Zagadka przedrzymskiej epoki żelaza na Śląsku. Osada przy ulicy Granicznej we Wrocławiu

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6034.39.05

Słowa kluczowe:

młodszy okres przedrzymski, kultura jastorfska, kultura przeworska, Dolny Śląsk, archeologia osad

Abstrakt

Jesienią 2004 r. przeprowadzono ratownicze badania archeologiczne na działce przy ul. Granicznej 4a na wrocławskim Muchoborze Wielkim. Na obszarze 2 ha odkryto pozostałości wielokulturowej osady, na której jedna z faz pochodzi z młodszego okresu przedrzymskiego. Zbiór zabytków ruchomych z tego okresu obejmuje przede wszystkim fragmenty naczyń ceramicznych, ale także dobrze zachowaną zapinkę typu Mötschwil, kości zwierzęce i polepę. Wśród zbadanych obiektów młodszoprzedrzymskich znalazły się jamy, dołki posłupowe i budynki zagłębione w ziemię. Wykopaliska przyniosły także odkrycie budynku słupowego i studni. Choć obie struktury można datować na epokę żelaza, ich dokładna chronologia pozostaje niejasna. Osada z młodszego okresu przedrzymskiego na Muchoborze Wielkim to kolejne osiedle w dorzeczu Ślęzy, które datować można na najwcześniejszy horyzont młodszego okresu przedrzymskiego. Osady te wypełniają chronologiczną lukę między zanikiem dolnośląskiego osadnictwa lateńskiego i najwcześniejszymi znaleziskami w klasycznym stylu przeworskim.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Benecke N. (1988), Archäozoologische Untersuchungen an Tierknochen aus frühmittelalterlichen Siedlung von Menzlin, Museum für Ur- und Frühgeschichte, Schwerin (Materialhefte zur Ur- und Frügheschichte Mecklenburgs, 3).
Google Scholar

Bokiniec E. (2014), Szynych, gm. Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie, vol. I, Katalog: stanowisko 12, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Bokiniec E. (2018), Szynych, gm. Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie, vol. II, Katalog: stanowiska 11 i 13, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Bykowski K. (1976), Wyniki badań nad osadnictwem starożytnym i wczesnośredniowiecznym w Brodnie, gm. Środa Śląska, “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 18, p. 36–41.
Google Scholar

Bykowski K. (1977), Sprawozdanie z badań w rejonie Brodna, gm. Środa Śląska, woj. wrocławskie, “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 19, p. 45–50.
Google Scholar

Chrzanowska W. (1979), Zwierzęcy materiał kostny z wykopalisk w Brodnie, gm. Środa Śląska, “Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, 115, p. 3–7.
Google Scholar

Čižmář M., Čižmářová J., Meduna J. (2018), Němčice a Staré Hradisko: Spony, Moravské zemské museum, Brno.
Google Scholar

Czerska B. (1959), Osada z okresu późnolateńskiego koło Nowej Cerekwii w powiecie Głubczyce, “Archeologia Śląska”, 3, p. 25–68.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1973), Cmentarzysko kultury przeworskiej w Karczewcu, pow. Węgrów, “Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 2, p. 383–531.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1988), Wczesne fazy kultury przeworskiej: chronologia, zasięg powiązania, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Warszawa.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1997), Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Wydawnictwo i Drukarnia “Secesja”, Kraków (Monumenta Archaeologica Barbarica, 3).
Google Scholar

Demidziuk K. (1999), Archiwalia archeologiczne z terenu Wrocławia do 1945 roku, Wydawnictwo Werk, Wrocław.
Google Scholar

Domański G. (2010), Siedlungen der Gubener Gruppe, [in:] M. Meyer (ed.), Haus–Gehöft–Weiler–Dorf. Siedlungen der Vorrömischen Eisenzeit im Nordlichen Mitteleuropa, VML, Leidorf, Rahden (Westf.) (Berliner Archäologische Forschungen, 8), p. 157–168.
Google Scholar

Domański G., Lodowski J. (1984), Osada z okresu lateńskiego w Starym Zamku, woj. Wrocław, “Silesia Antiqua”, 26, p. 35–43.
Google Scholar

von den Driesch A. (1976), A Guide to the Measurement of Animal Bones from Archaeological Sites, Peabody Museum of Archaeology and Ethnology; Harvard University, Cambridge.
Google Scholar

Dulęba P. (2019), New Data for La Tène Culture Studies on the Settlement and Economy in Lower Silesia, “Recherches Archéologiques – Nouvelle Serie”, 10, p. 79–136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33547/RechACrac.Ns10.03

