich XVI–XVIII wieku. Geneza i realizacja wydawnictwa, „Studia Źródłoznawcze” 1973, t. XVIII, s. 191–197.
Google Scholar