Lost and Found. The Residence of Nostitz Family in Chotków, Lower Silesia

Arkadiusz Michalak; Andrzej Legendziewicz

doi:10.18778/0208-6034.40.09

Autor

Arkadiusz Michalak The Archaeological Museum of the mid-Odra River Area, Zielona Góra https://orcid.org/0000-0002-8406-8787
Andrzej Legendziewicz Wrocław University of Science and Technology, Faculty of Architecture https://orcid.org/0000-0002-9228-296X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6034.40.09

Słowa kluczowe:

archeologia, historia, architektura, okres nowożytny, zamek, rezydencja, szlachta, kultura materialna

Abstrakt

Przeprowadzone w Chotkowie na Dolnym Śląsku badania archeologiczne miały na celu weryfikację istnienia i charakteru domniemanego założenia obronno-rezydencjonalnego związanego z rodem von Nostitz. Analiza źródeł pisanych wskazuje, że od XIV do XVI w. w Chotkowie istniały liczne kamienne wieże mieszkalne o cechach obronno-mieszkalnych, których dokładna lokalizacja pozostawała dotąd niezweryfikowana. Zastosowanie badań teledetekcyjnych i geofizycznych, w połączeniu z analizą kartografii archiwalnej, umożliwiło ustalenie lokalizacji kopca z czworobocznymi reliktami murów, częściowo otoczonego dawną fosą. Prace wykopaliskowe odsłoniły pozostałości architektury, jednak dokładny charakter muru obwodowego i ryzalitu wymaga dalszych badań. Ograniczona ilość materiału zabytkowego, pochodzącego głównie z XV–XVI w., sugeruje krótki okres użytkowania obiektu lub późniejsze przekształcenia strukturalne, być może związane z nadaniem mu nowej, gospodarczej funkcji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, XVII. HA, Rep. 135, Nr. 526–5: Werner F. B. (1758), Topographia Silesiae (geographisch-historische Beschreibung der Provinz Schlesien) mit handgezeichneten Stadtplänen und Ansichten, Bd. V, Glogau, Beuthen, Sagan, Schwiebus, Hirschberg – Handexemplar (sogenanntes “Neustädter Exemplar”).
Google Scholar

Liber fundationis Episcopatus Vratislaviensis (1889), H. Markgraf, J.W. Schulte (ed.), Breslau (Codex Diplomaticus Silesiae, 14).
Google Scholar

Staatsbibliothek zu Berlin Preußischer Kulturbesitz: von Wrede Ch.F. (1751–1753), Krieges-Carte von Schlesien, sygn. 15060, Bd. IV, Bl. 13.
Google Scholar

Legendziewicz A. (2021), Wyniki badań architektonicznych muru fundamentowego nieistniejącego dworu przy Górnym Folwarku w Chotkowie (Stanowisko 30), Wrocław (typescrip in the Archive of the Archaeological Museum of the mid-Odra river Area).
Google Scholar

Michalak A., Augustyniak H., Osowiec J., Domagalski P. (2021), Multidyscyplinarne badania wiejskiej siedziby rycerskiej w Chotkowie, Zielona Góra–Świdnica (typescrip in the Archive of the Archaeological Museum of the mid-Odra river Area).
Google Scholar

Bober-Tubaj A., Gruszka B., Olejniczak A., Łesiuk M. (2004), Średniowieczna warownia rycerza-rabusia Czarnego Krzysztofa w świetle badań archeologicznych i historycznych, Muzeum Ceramiki w Bolesławcu, Bolesławiec.
Google Scholar

Chorowska M. (2003), Rezydencje średniowieczne na Śląsku: zamki, pałace, wieże mieszkalne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Google Scholar

Chudziak W., Kaźmierczak R., Niegowski J. (2011), Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski: katalog stanowisk (badania 2006–2009), Wydawnictwo Fundacji Amicus Universitatis Nicolai Copernici oraz Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Dąbal J., Należny-Skurzyńska A., Rembisz-Lubiejewska A., Antosik Ł. (2021), Analiza przestrzenna pochówków, [in:] J. Dąbal (ed.), Łeba – średniowieczne miasto pod wydmami. Kościół św. Mikołaja w świetle wyników badań archeologiczno-architektonicznych, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin, p. 191–207.
Google Scholar

Domagalska K. (2008), Chotków, [in:] B. Bielinis-Kopeć (ed.), Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Zielona Góra, p. 60–62.
Google Scholar

Dziedzic P. (2002), Asortyment glinianych naczyń ceramicznych z ratowniczych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w Zielonej Górze przy ulicy Lisowskiego, stanowisko XVIII, wykop XIII, “Archeologia Środkowego Nadodrza”, 2, p. 237–256.
Google Scholar

Dziedzic P., Kałagate S. (2002), Badania archeologiczne na Zamku Piastowskim w Krośnie Odrzańskim (sezon 1998), “Archeologia Środkowego Nadodrza”, 2, p. 65–186.
Google Scholar

Dziedzic P., Kałagate S., Magda-Nawrocka M. (2004), Wstępne wyniki badań archeologicznych na terenie Starego Miasta w Żaganiu w latach 1995–1997, “Archeologia Środkowego Nadodrza”, 3, p. 65–168.
Google Scholar

