Social Support and Preferred Values of the Unemployed with Varying Senses of Coherence

Janusz Kirenko; Marlena Duda

doi:10.18778/2450-4491.10.08

Autor

Janusz Kirenko Maria Curie Skłodowska University in Lublin, Faculty of Education and Psychology, Institute of Pedagogy https://orcid.org/0000-0002-6525-4007
Marlena Duda Maria Curie Skłodowska University in Lublin, Faculty of Education and Psychology, Institute of Pedagogy https://orcid.org/0000-0001-9168-808X

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.10.08

Słowa kluczowe:

bezrobocie, poczucie koherencji, wartości, wsparcie społeczne, zasoby

Abstrakt

Doświadczenie sytuacji utraty pracy stanowi zawsze sytuację kryzysową. Warunkiem skutecznego radzenia sobie w sytuacji bezrobocia jest mobilizacja wszystkich dostępnych zasobów, wśród których na szczególną uwagę zasługują podmiotowe potencjały radzenia sobie, a rolę szczególną przypisuje się poczuciu koherencji, wartościom i wsparciu społecznemu.

Celem podjętych badań była zatem ocena zależności między wsparciem społecznym osób bezrobotnych a wybranymi zasobami, co pozwoliło na stworzenie obrazu bezrobotnego i jego wsparcia ze szczególnym uwzględnieniem poczucia koherencji oraz preferowanych przez niego wartości.

Biogramy autorów

Janusz Kirenko - Maria Curie Skłodowska University in Lublin, Faculty of Education and Psychology, Institute of Pedagogy

Kirenko Janusz – dr hab., Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii UMCS. Specjalizuje się w zakresie edukacji specjalnej i zdrowotnej, rehabilitacji, pracy socjalnej, pedagogiki społecznej i pedeutologii. Autor m.in. 24 monografii autorskich i współautorskich. Zajmuje się też malarstwem i poezją. Wydał siedem tomików wierszy w konwencji haiku oraz autobiograficzną pracę pt. Chwila, Lublin 2012, Wydawnictwo WSSP im. Wincentego Pola.

Marlena Duda - Maria Curie Skłodowska University in Lublin, Faculty of Education and Psychology, Institute of Pedagogy

Duda Marlena – doktor nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii UMCS. Logopeda i audiolog. Specjalizuje się w zakresie edukacji specjalnej, rehabilitacji, pedagogiki społecznej i pedagogiki zdrowia. Obszary badawcze: jakość życia i zasoby podmiotowe człowieka w radzeniu sobie w sytuacji choroby przewlekłej, bezrobocia i trudnych wydarzeń życiowych. Laureatka Nagrody Prezesa Rady Ministrów za rozprawę doktorską.

Bibliografia

Antonowsky A. (2005) Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować?, transl. by H. Grzegołowska-Klarkowska, Warszawa, Wydawnictwo Fund. Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Google Scholar

Balicki M. (2013) Praca – fundamentalną wartością jakości życia in: W poszukiwaniu jakości życia. Ujęcie interdyscyplinarne, Jasiński M. (ed.), Białystok, Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna: 339–352.
Google Scholar

Bejma U. (2015) Bezrobocie jako dysfunkcyjny czynnik małżeńsko-rodzinnego życia we współczesnej rodzinie polskiej, “Pieniądze i Więź”, 3 (68): 111–119.
Google Scholar

Bieszk-Stolorz B. (2016) Wybrane modele przeciętnego efektu oddziaływania w analizie procesu wychodzenia z bezrobocia, “Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 427: 40–48.
Google Scholar

Bochniarz A. (2019) Psychospołeczne uwarunkowania potrzeb młodzieży z rodzin niepełnych, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Brand J. E. (2015) The Far-Reaching Impact of Job Loss and Unemployment, “Annual Review of Sociology”, 41: 359–375.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-soc-071913-043237

Butterworth P., Leach L.S., Pirkis J., Kelaher M. (2012) Poor mental health influences risk and duration of unemployment: a prospective study, “Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology”, 47, 6: 1013–1021.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s00127-011-0409-1

Chirkowska-Smolak T. (2000) Aktywność bezrobotnych w świetle psychologicznych modeli poszukiwania pracy, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, LXII, 4: 147–166.
Google Scholar

Chudzicka-Czupała A. (2004) Bezrobocie. Różne oblicza wsparcia, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Cieciuch J. (2013) Pomiar wartości w zmodyfikowanym modelu Shaloma Schwartza, “Psychologia Społeczna”, 8, 1 (24): 22–41.
Google Scholar

Derbis R. (2000) Doświadczanie codzienności, Częstochowa, Wydawnictwo WSP.
Google Scholar

Drela K. (2015) Socjologia i inne nauki o pracy i bezrobociu, Part II, “Zeszyty Naukowe. Firma i Rynek”, 1 (48): 75–86.
Google Scholar

