The Concept of Structural Equation Modelling for Measuring the Shadow Economy – International and Polish Perspectives

Katarzyna Brzozowska‑Rup; Mariola Chrzanowska; Agnieszka Piotrowska‑Piątek; Małgorzata Sobieraj; Maciej Kozłowski

doi:10.18778/1508-2008.27.14

Autor

Katarzyna Brzozowska‑Rup Statistical Office in Kielce, Poland; Kielce University of Technology, Kielce, Poland
Mariola Chrzanowska Warsaw University of Life Sciences, Warsaw, Poland; Statistical Office in Kielce, Poland
Agnieszka Piotrowska‑Piątek Statistical Office in Kielce, Poland; Kielce University of Technology, Kielce, Poland
Małgorzata Sobieraj Statistical Office in Kielce, Kielce, Poland
Maciej Kozłowski University of Lodz, Lodz, Poland https://orcid.org/0000-0002-7749-6118

DOI:

https://doi.org/10.18778/1508-2008.27.14

Słowa kluczowe:

szara strefa, krajowe urzędy statystyczne, modele równań strukturalnych, zmienne nieobserwowane, gospodarka międzynarodowa

Abstrakt

W artykule podjęto próbę zaprezentowania niewykorzystanego potencjału eksplikacyjnego modelu równań strukturalnych oraz jego specyfikacji w kontekście pomiaru szarej strefy. Szara strefa jako zjawisko interdyscyplinarne budzi wiele pytań i kontrowersji wśród badaczy oraz urzędów statystycznych w wielu krajach. W artykule zaprezentowano różne podejścia krajów w tym zakresie, ze szczególnym uwzględnieniem Włoch i Polski. Jedną z najważniejszych trudności stanowi brak możliwości przeprowadzania bezpośredniego pomiaru wielkości tego zjawiska. Rozwiązaniem tego problemu w opinii autorów jest zastosowanie modeli ze zmiennymi nieobserwowalnymi. Złożoność szarej strefy wymaga uwzględnienia nie tylko prostych relacji między zmiennymi zależnymi i niezależnymi (a właściwie endogenicznymi i egzogenicznymi), równie istotne dla poprawności analizy jest zbadanie związków między samymi zmiennymi o charakterze zależnym lub niezależnym. Powyższe fakty skłaniają do zastosowania niestandardowych technik umożliwiających modelowanie złożonych relacji między zmiennymi oraz uwzględnienie, a następnie szacowanie zmiennych nieobserwowalnych. Artykuł ma charakter przeglądowo- ‑konceptualny i jest przyczynkiem w międzynarodowej dyskusji dotyczącej doskonalenia technik szacowania szarej strefy.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Aigner, D.J., Schneider, F., Ghosh, D. (1988), Me and my shadow: estimating the size of the U.S. hidden economy from time series data, [in:] W.A. Barnett, E.R. Berndt, H. White (eds.), Dynamic Econometric Modelling. Proceedings of the Third International Symposium in Economic Theory and Econometric, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 297–334, https://doi.org/10.1017/CBO9780511664342.015
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511664342.015

Błasiak, Z.A. (2018), Przydatność metod ekonometrycznych w badaniach nad szarą strefą, “Roczniki Ekonomii i Zarządzania”, 10 (2), pp. 134–175, https://doi.org/10.18290/reiz.2018.10.2-10
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/reiz.2018.10.2-10

Bollen, K.A. (1989), Structural Equations with Latent Variables, John Wiley & Sons, New York–Chichester–Brisbane–Toronto–Singapore, https://doi.org/10.1002/9781118619179
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/9781118619179

Breusch, T. (2005), Estimating the Underground Economy using MIMIC Models, “Working Paper”, Canberra, https://econwpa.ub.uni-muenchen.de/econ-wp/em/papers/0507/0507003.pdf (accessed: 30.08.2019).
Google Scholar

