The Puzzle of Silesia’s Pre-Roman Iron Age: The Settlement at Graniczna Street in Wrocław
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.39.05Keywords:
pre-Roman Iron Age, Jastorf culture, Przeworsk culture, Lower Silesia, settlement archaeologyAbstract
In the autumn of 2014, rescue excavations were carried out at 4A Graniczna Street in Muchobór Wielki, Wrocław. The 2-hectare excavation area yielded remains of a multi-phase settlement, including a stage from the pre-Roman Iron Age. The excavated finds primarily consisted of pottery vessel fragments, alongside a well-preserved middle La Tène Mötschwil-type brooch, daub, and animal bones. Among the identified features were pits, postholes, pit houses, and the remains of a ground-level post building with a well. However, while the structure dates to the Iron Age, its exact chronology remains a subject of debate. The discovery of this late pre-Roman Iron Age settlement in the Ślęza river zone provides further evidence that the area featured a network of settlements dating to the earliest phases of the late pre-Roman period. These settlements bridge the chronological gap between the decline of the Lower Silesian La Tène culture settlement and the earliest discoveries associated with the classical Przeworsk style.
Downloads
References
Benecke N. (1988), Archäozoologische Untersuchungen an Tierknochen aus frühmittelalterlichen Siedlung von Menzlin, Museum für Ur- und Frühgeschichte, Schwerin (Materialhefte zur Ur- und Frügheschichte Mecklenburgs, 3).
Google Scholar
Bokiniec E. (2014), Szynych, gm. Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie, vol. I, Katalog: stanowisko 12, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Bokiniec E. (2018), Szynych, gm. Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie, vol. II, Katalog: stanowiska 11 i 13, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Bykowski K. (1976), Wyniki badań nad osadnictwem starożytnym i wczesnośredniowiecznym w Brodnie, gm. Środa Śląska, “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 18, p. 36–41.
Google Scholar
Bykowski K. (1977), Sprawozdanie z badań w rejonie Brodna, gm. Środa Śląska, woj. wrocławskie, “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 19, p. 45–50.
Google Scholar
Chrzanowska W. (1979), Zwierzęcy materiał kostny z wykopalisk w Brodnie, gm. Środa Śląska, “Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, 115, p. 3–7.
Google Scholar
Čižmář M., Čižmářová J., Meduna J. (2018), Němčice a Staré Hradisko: Spony, Moravské zemské museum, Brno.
Google Scholar
Czerska B. (1959), Osada z okresu późnolateńskiego koło Nowej Cerekwii w powiecie Głubczyce, “Archeologia Śląska”, 3, p. 25–68.
Google Scholar
Dąbrowska T. (1973), Cmentarzysko kultury przeworskiej w Karczewcu, pow. Węgrów, “Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 2, p. 383–531.
Google Scholar
Dąbrowska T. (1988), Wczesne fazy kultury przeworskiej: chronologia, zasięg powiązania, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Warszawa.
Google Scholar
Dąbrowska T. (1997), Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Wydawnictwo i Drukarnia “Secesja”, Kraków (Monumenta Archaeologica Barbarica, 3).
Google Scholar
Demidziuk K. (1999), Archiwalia archeologiczne z terenu Wrocławia do 1945 roku, Wydawnictwo Werk, Wrocław.
Google Scholar
Domański G. (2010), Siedlungen der Gubener Gruppe, [in:] M. Meyer (ed.), Haus–Gehöft–Weiler–Dorf. Siedlungen der Vorrömischen Eisenzeit im Nordlichen Mitteleuropa, VML, Leidorf, Rahden (Westf.) (Berliner Archäologische Forschungen, 8), p. 157–168.
Google Scholar
Domański G., Lodowski J. (1984), Osada z okresu lateńskiego w Starym Zamku, woj. Wrocław, “Silesia Antiqua”, 26, p. 35–43.
Google Scholar
von den Driesch A. (1976), A Guide to the Measurement of Animal Bones from Archaeological Sites, Peabody Museum of Archaeology and Ethnology; Harvard University, Cambridge.
Google Scholar
Dulęba P. (2019), New Data for La Tène Culture Studies on the Settlement and Economy in Lower Silesia, “Recherches Archéologiques – Nouvelle Serie”, 10, p. 79–136.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.33547/RechACrac.Ns10.03
Dulęba P., Markiewicz J.E. (2021), Breslau-Hartlieb Revisited: New Light Cast on the Amber Deposits from the Pre-Roman Iron Age site of Wrocław–Partynice 1 (woj. dolnośląskie/PL), “Archäologisches Korrespondenzblatt”, 51, p. 363–391.
