Kryzysowe macierzyństwo – młode matki w systemie opieki instytucjonalnej

Małgorzata Dziewanowska

doi:10.18778/2450-4491.09.10

Auteurs

Małgorzata Dziewanowska Uniwersytet Warszawski, Instytut Prawa Karnego https://orcid.org/0000-0001-6158-5450

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.09.10

Mots-clés :

nastolatki, przedwczesne macierzyństwo, matka, kryzys

Résumé

Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi kwestii związanych z wczesnym macierzyństwem, w szczególności jednak zaprezentowana jest grupa dziewcząt przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych, które będąc nastolatkami, zachodzą w ciążę i rodzą dzieci. Ukazany zostanie wymiar prawny i społeczny tego zagadnienia, a także poruszone kwestie stanowiące obecnie największe wyzwanie zarówno dla ustawodawcy, jak i dla społeczeństwa. Autorka skoncentruje się na zagadnieniu rozdzielania matki i dziecka, jego konsekwencjach i możliwościach jego uniknięcia. Tekst opierać się będzie częściowo również na doświadczeniu Fundacji po DRUGIE, która od 8 lat wspiera młode osoby w kryzysie, również nastoletnie matki, a także realizuje projekt budowy ośrodka dla młodych matek i ich dzieci, w którym będą poddawane oddziaływaniom mającym na celu ich pozytywną readaptację społeczną.

Biographie de l'auteur

Małgorzata Dziewanowska, Uniwersytet Warszawski, Instytut Prawa Karnego

Dziewanowska Małgorzata – doktor nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Kryminologii, Instytucie Prawa Karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini zarządu Fundacji po DRUGIE. Jej zainteresowania naukowe naukowe obejmują między innymi problemy prawno-społeczne uwarunkowania nadużyć seksualnych wobec dzieci i młodzieży oraz kryminologiczne aspekty przemocy wobec kobiet.

Références

Abramowicz M. (red.) (2011) Wielka (nie)obecna – o edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Warszawa, Towarzystwo Edukacji Antydyskrymiacyjnej TEA.
View in Google Scholar

Bielski M. (2008) w: Kodeks karny. Część szczególna, A. Zoll (red.), t. II, Warszawa, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., s. 647.
View in Google Scholar

Bień A., Iwanowicz-Palus G., Włoszczak-Szubzda A., Witkowska M. (2015) Ciężarne niepełnoletnie – współczesny problem bio-psycho społeczny, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, t. 21, nr 2, s. 125–131.
View in Google Scholar

Brzezińska A. (2000) Społeczna psychologia rozwoju, t. 3, Warszawa, Wydawnictwo Scholar.
View in Google Scholar

Brzezińska A. (2003) Wydarzenia punktualne i niepunktualne w okresie dzieciństwa i dorastania, „Remedium”, nr 12 (130), s. 47–48.
View in Google Scholar

Bühler Ch. (1999) Bieg życia ludzkiego, tłum. E. Cichy, J. Jarosz, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Bunio-Mroczek P., Warzywoda-Kruszyńska W. (2010) Wczesne rodzicielstwo jako zagrożenie biedą i wykluczeniem społecznym, Łódź, Wydawnictwo Biblioteka, Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego, Fundacja Instytut Inicjatyw Społecznych, s. 17.
View in Google Scholar

Currie C., Zanotti C., Morgan A., Currie D., de Looze M., Roberts C., Samdal O., Smith O. F. R., Barnekow V. (2012) Social determinants of health and well-being among young people,Health Behaviour w: School-Aged Children (HBSC), Study: International Report From The 2009/2010 Survey, Copenhagen, WHO Regional Office for Europe (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/163857/Social-determinantsof-health-and-well-being-among-young-people.pdf dostęp: 12.11.2019
View in Google Scholar

Dines G. (2012) Pornoland. Jak skradziono naszą seksualność, tłum. K. Dajksler, Poznań, Wydawnictwo W drodze.
View in Google Scholar

Hryciuk R. E., Korolczuk E. (2015) Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
View in Google Scholar

Imieliński K (1992) Medycyna seksualna. Patologia i profilaktyka, Warszawa, Oficyna Wydawnicza PCK.
View in Google Scholar