Dulęba P., Markiewicz J.E. (2021), Breslau-Hartlieb Revisited: New Light Cast on the Amber Deposits from the Pre-Roman Iron Age site of Wrocław–Partynice 1 (woj. dolnośląskie/PL), “Archäologisches Korrespondenzblatt”, 51, p. 363–391.
Google Scholar

Dulęba P., Markiewicz J.E. (2024), Northern Settlers by the Ślęza River at the Dawn of the Late Pre-Roman Iron Age, “Recherches Archéologiques – Nouvelle Serie”, in press.
Google Scholar

Frączkowska A. (2012), Rozplanowanie przestrzenne osady przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego z Brodna, stan. 3, pow. średzki, Wrocław (master thesis typescript).
Google Scholar

Gralak T. (2012), Badania osady kultury lateńskiej z Górca, stanowisko 13, w powiecie strzelińskim, “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 54, p. 139–160.
Google Scholar

Grygiel M. (2015), Kultura jastorfska na Niżu Polskim. Próba określenia chronologii, zasięgu i powiązań, “Wiadomości Archeologiczne”, 66, p. 127–182.
Google Scholar

Grygiel M. (2018), Chronologia przemian kulturowych w dobie starszego i młodszego okresu przedrzymskiego na Niżu Polskim, Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego; Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź.
Google Scholar

Habermehl K.H. (1975), Die Alterbestimmung bei Haus- und Labortieren, Parey, Berlin.
Google Scholar

Hatt G. (1957), Nørre Fjand: an early Iron-age village site in West Jutland, Munksgaard i komm., København.
Google Scholar

Kasiński M. (2010), Bemerkungen zu den Funden der Przeworsk-Kultur in Mitteldeutschland in der jüngeren vorrömischen Eisenzeit, “Recherches Archéologiques – Nouvelle Serie”, 2, p. 43–64.
Google Scholar

Kasprowicz T. (2008), Osada i cmentarzysko ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 284 (AUT 192) Poznań–Nowe Miasto, [in:] H. Machajewski, R. Pietrzak (ed.), Poznań–Nowe Miasto: Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, p. 225–298.
Google Scholar

Kosicki A. (2001), Osadnictwo okresu przedrzymskiego, [in:] L. Leciejewicz (ed.), Od neolitycznego obozowiska do średniowiecznej wsi. Badania archeologiczne we Wrocławiu–Partynicach, Oddział Polskiej Akademii Nauk, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 4), p. 70–107.
Google Scholar

Kot K., Piotrowska M. (2014), Smólsk 1, gm. Włocławek – osada z młodszego okresu przedrzymskiego, [in:] A. Jaszewska, M. Olędzki (ed.), Kultura przeworska. Odkrycia – interpretacje – hipotezy 3, Uniwersytet Łódzki. Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych. Katedra Badań Wschodu, Łódź, p. 9–30.
Google Scholar

Krysiak K., Kobryń H., Kobryńczuk F. (2007), Anatomia zwierząt, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Lasota-Moskalewska A. (2008), Archeozoologia: ssaki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Lutnicki W. (1972), Uzębienie zwierząt domowych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Machajewski H., Pietrzak R. (2008a), Osada ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 278 (AUT 191) Poznań–Nowe Miasto, [in:] H. Machajewski, R. Pietrzak (ed.), Poznań–Nowe Miasto: Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, p. 153–224.
Google Scholar

Machajewski H., Pietrzak R. (2008b), Osada ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 226 (AUT 194) Poznań–Nowe Miasto, [in:] H. Machajewski, R. Pietrzak (ed.), Poznań–Nowe Miasto: Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, p. 297–352.
Google Scholar

Maciałowicz A. (2006), Cmentarzysko kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego w Suchodole, pow. sochaczewski, “Wiadomości Archeologiczne”, 58, p. 283–369.
Google Scholar

Maciałowicz A. (2015), Handwerk, Handel und Heirat? Neues über Kontakte der Boier mit den Germanen anhand von Fibelfunden, [in:] M. Karwowski, V. Salač, S. Sievers (ed.), Boier zwischen Realität und Fiktion, Akten des internationalen Kolloquiums in Český Krumlov vom 14.–16.11.2013, Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn, p. 274–294.
Google Scholar

Markiewicz G. (2009), Osada ludności kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku nr 14 w Piskorzówku, powiat Oława, [in:] B. Gediga (ed.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN 9: Badania na autostradzie A4 cz. VII, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, p. 97–154.
Google Scholar

