Paradygmat dwoistości jako perspektywa widzenia świata i człowieka
Słowa kluczowe:
ambiwalencja, dwoistość, edukacja akademicka, oscylacjaAbstrakt
Celem szkicu jest charakterystyka paradygmatu dwoistości, stanowiącego „nowego typu złożoność, obecną w konkretnych tekstach ważnych dla teorii i praktyki społecznej” (Witkowski 2013: 44) o źródłach głównie socjologicznych (Merton, Elias). Lech Witkowski stawia tezę, iż pedagogika dzięki temu paradygmatowi „osiągnęła możliwość bycia dyscypliną dojrzałą, która będzie mogła sprostać możliwości dyskursu i badań” (tamże: 64) i ilustruje jego przydatność w pedagogice analizami dorobku ważnych międzywojennych polskich pedagogów. Paradygmat dwoistości nie jest tożsamy z postmodernistycznym relatywizmem moralnym i nie deprecjonuje świata wartości. Może nawet być podstawą etyczności tam, gdzie „istnieje pole oscylacji między wartościami przeciwstawnymi, a mimo to obligującymi (Maliszewski 2013: 41). Szczególnie przydatna może być ta perspektywa w pedeutologii i dydaktyce szkoły wyższej, dzięki wyposażeniu studentów w zdolność dostrzegania i akceptowania ambiwalencji ich przyszłych ról zawodowych jako cechy sytuacji wychowawczych oraz składnika ich kultury intelektualnej.
Bibliografia
Andrukowicz W. (2005) Strategie edukacyjne w przestrzeni ambiwalencji, w: Procesy uczenia się i ich uwarunkowania, F. Bereźnicki, K. Denek, J. Świrko-Pilipczuk (red.), Szczecin, Agencja Wydawnicza „Kwadra”, s. 114-120.
Google Scholar
Bilińska-Suchanek E. (2013) Nauczyciel i opór (wobec) systemu edukacji, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Chutorański M. (2014) Między intelektualistą konkretnym a parezją. Pytanie o nauczyciela w perspektywie teoretycznej Michela Foucaulta, „Parezja” nr 1, s. 11-20.
Google Scholar
Dawid J. W. (2002) O duszy nauczycielstwa, Lublin, Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Dudzikowa M. (2007) Pomyśl siebie... jako autorytet, w: M. Dudzikowa, Pomyśl siebie... Minieseje dla wychowawcy klasy, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, s. 95-181.
Google Scholar
Filozofia. Leksykon PWN (2000) W. Łagodzki, G. Pyszczek (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Gadacz T. (2013) O zmienności życia, Warszawa, Wydawnictwo Iskry.
Google Scholar
Górka N. (2008) Ambiwalencja kobiety. Pedagogika (sprzecznej) kobiecości, matki, córki, nauczycielki, w: M. Jaworska-Witkowska, A. Rzekońska (red.), Przeszukiwanie humanistyki. Od inspiracji do inicjacji. Studenckie próby między dydaktyką a badaniami, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Jaworska-Witkowska M. (2009) Ku kulturowej koncepcji pedagogiki. Fragmenty i ogarnięcia, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Kaliszewska M. (2011) Funkcje eseju pedagogicznego w dydaktyce akademickiej na tle procesów inkluzji społecznej, Kielce, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistyczego.
Google Scholar
Krakowiak M. (2012) Mierzenie się z esejem. Studia nad polskimi badaniami eseju literackiego, Katowice, Wydawnictwo Naukowe UŚ.
Google Scholar
Kwiatkowska H. (2005) Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Kwiatkowska H. (2008) Pedeutologia, Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Maliszewski K. (2013) Ciemne iskry. Problem aktualizacji pedagogiki kultury, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Marynowicz-Hetka E. (2007) Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki. Wykład. Tom 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Matlakiewicz A. (2011) Ambiwalencja w uczeniu się dorosłych, „Rocznik Andragogiczny” nr 18, s. 64-70. Dostępny w internecie http://dydaktyka.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2012/01/2011_Matlakiewicz1.pdf (dostęp: 19.10.14).
