Support Spaces. An Anthropological Approach to Selected Design Solutions in Support Institutions

Inga B. Kuźma; Alicja Piotrowska

doi:10.18778/2450-4491.09.07

Autor

Inga B. Kuźma Uniwersytet Łódzki, Centrum Innowacji Społecznych https://orcid.org/0000-0003-0195-0270
Alicja Piotrowska Uniwersytet Łódzki, Centrum Innowacji Społecznych https://orcid.org/0000-0001-7619-1585

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.09.07

Słowa kluczowe:

proksemika, instytucja, wsparcie, bezdomność, wykluczenie

Abstrakt

Artykuł przedstawia wnioski z badań na temat przestrzeni instytucji wsparcia. Autorki korzystają głównie z narzędzi antropologii kulturowej i proksemiki. Autorki bazują na trzech przykładach znanych im z prowadzonych przez nie projektów na temat sytuacji osób bez domu i zagrożonych innymi rodzajami wykluczenia społecznego: BSZMKI z Budapesztu, jednego z Centrów Pomocy krakowskiego Dzieła im. Św. O. Pio oraz gdańskiego Domu na Dolnych Młynach. Autorki pokazują, jak owe budynki są skonstruowane, w jaki sposób powstają tam miejsca o szczególnym charakterze, na ile idea wsparcia, której hołduje każda z instytucji, realizując określony program, cele i misje, przekłada się na stosunki przestrzenne i estetyczne oraz jaki rodzaj etyki wytwarza. Ukazują także możliwości podejścia antropologiczno-proksemicznego dla rozszyfrowania „ukrytego programu” wcielanego przez każdą instytucję, także w kontekście przestrzennym. Według autorek tego rodzaju analiza danych materialnych wraz z interpretacją zasad używania budynku i porządku przestrzennego, który jest przestrzegany wewnątrz instytucji, mogą wesprzeć refleksję nad przebiegiem wsparcia oferowanego w placówkach prowadzonych przez określone organizacje.

Biogramy autorów

Inga B. Kuźma - Uniwersytet Łódzki, Centrum Innowacji Społecznych

Kuźma Inga B. – doktor habilitowana, profesorka Uniwersytetu Łódzkiego. Dyrektorka Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej (IEiAK) UŁ, kieruje także Centrum Innowacji Społecznych UŁ. Członkini Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (PTL). Współtworzy łódzkie międzyuczelniane Interdyscyplinarne Seminarium Gender. Działa w KDO ds. polityki lokalowej w Łodzi i koordynuje Łódzkie Partnerstwo Pomocy w sytuacji Wykluczenia i Bezdomności. Uprawia antropologię zaangażowaną i interwencyjną. Zajmuje się również badaniami z zakresu kulturowej herstory.

Alicja Piotrowska - Uniwersytet Łódzki, Centrum Innowacji Społecznych

Piotrowska Alicja – doktor nauk humanistycznych, jest pracowniczką administracyjną Centrum Innowacji Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego, członkinią Polskiego Towarzystwa Etnologicznego oraz kierowniczką Ośrodka Dokumentacji i Informacji Etnograficznej PTL. Jej zainteresowania badawcze mieszczą się w obrębie antropologii miasta, szczególnie w zakresie oddolnie zakorzenionej transformacji przestrzeni poprzemysłowych oraz prawa do miasta, wizualnością miejską/miast oraz zagadnieniami związanymi z kulturami oporu.

Bibliografia

Basińska A., Jeran A. (2016) Dom tylko z nazwy. Projektowanie partycypacyjne (w) przestrzeni wspólnej domu dziecka in: Socjologia zamieszkiwania. Narracje, dyfuzje, interwencje, M. Jewdokimow, M. Łukasiuk (eds.), Warszawa, Wydawnictwo UKSW: 97–106.
Google Scholar

Bystroń J. S. (1976) Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, vol. 1, Warszawa, PIW.
Google Scholar

Cobel-Tokarska M. (2011) Przestrzeń społeczna: świat – miasto – dom in: Krótkie wykłady z socjologii. Przegląd problemów i metod, A. Firkowska-Mankiewicz, T. Kanash, E. Tarkowska (eds.), Warszawa, Wydawnictwo ASP: 45–62.
Google Scholar