Google Scholar
Dulęba P., Markiewicz J.E. (2024), Northern Settlers by the Ślęza River at the Dawn of the Late Pre-Roman Iron Age, “Recherches Archéologiques – Nouvelle Serie”, in press.
Google Scholar
Frączkowska A. (2012), Rozplanowanie przestrzenne osady przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego z Brodna, stan. 3, pow. średzki, Wrocław (master thesis typescript).
Google Scholar
Gralak T. (2012), Badania osady kultury lateńskiej z Górca, stanowisko 13, w powiecie strzelińskim, “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 54, p. 139–160.
Google Scholar
Grygiel M. (2015), Kultura jastorfska na Niżu Polskim. Próba określenia chronologii, zasięgu i powiązań, “Wiadomości Archeologiczne”, 66, p. 127–182.
Google Scholar
Grygiel M. (2018), Chronologia przemian kulturowych w dobie starszego i młodszego okresu przedrzymskiego na Niżu Polskim, Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego; Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź.
Google Scholar
Habermehl K.H. (1975), Die Alterbestimmung bei Haus- und Labortieren, Parey, Berlin.
Google Scholar
Hatt G. (1957), Nørre Fjand: an early Iron-age village site in West Jutland, Munksgaard i komm., København.
Google Scholar
Kasiński M. (2010), Bemerkungen zu den Funden der Przeworsk-Kultur in Mitteldeutschland in der jüngeren vorrömischen Eisenzeit, “Recherches Archéologiques – Nouvelle Serie”, 2, p. 43–64.
Google Scholar
Kasprowicz T. (2008), Osada i cmentarzysko ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 284 (AUT 192) Poznań–Nowe Miasto, [in:] H. Machajewski, R. Pietrzak (ed.), Poznań–Nowe Miasto: Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, p. 225–298.
Google Scholar
Kosicki A. (2001), Osadnictwo okresu przedrzymskiego, [in:] L. Leciejewicz (ed.), Od neolitycznego obozowiska do średniowiecznej wsi. Badania archeologiczne we Wrocławiu–Partynicach, Oddział Polskiej Akademii Nauk, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 4), p. 70–107.
Google Scholar
Kot K., Piotrowska M. (2014), Smólsk 1, gm. Włocławek – osada z młodszego okresu przedrzymskiego, [in:] A. Jaszewska, M. Olędzki (ed.), Kultura przeworska. Odkrycia – interpretacje – hipotezy 3, Uniwersytet Łódzki. Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych. Katedra Badań Wschodu, Łódź, p. 9–30.
Google Scholar
Krysiak K., Kobryń H., Kobryńczuk F. (2007), Anatomia zwierząt, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A. (2008), Archeozoologia: ssaki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Lutnicki W. (1972), Uzębienie zwierząt domowych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Machajewski H., Pietrzak R. (2008a), Osada ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 278 (AUT 191) Poznań–Nowe Miasto, [in:] H. Machajewski, R. Pietrzak (ed.), Poznań–Nowe Miasto: Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, p. 153–224.
Google Scholar
Machajewski H., Pietrzak R. (2008b), Osada ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 226 (AUT 194) Poznań–Nowe Miasto, [in:] H. Machajewski, R. Pietrzak (ed.), Poznań–Nowe Miasto: Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, p. 297–352.
Google Scholar
Maciałowicz A. (2006), Cmentarzysko kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego w Suchodole, pow. sochaczewski, “Wiadomości Archeologiczne”, 58, p. 283–369.
Google Scholar
Maciałowicz A. (2015), Handwerk, Handel und Heirat? Neues über Kontakte der Boier mit den Germanen anhand von Fibelfunden, [in:] M. Karwowski, V. Salač, S. Sievers (ed.), Boier zwischen Realität und Fiktion, Akten des internationalen Kolloquiums in Český Krumlov vom 14.–16.11.2013, Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn, p. 274–294.
Google Scholar
Markiewicz G. (2009), Osada ludności kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku nr 14 w Piskorzówku, powiat Oława, [in:] B. Gediga (ed.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN 9: Badania na autostradzie A4 cz. VII, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, p. 97–154.