Buehn, A., Schneider, F. (2008), MIMIC Models, Cointegration and Error Correction: An Application to the French Shadow Economy, “IZA Discussion Paper”, 3306, https://doi.org/10.2139/ssrn.1135882
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1135882

Buehn, A., Schneider, F. (2016), Estimating the Size of the Shadow Economy: Methods, Problems and Open Questions, “IZA Discussion Paper”, 9820, http://ftp.iza.org/dp9820.pdf (accessed: 30.09.2018).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.2750303

Cichocki, S. (2006), Przegląd metod pomiaru szarej strefy, “Gospodarka Narodowa”, 205 (1–2), pp. 37–61, https://doi.org/10.33119/GN/101449
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33119/GN/101449

Cliff, N. (1983), Some Cautions Concerning the Application of Causal Modelling Methods, “Multivariate Behavioral Research”, 18 (1), pp. 115–136, https://doi.org/10.1207/s15327906mbr1801_7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1207/s15327906mbr1801_7

Dell’Anno, R., Schneider, F. (2003), The Shadow Economy of Italy and other OECD Countries: What do we know?, “Journal of Public Finance and Public Choice”, 21 (2–3), pp. 97–120, https://doi.org/10.1332/251569203X15668905422009
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1332/251569203X15668905422009

Dell’Anno, R., Schneider, F. (2006), Estimating the underground economy by using MIMIC models: A response to T. Breusch’s critique, “Economics Working Papers”, 2006–2007, Department of Economics, Johannes Kepler University Linz.
Google Scholar

Dell’Anno, R., Gomez-Antonio, M., Pardo, A. (2007), The shadow economy in three Mediterranean countries: France, Spain and Greece. A MIMIC approach, “Empirical Economics”, 33, p. 197, https://doi.org/10.1007/s00181-007-0138-1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s00181-007-0138-1

Dybka, P., Kowalczuk, M., Olesiński, B., Rozkrut, M., Torój, A. (2017), Currency demand and MIMIC models: towards a structured hybrid model-based estimation of the shadow economy size, “SGH KAE – Working Papers”, 30, https://cor.sgh.waw.pl/handle/20.500.12182/1168
Google Scholar

Dymarski, D. (2016), Estymacja rozmiaru szarej strefy w oparciu o dane ankietowe gospodarstw domowych, Doctoral dissertation, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/1404/Konrad_Dymarski_rozprawa_doktorska.pdf?sequence=1 (accessed: 20.09.2019).
Google Scholar

Efendic, N., Pasovic, E., Efendic, A.S. (2018), Understanding the Informal Economy in Practice: Evidence from Bosnia and Herzegovina, “e-Finanse”, 14 (4), pp. 77–89, https://doi.org/10.2478/fiqf-2018-0029
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/fiqf-2018-0029

Frey, B.S., Weck-Hanneman, H. (1984), The hidden economy as an ‘unobserved variable’, “European Economic Review”, 26 (1–2), pp. 33–53, https://doi.org/10.1016/0014-2921(84)90020-5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0014-2921(84)90020-5

Fundowicz, J., Łapiński, K., Wyżnikiewicz, B., Wyżnikiewicz, D. (2019), Szara strefa 2019, Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych, Warszawa.
Google Scholar

Gatnar, E. (2003), Statystyczne modele struktury przyczynowej zjawisk ekonomicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice.
Google Scholar

Giles, D.E.A. (1995), Measuring the size of the hidden economy and the tax gap in New Zealand: an econometric analysis, “Working Paper No. 5a, Working Paper on Monitoring the Health of the Tax System”, Inland Revenue Department, Wellington.
Google Scholar

Giles, D.E.A. (1999), Modeling the hidden economy in the tax-gap in New Zealand, “Empirical Economics”, 24, pp. 621–640, https://doi.org/10.1007/s001810050076
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s001810050076

Giles, D.E.A., Tedds, L.M. (2002), Taxes and the Canadian Underground Economy, “Canadian Tax Paper”, 106, Canadian Tax Foundation, Toronto.
Google Scholar