Fic M. (2015) Niedopasowanie kwalifikacji i bezrobocie ludzi młodych w Unii Europejskiej, “Problemy Profesjologii”, 2: 53–65.
Google Scholar

Flaszyńska E. (2019) Bezrobocie – bezrobotny – praca socjalna, Warszawa, Wydawnictwo Difin SA.
Google Scholar

Gottlieb B. H., Bergen A. E. (2010) Social support concepts and measures, “Journal of Psychosomatic Research”, 69: 511–520.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2009.10.001

Hajder K. (2008) Wybrane uwarunkowania rozwoju bezrobocia w Polsce, Poznań, Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
Google Scholar

Heszen I., Sęk H. (2008) Psychologia zdrowia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Ishmuhametov I., Palma A. (2017) Unemployment as a Factor Influencing Mental Well-Being, “Procedia Engineering”, 178: 359–367.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.01.066

Hobfoll S. E. (2006) Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, transl. by M. Kacmajor, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Jarmużek J. (2018) Poczucie koherencji a aktywność edukacyjna dorosłych. Studium teoretyczno-badawcze, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Juszczyk S. (2007) Problem bezrobocia w świetle inwestycji infrastrukturalnych na obszarach wiejskich, Piotrków Trybunalski, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Akademii Świętokrzyskiej.
Google Scholar

Kabaj M. (2005) Ekonomia tworzenia i likwidacji miejsc pracy. Dezaktywizacja Polski?, Warszawa, IPiSS.
Google Scholar

Kalbarczyk A. (2011) Metody efektywnej pomocy psychologicznej w pracy doradcy zawodowego z osobą bezrobotną, Warszawa, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Z. (1998) Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej, Katowice, Wydawnictwo Naukowe “Śląsk”.
Google Scholar

Kirenko J., Boczkowska M. (2017) Bezrobocie – Zachowania zdrowotne – Uwarunkowania, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Kirenko J., Duda M. (2018) Bezrobocie – Jakość życia – Uwarunkowania, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Kirenko, J. Lesiewicz, L. (2002) Wykorzystanie Kwestionariusza Wsparcia Społecznego w badaniu osób niepełnosprawnych in: Problemy pedagogiki specjalnej w okresie przemian społecznych, A. Pielecki (ed.), Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 75–88.
Google Scholar

Kirenko J., Sarzyńska-Mazurek E. (2010) Bezrobocie, niepełnosprawność, potrzeby, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Google Scholar

Kirenko J., Wiatrowska A. (2015) Otyłość. Przystosowanie i uwarunkowania, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Kirenko J., Zubrzycka-Maciąg T. (2011) Współczesny nauczyciel. Studium wypalenia zawodowego, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Klonowicz T. (2001) Stres bezrobocia, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej.
Google Scholar

Konopka D. (2011) Praca w systemie wartości bezrobotnych regionu białostockiego in: Przemiany pracy, postaw i ról zawodowych, D. Walczak-Duraj (ed.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 207–218.
Google Scholar

Kostrzewski S., Worach-Kardas H. (2008) Zdrowotne i społeczno-ekonomiczne aspekty długotrwałego bezrobocia w środowisku wielkomiejskim, “Problemy Higieny i Epidemiologii”, 89, 4: 504–510.
Google Scholar

Kostrzewski S., Worach-Kardas H. (2015) Wpływ bezrobocia na zdrowie i jakość życia osób w starszej grupie wieku produkcyjnego, “Hygeia Public Health”, 50 (2): 372–382.
Google Scholar

Kowalczyk E. (2008) Człowiek wobec bezrobocia, “Przegląd Organizacji”, 4: 22–25.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33141/po.2008.04.06

Krajewski Z., Krugiełka A., Kujawińska A., Więcek-Janka E. (2010) Formy ograniczenia bezrobocia i analiza niedopasowania zawodowego w powiecie konińskim, Poznań, Wydawnictwo Bonami.
Google Scholar

Kulik T. B., Pacian A., Pacian J., Janiszewska-Grzyb M. (2008) Bezrobocie a zdrowie: wybrane problemy, “Acta Scientifica Academiae Ostroviensis”, 31: 5–15.
Google Scholar

Kwiatkowski E. (2014) Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Latalski M., Kulik T. B., Pacian A., Skorzyńska H., Żołnierczuk-Kieliszek D. (2003) Wpływ bezrobocia na stan zdrowia i kształtowanie zachowań zdrowotnych wśród osób pozostających bez pracy, “Zdrowie Publiczne”, 113 (1/2): 174–177.
Google Scholar

Lubińska-Bogacka M. (2011) Społeczno-edukacyjne problemy rodzin bezrobotnych, Kraków, Wydawnictwo Naukowe UP.
Google Scholar