Google Scholar
Muszyńska M. (2013) Alegorie w estetycznych przestrzeniach pedagogiki. Dwoistość w ekspozycjach ironicznego alegoryka — badania jakościowe, Toruń, Wydawnictwo Naukowe GRAdo.
Google Scholar
Nawroczyński B. (1947) Życie duchowe. Zarys filozofii kultury, Kraków — Warszawa, Księgarnia Wydawnicza F. Pieczątkowski i S-ka.
Google Scholar
Pedagogika. Leksykon PWN (2000) B. Milerski, B. Śliwerski (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Sajdak A. (2013) Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Schwarz R. (2009) Supervision und Professionelles Handeln Pflegender, Ui-Koblenz-Landau, Wiesenbaden, VS Verlag für Sozialwissenschaften. Dostępny w internecie http://books.google.pl/books?id=37GXqs6_tv0C&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r7cad=0#v=onepage&q&f=fals (dostęp: 10.09.14).
Google Scholar
Sendyka R. (2006) Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku, Kraków, Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar
Sillamy N. (1994) Słownik psychologii, tłum. K. Jarosz, bmw, Wydawnictwo „Książnica”.
Google Scholar
Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów (2005) J. Bralczyk (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Suchodolski B. (1983) Istota człowieka, „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 3/4, s. 35-51.
Google Scholar
Suchodolski B. (1990) Wychowanie mimo wszystko, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar
Witkowski L. (1994a) Ambiwalencja jako kategoria dla socjologii edukacji, w: Edukacja wobec zmiany społecznej, J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Poznań — Toruń, Wydawnictwo EDYTOR, s. 189-199.
Google Scholar
Witkowski L. (1994b) Ambiwalencja i sacrum. O religioznawczym wyzwaniu M. Eliade dla pedagogiki, w: Nieobecne dyskursy. Tom 4, Z. Kwieciński (red.), Toruń, Wydawnictwo UMK, s. 47-61.
Google Scholar
Witkowski L. (1995) Ambiwalencja tożsamości z pogranicza kulturowego, w: Edukacja a tożsamość etniczna. Materiały z konferencji naukowej w Rabce, M. M. Urlińska (red.), Toruń, Wydawnictwo UMK.
Google Scholar
Witkowski L. (1998) Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność, Warszawa, Wydawnictwo IBE.
Google Scholar
Witkowski L. (2001a) Ambiwalencje w kulturze jako wyzwania dla pedagogiki ogólnej, w: Rozwój pedagogiki ogólnej. Inspiracje i ograniczenia kulturowe oraz poznawcze, A. Bogaj (red.), Warszawa-Kielce, Wydawnitwo IBE.
Google Scholar
Witkowski L. (2001b) Dwoistość w pedagogice Bogdana Suchodolskiego (z aneksem o Sergiuszu Hessenie), Kraków, Wydawnictwo WIT-GRAF.
Google Scholar
Witkowski L. (2009) Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Witkowski L. (2010a) Próba bilansu i nowego otwarcia, w: H. A. Giroux, L. Witkowski, Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Witkowski L. (2010b) O dwoistościach autorytetu pracownika socjalnego (w kształceniu socjalnym i jako wyzwania praktycznego), w: Praca socjalna. Kształcenie — działanie – konteksty, A. Kanios, M. Czechowska-Bieluga (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Witkowski L. (2011) Tradycja, specjalizacja, dyskursy, podręczniki. Z otwarcia, przebiegu i podsumowania debaty na Kolokwium II, w: Przeszkody dla rozwoju humanistyki w szkołach wyższych (z pedagogiką w tle) w perspektywie troski o uniwersytet, kulturę humanistyczną i podręczniki, M. Jaworska-Witkowska, L. Witkowski (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Witkowski L. (2013) Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia. Teoria. Krytyka, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Witkowski L. (2014) Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia umysłu, idei wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Włodarczyk R., Żłobicki W. (2011) Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki — wymiary teoretyczny i praktyczny, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
http://www.fatherwaltersparish.org/uploads/Dualism_vs._Duality.pdf (dostęp: 25.11.14).
Google Scholar
http://www.merriam-webster.com/dictionary/dualism (dostęp: 25.11.14).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Strona czasopisma, prowadzona przez Zespół redakcyjny NOWiS na platformie Index Copernicus: 