Grancsay S.V. (1955), A Loan Exhibition of Equestrian Equipment from the Metropolitan Museum of Art. Catalogue, The Speed Art Museum, Louisville.
Google Scholar

Janowski A. (2021), Kłódka, [in:] B. Ceynowa (ed.), Spichlerz Błękitny Baranek, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk, p. 78.
Google Scholar

Kałagate S. (1994), Ceramika z wieży rycerskiej w Witkowie, gm. Szprotawa, woj. zielonogórskie, stan. 6, [in:] A. Gruszczyńska, A. Targońska (ed.), Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych: materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Rzeszów, p. 161–184.
Google Scholar

Kałagate S. (2023), Ruchomy materiał zabytkowy odkryty na terenie dawnej nekropoli św. Jana w Zielonej Górze (stan. 30) oraz terenie przylegającym do cmentarza (stan. 31), [in:] B. Gruszka, S. Kałagate (ed.), Cmentarz św. Jana. Najstarsza nekropolia Zielonej Góry, Fundacja Tłocznia, Zielona Góra, p. 91–246.
Google Scholar

Kąsinowska R. (1970), Renesansowy dwór w Chotkowie i jego przebudowa w XVIII wieku, “Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 15.3, p. 215–229.
Google Scholar

Krajíc R. (2003), Sezimovo Ústí archeologie středověkého poddanského města 3 (Kovárna v Sezimově Ústí a a anallýza výrobků ze železa) Díl 1, Archeologický ústav AV ČR, Praha–Sezimovo Ústí–Tábor.
Google Scholar

Krauskopf Ch. (2005), Tric-Trac, Trense, Treichel. Untersuchungen zur Sachkultur des Adels im 13. und 14. Jahrhundert, Deutsche Burgenvereinigung, Braubach.
Google Scholar

Lasota C., Małachowicz M. (2019), Zamek w Namysłowie, przygranicze Królestwa Polskiego i Czeskiego, [in:] A. Bocheńska, P. Mrozowski (ed.), Wielkie murowanie zamki w Polsce za Kazimierza Wielkiego, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, Warszawa, p. 201–229.
Google Scholar

Legendziewicz A. (2013), Od średniowiecznej warowni do barokowej rezydencji – historia powstania i przekształceń zamku w Chrzelicach, [in:] A. Molenda (ed.), Opolski Informator Konserwatorski, Wojewódzki Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Opolu, Opole, p. 87–100.
Google Scholar

Legendziewicz A. (2017), Rozwój i przekształcenia architektury dworu w Miłakowie, “Lubuskie Materiały Konserwatorskie”, 14, p. 45–57.
Google Scholar

Legendziewicz A. (2019), The gate tower at the Górny Castle in Opole, “Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation”, 60, p. 26–39.
Google Scholar

Legendziewicz A. (2024), Warownia, rezydencja, klasztor – przekształcenia zamku w Kożuchowie między schyłkiem XIII a początkiem XIX wieku w świetle badań architektonicznych, “Ochrona Zabytków”, 1(284), p. 73–91.
Google Scholar

Legros V. (2015), Archéologie de l’objet métallique aux époques médiévale et moderne en Picardie. Approches typologique et fonctionnelle, “Revue archéologique de Picardie”, 2015.1–2, p. 1–302, https://doi.org/10.3406/pica.2015.3618
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3406/pica.2015.3618

Lewczuk J. (2001), Perspektywy badań nad późnym średniowieczem i okresem wczesnonowożytnym w południowej części Środkowego Nadodrza, “Silesia Antiqua”, 42, p. 149–176.
Google Scholar

Malinowski T., Kałagate S. (1999), Materiały archeologiczne, [in:] T. Malinowski (ed.), Komorowo, stanowisko 12. Osadnictwo nowożytne (XVII–XVIII w.). Ślady domniemanej karczmy, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Tadeusza Kotarbińskiego, Zielona Góra, p. 9–83.
Google Scholar

Marciniak-Kajzer A. (2021), Rzeczy ludzi średniowiecza. W domu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Nowakowski D. (2008), Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Google Scholar

Nowakowski D. (2017), Śląskie obiekty typu motte, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Google Scholar

Poklewska-Koziełł M. (2022), Późnośredniowieczne i nowożytne kafle z terenu Nowej Marchii, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, Poznań.
Google Scholar

Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W. (2018), Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, “Geographia Polonica”, 91.2, p. 143–170, https://doi.org/10.7163/GPol.0115
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.0115

Steller G. (1941), Die Wittgendorfer Wasserburg und ihre Bessitzer, “Sprottauer Tageblatt”, 22, supplement, p. 1–5.
Google Scholar

Steller G. (1942), Hertwigswaldau im Jahre 1559, “Heimatkalendar für den Kreis Sprottau”, 1942, p. 100–110.
Google Scholar

Steller G. (1968), Der Adel des Fürstentums Sagan 1440–1714. Urkundliche Beiträge zu seiner Geschichte, “Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau”, 13, p. 7–60.
Google Scholar

Trawicka E. (2020), Okucia budowlane i wyroby rzemiosła ślusarskiego, [in:] B. Kościński (ed.), Lastadia: najstarsza stocznia Gdańska w świetle badań archeologicznych Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk (Archeologia Gdańska, 7), p. 235–248.
Google Scholar

Welker M. (2014), Historische Schlüssel und Schlösser im Germanischen Nationalmuseum, Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg.
Google Scholar