Inchley J, Currie D., Young T., Samdal O., Torsheim T., Augustson L., Mathison F., Aleman-Diaz A., Molcho M., Weber M., Barnekow V., (2016) Growing up unequal: gender and socioeconomic differences in young people’s health and well-being, Health Behaviour in School-Aged Children (HBSC) Study: International Report From The 2013/2014 Survey, World Health Organization (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/303438/HSBC-No.7-Growing-up-unequal-Full-Report.pdf dostęp: 12.11.2019
View in Google Scholar

Izdebski Z. (2010) Ryzykowna dekada – seksualność Polaków w dobie HIV/AIDS, Zielona Góra, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego.
View in Google Scholar

Izdebski Z., Seksualność Polaków 2011, Raport z badań zrealizowanych przez TNS OBOP na zlecenie Biura Handlowego Polpharma Sp. z o.o. Materiały z konferencji 23.11.2011 (https://docplayer.pl/9773600-Seks-polakow-w-internecie-raport-polpharmy-2010-prof-dr-hab-zbigniew-izdebski.html [dostęp: 18.10.2019].
View in Google Scholar

Izdebski Z., Niemiec T., Wąż K. (2011) (Zbyt)młodzi rodzice, Warszawa, Wydawnictwo Trio.
View in Google Scholar

Jordan M. (2004) Środowisko rodzinne młodzieży o zaburzonej socjalizacji w: Studia i rozprawy z pedagogiki resocjalizacyjnej, Z. Jasiński, I. Mudrecka (red.), Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 145–186.
View in Google Scholar

Kempińska U. (2005) Małżeństwa młodocianych. Przyczyny i konsekwencje, Włocławek, Wydawnictwo Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku.
View in Google Scholar

Kempińska U. (2012), Małżeństwa młodocianych. Ciąża, ślub i co dalej…?, Toruń, Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
View in Google Scholar

Kempińska U. (2017) Nieletnie macierzyństwo – problem ogólnoświatowy, Poznań, Instytut Naukowo-Wydawniczy MAIUSCULA sp. z o.o.
View in Google Scholar

Matysiak-Błaszczyk A. (2016) Więzienne macierzyństwo. Studium socjopedagogiczne, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
View in Google Scholar

Mikołajczyk-Lerman G. (2007) Małoletnie rodzicielstwo jako problem psychospołeczny, Polityka Społeczna (8), IPiSS, s. 54–59.
View in Google Scholar

Napieralska E. (2010) Antykoncepcja wśród nastoletnich dziewcząt, „Nowiny Lekarskie”, nr 1, s. 18–21.
View in Google Scholar

Obuchowska I., Jaczewski A. (2002) Rozwój erotyczny, Warszawa, WSiP.
View in Google Scholar

Øistein Endsjø D. (2011) Seks a religia. Od balu dziewic po święty seks homoseksualny, Warszawa, Czarna Owca.
View in Google Scholar

Rodzynkiewicz M. (1999) w: Kodeks karny. Cześć szczególna. Komentarz do art. 117–277 kk., A. Zoll (red.), Kraków, Zakamycze, s. 553.
View in Google Scholar

Seidman S. (2012) Społeczne tworzenie seksualności, tłum. P. Tomanek, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Sikora A. (red.) (2013) Sytuacja prawna, społeczna i wychowawcza nieletnich ciężarnych i nieletnich matek przebywających w placówkach resocjalizacyjnych, Raport z realizacji projektu „Chcę być z Tobą MAMO!, Warszawa, Fundacja po DRUGIE.
View in Google Scholar

Skowrońska-Pućka A. (2016) (Przed)wczesne macierzyństwo – perspektywa biograficzna. Diagnoza, pomoc i wsparcie, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
View in Google Scholar

Skowrońska-Zbierzchowska A. (2010) Doświadczenia małoletnich rodziców. Aspekty socjopedagogiczne, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
View in Google Scholar

Szczepanik R. (2013), Miejsce placówki resocjalizacyjnej w systemie wsparcia społecznego nieletnich ciężarnych i matek. Perspektywa wychowawców w: Rozwój i jego wspieranie w perspektywie rehabilitacji i resocjalizacji, D. Müller, A. Sobczak (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 183–201.
View in Google Scholar

Szczepanik R., Sikora A. (2014), Przedwczesne macierzyństwo w biografiach wychowanek placówek resocjalizacyjnych w: Środowiskowy wymiar niedostosowania. Teorie–badania–praktyka, K. Sawicki, K. Konaszewski (red.), Agencja Wydawnicza Ekopress, Białystok, s. 78–89.
View in Google Scholar