Grzegorzewska-Mischka, E., Wyrzykowski, W. (2015), Szara strefa jako skutek polityki podatkowej państwa, “Zarządzanie i Finanse”, 3, pp. 149–164.
Google Scholar

GUS (2022), Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2017–2020, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
Google Scholar

Jöreskog, K.G. (1973), A General Method for Estimating a Linear Structural Equation System, [in:] A.S. Goldberger, O.D. Duncan (eds.), Structural Equation Models in the Social Sciences, Academic Press, New York, pp. 85–112.
Google Scholar

Jöreskog, K.G., Sörbom, D. (1993), LISREL 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS Command Language, Scientific Software International, Chicago.
Google Scholar

Kaplan, D. (2000), Structural equation modeling: foundations and extensions, Sage Publications, Thousand Oaks.
Google Scholar

Kline, R.B. (2011), Principles and Practice of Structural Equation Modeling, Guilford Press, New York.
Google Scholar

Konarski, R. (2014), Modele równań strukturalnych. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Lackó, M. (2000), Hidden Economy – an Unknown Quantity? Comparative Analysis of Hidden Economies in Transition Countries, 1989–95, “The Economics of Transition”, 8 (1), pp. 117–149, https://doi.org/10.1111/1468-0351.00038
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1468-0351.00038

Malczewska, P. (2019), Szara strefa gospodarki. Determinanty i mechanizmy kształtowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, https://doi.org/10.18778/8142-229-1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-229-1

Medina, L., Schneider, F. (2018), Shadow Economies around the World: What Did We LEARN Over the Last 20 Years?, “International Monetary Fund Working Paper”, WP/18/17, https://doi.org/10.5089/9781484338636.001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5089/9781484338636.001

Misztal, P. (2018), Istota i znaczenie szarej strefy w krajach członkowskich Unii Europejskiej, “Roczniki Ekonomii i Zarządzania”, 10 (46), p. 2, https://doi.org/10.18290/reiz.2018.10.2-2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/reiz.2018.10.2-2

Mróz, B. (2002), Gospodarka nieoficjalna w systemie ekonomicznym, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa.
Google Scholar

OECD (2002), Measuring the Non-Observed Economy: A Handbook, OECD, Paris.
Google Scholar

Orsi, R., Davide, D., Turino, T. (2014), Size, Trend, and Policy Implications of the Underground Economy, “Review of Economic Dynamics”, 17 (3), pp. 417–436, https://doi.org/10.1016/j.red.2013.11.001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.red.2013.11.001

Piecuch, T., Szczygieł, E. (2018), Przedsiębiorczość szarej strefy, “Roczniki Ekonomii i Zarządzania”, 10 (46), p. 2, https://doi.org/10.18290/reiz.2018.10.2-6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/reiz.2018.10.2-6

Regulation (EU) No. 549/2013 of the European Parliament and of the Council of May 21, 2013.
Google Scholar

Schneider, F. (2005), Shadow Economies around the World: What Do We Really Know?, “European Journal of Political Economy”, 21 (3), pp. 598–642, https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2004.10.002
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2004.10.002

Staniec, I. (2018), Modelowanie równań strukturalnych w naukach o zarządzaniu, “Organizacja i Kierowanie”, 2, pp. 65–77.
Google Scholar

Szewczyk-Jarocka, M. (2011), Analiza wybranych metod bezpośrednich i pośrednich służących do badania szarej strefy, “Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne”, XIV, pp. 31–44.
Google Scholar

Urząd Statystyczny w Kielcach (2011), Gospodarka nieobserwowana w rachunkach narodowych, non-published materials, Kielce.
Google Scholar

Zagoršek, H., Jaklič, M., Hribernik, A. (2009), The Shadow Economy and Its Impact on National Competitiveness: The Case of Slovenia, “South East European Journal of Economics and Business”, 4 (1), pp. 37–50, https://doi.org/10.2478/v10033-009-0003-6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10033-009-0003-6