Miś L. (2007) Problemy społeczne: teoria, metodologia, badania, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Mlonek K. (1992) Tradycje badań bezrobocia w Polsce – zagadnienia metodologiczne, “Wiadomości Statystyczne”, 6: 1–6.
Google Scholar

Murawska A. (2015) Zróżnicowanie i uwarunkowania poziomu bezrobocia w miastach wojewódzkich w Polsce, “Marketing i Rynek”, 10: 216–225.
Google Scholar

Nagel K. (2015) Relationships between unemployment and economic growth – the review (results) of the theoretical and empirical research, “Journal of Economics and Management”, 20 (2): 64–79.
Google Scholar

Nawrat R. (2001) Bezradność bezrobotnego. Wyuczona bezradność jako psychologiczny czynnik długotrwałego bezrobocia in: Psychologia społeczna w zastosowaniach. Od teorii do praktyki, K. Lachowicz-Tabaczek (ed.), Wrocław, Wydawnictwo Atla 2: 187–199.
Google Scholar

Pasikowski T. (2000) Stres i zdrowie, Poznań, Wydawnictwo Fundacja Humaniora.
Google Scholar

Paul K. I., Moser K. (2009) Unemployment impairs mental health: Meta-analyses, “Journal of Vocational Behavior”, 74: 264–282.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvb.2009.01.001

Pilc M. (2014) Determinanty bezrobocia w Polsce w latach 1993–2012, Warszawa, Wydawnictwo CeDeWu.
Google Scholar

Poprawa R. (2008) Samoocena jako miara podmiotowych zasobów radzenia sobie i szczęścia człowieka in: Psychologia zdrowia w poszukiwaniu pozytywnych inspiracji, I. Heszen, J. Życińska (eds.), Warszawa, Wydawnictwo SWPS “Academica”: 103–121.
Google Scholar

Sęk H., Cieślak R. (2004) Wsparcie społeczne – sposoby definiowania, rodzaje i źródła wsparcia, wybrane koncepcje teoretyczne in: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, H. Sęk, R. Cieślak (eds.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN: 11–28.
Google Scholar

Skłodowski H., Kucharski K. (2007) Wpływ cech osobowości na efektywność zawodową, w: H. Skłodowski, E. Stawasz, Psychologiczne wyznaczniki efektywności poszukiwania pracy i samozatrudnienia w regionach zmarginalizowanych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 127–248.
Google Scholar

Stochmiałek J. (2015) Kryzysy życiowe osób dorosłych. Refleksje andragogiczne i edukacyjne, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar

Ślebarska K. (2010) Wsparcie społeczne a zaradność człowieka w sytuacji bezrobocia, Katowice, Wydawnictwo Naukowe “Śląsk”.
Google Scholar

Ślebarska K. (2017) Droga do pracy. Proaktywne radzenie sobie a poszukiwanie zatrudnienia i adaptacja do nowego miejsca pracy, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Śmilgin M. (2006) Indywidualne i społeczne skutki bezrobocia na tle globalizacji, “Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, 8: 423–434.
Google Scholar

Terelak J. F. (2017) Stres życia. Perspektywa psychologiczna, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar

Walczak R. (2000) Obraz siebie u kobiet długotrwale bezrobotnych, Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Waters L. E., Moore K. A. (2002) Predicting self-esteem during unemployment: the effect of gender, financial deprivation, alternate roles, and social support, “Journal of Employment Counseling”, 30: 171–189.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/j.2161-1920.2002.tb00848.x

Werner I. (2009) Poczucie koherencji a praca in: Człowiek w kontekście pracy. Teoria – empiria – praktyka, M. Piorunek (ed.), Toruń, Wydawnictwo Adama Marszałek: 107–128.
Google Scholar

Wiatrowski Z. (2005) Podstawy pedagogiki pracy, Bydgoszcz, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Wolska-Długosz M. (2012) Aspiracje edukacyjne i zawodowe licealistów, Kielce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Google Scholar

Wołk Z. (2009) Kultura pracy, etyka i kariera zawodowa, Radom, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji.
Google Scholar

Zagożdżon P., Ejsmont J. (2008) Jakość życia związana ze zdrowiem u bezrobotnych, “Problemy Higieny i Epidemiologii”, 89 (4): 498–503.
Google Scholar

Zalewska A. M., Jaros R. (2008) Społeczne i psychologiczne uwarunkowania bezrobocia – posiadane przekonania a sytuacja na rynku pracy, Łódź, Wydawnictwo “Piątek Trzynastego”.
Google Scholar

Żółtaszek A. (2016) Analiza społecznych i indywidualnych uwarunkowań bezrobocia w Polsce, “Polityka Społeczna”, 1: 27–34.
Google Scholar