Markiewicz J. (2016), Osada z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku Bytomin (Bytnik) 6, gm. Głogów, [in:] J. Markiewicz, A. Błażejewski (ed.), Osada i cmentarzysko z epoki żelaza na stanowiskach Bytomin (Bytnik) 1 i 6, Uniwersytet Wrocławski. Instytut Archeologii, Wrocław, p. 67–146.
Google Scholar

Markiewicz J.E. (2019), Economy and Cultural Change in the Pre-Roman Iron Age in Northern Central Europe: Tracing the La Tène factor by the River Oder, BAR Publishing, Oxford, https://doi.org/10.30861/9781407316833
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.30861/9781407316833

Markiewicz J., Błażejewski A. (2016), Osada i cmentarzysko z epoki żelaza na stanowiskach Bytomin (Bytnik) 1 i 6, Uniwersytet Wrocławski. Instytut Archeologii, Wrocław, p. 67–146.
Google Scholar

Martens J. (1988), Borremose Reconsidered: The Date and Development of a Fortified Settlement of the Early Iron Age, “Journal of Danish Archaeology”, 7, p. 159–181, https://doi.org/10.1080/0108464X.1988.10590004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0108464X.1988.10590004

Márton A. (2004), La fibule du type de Mötschwil, “Acta Archaeologica Scientiarum Hungaricae”, 55, p. 279–322, https://doi.org/10.1556/AArch.55.2004.3-4.3
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1556/AArch.55.2004.3-4.3

Michałowski A. (2011), Budownictwo kultury przeworskiej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Mistewicz A., Maciałowicz A., Woźniak M. (2021), Dąbek, stan. 9 – nekropola kultur przeworskiej i wielbarskiej na północnym Mazowszu, Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Müller H.H. (1973), Das Tierknochenmaterial aus den frühgeschichtlichen Siedlungen von Tornow, Kr. Calau, [in:] J. Herrmann (ed.), Die Germanischen und slawischen Siedlungen und das mittelalterliche Dorf von Tornow, Kr. Calau, Akademie-Verlag, Berlin (Schriften zur Ur- und Frühgeschichte, 26), p. 267–310.
Google Scholar

Piotrowska M. (2019), Zaczerpnąć wody. Sposoby użytkowania studni w pradziejach na przykładzie znalezisk związanych z kulturą przeworską, [in:] K. Kot-Legieć, A. Michałowski, M. Olędzki, M. Piotrowska (ed.), Kultura przeworska. Procesy przemian i kontakty zewnętrzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, p. 179–200.
Google Scholar

Polenz H. (1971), Mittel- und spätlatènezeitliche Brandgräber aus Dietzenbach, Landkreis Offenbach am Main, Kühn, Langen (Studien und Forschungen, Neue Folge, 4), p. 1–115.
Google Scholar

Polenz H. (1982), Münzen in latènzeitlischen Gräbern Mitteleuropas aus der Zeit zwischen 300 und 50 v. Chr. Geburt, “Bayerische Vorgeschichstblätter”, 47, p. 27–222.
Google Scholar

Popesko P. (2008), Atlas anatomii topograficznej zwierząt domowych, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Google Scholar

Salač V., Kubálek T. (2015), Laténská sídlištní keramika v severozápadních Čechách – Die latènezeitliche Siedlungskeramik in Nordwestböhmen, Archeologický ústav AV ČR Praha, v. v. i., Praha.
Google Scholar

Schmid E. (1972), Atlas of Animal Bones for Prehistorians, Archaeologists and Quaternary Geologists, Elsevier Publishing Company, Amsterdam–London–New York.
Google Scholar

Schuster J. (2020), Dom to nie tylko dach i cztery ściany… O budownictwie w późnej starożytności w Europie północnej i środkowej ze szczególnym uwzględnieniem ziem polskich, “Wiadomości Archeologiczne”, 71, p. 3–160.
Google Scholar

Stöckli W.E. (1974), Bemerkungen zum räumlischen und zeitlischen Gruppierung der Funde im Oppidum von Manching, “Germania”, 52, p. 368–385.
Google Scholar

Teichert M. (1969), Osteometrische Untersuchungen zur Berechnung der Widerristhöhe bei vor- und frühgeschichtlichen Schweinen, “Kühn-Archiv”, 83, p. 237–292.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-10-28

Jak cytować

Markiewicz, J. (2024). Zagadka przedrzymskiej epoki żelaza na Śląsku. Osada przy ulicy Granicznej we Wrocławiu. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, (39), 149–195. https://doi.org/10.18778/0208-6034.39.05

Numer

Nr 39 (2024)

Dział

Articles

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

Funding data