Google Scholar
Markiewicz J. (2016), Osada z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku Bytomin (Bytnik) 6, gm. Głogów, [in:] J. Markiewicz, A. Błażejewski (ed.), Osada i cmentarzysko z epoki żelaza na stanowiskach Bytomin (Bytnik) 1 i 6, Uniwersytet Wrocławski. Instytut Archeologii, Wrocław, p. 67–146.
Google Scholar
Markiewicz J.E. (2019), Economy and Cultural Change in the Pre-Roman Iron Age in Northern Central Europe: Tracing the La Tène factor by the River Oder, BAR Publishing, Oxford, https://doi.org/10.30861/9781407316833
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.30861/9781407316833
Markiewicz J., Błażejewski A. (2016), Osada i cmentarzysko z epoki żelaza na stanowiskach Bytomin (Bytnik) 1 i 6, Uniwersytet Wrocławski. Instytut Archeologii, Wrocław, p. 67–146.
Google Scholar
Martens J. (1988), Borremose Reconsidered: The Date and Development of a Fortified Settlement of the Early Iron Age, “Journal of Danish Archaeology”, 7, p. 159–181, https://doi.org/10.1080/0108464X.1988.10590004
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/0108464X.1988.10590004
Márton A. (2004), La fibule du type de Mötschwil, “Acta Archaeologica Scientiarum Hungaricae”, 55, p. 279–322, https://doi.org/10.1556/AArch.55.2004.3-4.3
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1556/AArch.55.2004.3-4.3
Michałowski A. (2011), Budownictwo kultury przeworskiej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar
Mistewicz A., Maciałowicz A., Woźniak M. (2021), Dąbek, stan. 9 – nekropola kultur przeworskiej i wielbarskiej na północnym Mazowszu, Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Müller H.H. (1973), Das Tierknochenmaterial aus den frühgeschichtlichen Siedlungen von Tornow, Kr. Calau, [in:] J. Herrmann (ed.), Die Germanischen und slawischen Siedlungen und das mittelalterliche Dorf von Tornow, Kr. Calau, Akademie-Verlag, Berlin (Schriften zur Ur- und Frühgeschichte, 26), p. 267–310.
Google Scholar
Piotrowska M. (2019), Zaczerpnąć wody. Sposoby użytkowania studni w pradziejach na przykładzie znalezisk związanych z kulturą przeworską, [in:] K. Kot-Legieć, A. Michałowski, M. Olędzki, M. Piotrowska (ed.), Kultura przeworska. Procesy przemian i kontakty zewnętrzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, p. 179–200.
Google Scholar
Polenz H. (1971), Mittel- und spätlatènezeitliche Brandgräber aus Dietzenbach, Landkreis Offenbach am Main, Kühn, Langen (Studien und Forschungen, Neue Folge, 4), p. 1–115.
Google Scholar
Polenz H. (1982), Münzen in latènzeitlischen Gräbern Mitteleuropas aus der Zeit zwischen 300 und 50 v. Chr. Geburt, “Bayerische Vorgeschichstblätter”, 47, p. 27–222.
Google Scholar
Popesko P. (2008), Atlas anatomii topograficznej zwierząt domowych, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Google Scholar
Salač V., Kubálek T. (2015), Laténská sídlištní keramika v severozápadních Čechách – Die latènezeitliche Siedlungskeramik in Nordwestböhmen, Archeologický ústav AV ČR Praha, v. v. i., Praha.
Google Scholar
Schmid E. (1972), Atlas of Animal Bones for Prehistorians, Archaeologists and Quaternary Geologists, Elsevier Publishing Company, Amsterdam–London–New York.
Google Scholar
Schuster J. (2020), Dom to nie tylko dach i cztery ściany… O budownictwie w późnej starożytności w Europie północnej i środkowej ze szczególnym uwzględnieniem ziem polskich, “Wiadomości Archeologiczne”, 71, p. 3–160.
Google Scholar
Stöckli W.E. (1974), Bemerkungen zum räumlischen und zeitlischen Gruppierung der Funde im Oppidum von Manching, “Germania”, 52, p. 368–385.
Google Scholar
Teichert M. (1969), Osteometrische Untersuchungen zur Berechnung der Widerristhöhe bei vor- und frühgeschichtlichen Schweinen, “Kühn-Archiv”, 83, p. 237–292.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Funding data
-
Narodowe Centrum Nauki
Grant numbers 2019/34/E/HS3/00049 -
Univerzita Hradec Králové
Grant numbers Stays of Visiting Academic Staff at FF UHK