Szukalski P. (2010) Nastoletnie macierzyństwo w Polsce – ujęcie regionalne, „Praca Socjalna”, numer specjalny, s. 135–157.
View in Google Scholar

Walęcka-Matyja K. (2009) Struktura rodziny a zróżnicowanie zachowań społecznych i osobowości młodzieży, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Warylewski J. (2010) w: Kodeks karny, część szczególna, A. Wąsek, R. Zawłocki (red.), t. I, Duże Komentarze Becka, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 1054.
View in Google Scholar

Weeks J. (1986) Sexuality, London, Travistock.
View in Google Scholar

Węglarczyk G. (2009) Seksualność uczniów w świetle programów profilaktycznych realizowanych w szkołach w: Zachowania seksualne uczniów na terenie szkoły, M. Babik (red.), Kraków, Wydawnictwo WAM, s. 125–151.
View in Google Scholar

Więcławska A. (2005) Nieletnie dziewczęta samotnie wychowujące dzieci a ich przygotowanie do radzenia sobie z ograniczeniami losu, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 215–240.
View in Google Scholar

Włodarczyk E. (2008) Młodzież wobec macierzyństwa i jego kulturowej kreacji, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 138–214.
View in Google Scholar

Wróblewska W. (2006) Psychospołeczne i demograficzne następstwa wczesnej inicjacji seksualnej nastolatków, „Nowa Medycyna”, nr 4, s. 85–91.
View in Google Scholar

Żelazkowska M. (2016) Wczesne macierzyństwo Kryzys czy szansa?, Olsztyn, Olsztyńska Szkoła Wyższa im. J. Rusieckiego w Olsztynie.
View in Google Scholar

Kodeks Cywilny, Dz.U. z 2018 r., poz. 1025.
View in Google Scholar

Kodeks karny, Dz.U. z 2018 r., poz. 1600.
View in Google Scholar

Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U. z 2017 r., poz. 682.
View in Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 roku, przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 roku, podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 roku, Dz.U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483.
View in Google Scholar

Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 roku, Dz.U. z 1991 r., Nr 120, poz. 526.
View in Google Scholar

Obwieszczenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 grudnia 2013 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, Dz.U. z 2014 r., poz. 395.
View in Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. z 2012 r., poz. 977.
View in Google Scholar

Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, Dz.U. z 1993 r., Nr 17, poz. 78.
View in Google Scholar

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz.U. z 2018 r., poz. 969.
View in Google Scholar

Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. z 2017 r., poz. 1318.
View in Google Scholar

Biuro Regionalne WHO dla Europy i BZgA (2010) Standardy edukacji seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem, https://www.bzga-whocc.de/fileadmin/user_upload/Dokumente/WHO_BzgA_Standards_polnisch.pdf dostęp: 1.08.2019
View in Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny (2018) Rocznik Demograficzny
View in Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny, Urodzenia według wieku matki, (2018) http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx dostęp: 1.08.2019
View in Google Scholar

Gradkowska A. (2018) Nieletnie matki i ich dzieci, https://mamywsparcie.pl/bazawiedzy/2018/8/31/nieletnie-matki-i-ich-dzieci dostęp: 31.05.2019
View in Google Scholar

PONTON (2009) Jak naprawdę wygląda edukacja seksualna w polskich szkołach, http://ponton.org.pl/wp-content/uploads/2018/08/Raport2009.pdf dostęp: 31.05.2019
View in Google Scholar

PONTON (2011) Jak wygląda edukacja w polskich domach. Raport http://ponton.org.pl/wp-content/uploads/2018/09/Sk%C4%85d-wiesz-RAPORT_ostateczny.pdf dostęp: 31.05.2019
View in Google Scholar

PONTON (2014) Sprawdzian z Wdż. Jak wygląda edukacja seksualna w polskich szkołach http://ponton.org.pl/wp-content/uploads/2018/09/raport_jaka_edukacja_2014_21112014.pdf dostęp: 31.05.2019
View in Google Scholar

PONTON (2016) Realizacja zajęć WDŻ. Perspektywa uczennic/uczniów i dyrektorów/dyrektorek szkół http://ponton.org.pl/wp-content/uploads/2018/07/raport_skrot_prawo_do_edukacji_seksualnej_ponton_2016.pdf dostęp: 31.05.2019
View in Google Scholar

UNESCO (2009) International Technical Guidance on Sexuality Education http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001832/183281e.pdf dostęp: 31.05.2019
View in Google Scholar