Dickinson J. I., Stafford K., Klingenberger K., Bicak N., Boyd Ch., Dreyer M. (2017) The Design and Testing of a Student Prototyped Homeless Shelter, “Journal of Interior Design”, 3: 53–70.
Google Scholar

Douglas M. (2011), Jak myślą instytucje, transl. by O. Siara, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dymnicka M., Rozmarynowska K. (2006) Architektura szkoły i jej społeczne funkcje in: Pedagogika miejsca, M. Mendel (ed.), Wrocław, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP we Wrocławiu: 251–261.
Google Scholar

Foucault M. (1998) Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, transl. by T. Komendant, Warszawa, Fundacja Aletheia.
Google Scholar

Goffman E. (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, transl. by A. Dzierżyńska, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Goffman E. (2011) Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, transl. by J. Łaszcz, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Hall E. T. (1976) Ukryty wymiar, transl. by T. Hołówka, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Hall E. T. (1987), Bezgłośny język, transl. by. A. Skarbińska-Zielińska, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Hall E. T., Hall R. M. (2001) Czwarty wymiar w architekturze: studium o wpływie budynku na zachowanie człowieka, transl. by R. Nowakowski, Warszawa, MUZA.
Google Scholar

Kępski C. (1993) Towarzystwa dobroczynności w Królestwie Polskim (1815–1914), Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Kuźma I. B. (2015) Domy bezdomnych. Badania sytuacji kryzysowych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Lipiński S. (2010) Zakłady dobroczynne i domy poprawy w dawnej Polsce, Łódź, Wyższa Szkoła Edukacji Zdrowotnej.
Google Scholar

Mazur E. (1999) Dobroczynność w Warszawie XIX wieku, Warszawa, IAiE PAN.
Google Scholar

Mendel M. (ed.) (2006) Pedagogika miejsca, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP we Wrocławiu.
Google Scholar

Nawratek K. (2013) Przestrzeń, Miejsce, Terytorium: Carl Schmitt i miasto postneoliberalne, “Władza Sądzenia”, 2: 11–20.
Google Scholar

Nowel-Śmigaj A. (2012), Panopticon a oligopticon. Czy strzeżone znaczy zastrzeżone?, “Architektura. Czasopismo Techniczne”, 1 (109): 27–37.
Google Scholar

Pable J. (no publication date) Design Response o Homelessness, “Implications. A Newsletter by Informe Design”, 4 (7), https://www.informedesign.org/_news/jul_v04r-p.pdf accessed: 2.05.2019
Google Scholar

Piątkowska K. (2016) Estetyczne i etyczne aspekty współczesnej antropologii, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Raś D. (2011) Rodziny ubogie i przestępczość od XVI do XX wieku. Warunki życia, badania psychologiczno-społeczne, dobroczynność i wychowanie młodzieży, Kraków, Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Google Scholar

Sadoń-Osowiecka T. (ed.) (2015) Miejsce – przestrzeń – krajobraz. Edukacyjne znaki, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Sikorski W. (2013) Proksemika klasy szkolnej – ukryty wymiar edukacji, “Edukacja”, 3 (123): 91–105.
Google Scholar

Skałbania B., Gretkowski A. (2016) Szpital jako miejsce (nie) przyjazne dziecku – rola proksemiki w procesie leczenia, “Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, VIII: 411–426.
Google Scholar

Trzeciak K. (2018) Materialistyczna krytyka literacka: niedokończony projekt, “Śląskie Studia Polonistyczne”, 2 (12): 167–180.
Google Scholar

Walsh C. A., Beamer K., Alexander C., Shier M. L., Loates M., Graham J. R. (2010) Listening to the Silenced: Informing Homeless Shelter Design for Women through Investigation of Site, Situation, and Service, “Social Development Issues”, 3: 35–49.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2018 roku w sprawie minimalnych standardów noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, schronisk dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi i ogrzewalni http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180000896 accessed: 3.12.2019
Google Scholar

Uchwała Nr XXXI/867/16 Rady Miasta Gdańska z dnia 24 listopada 2016 roku https://bip.gdansk.pl/subpages/akty_prawne/pliki/2016/URM_2016_7_867.pdf accessed: 3.12.2019
Google Scholar

https://www.bmszki.hu/en/erasmus2/about-project accessed: 3.12.2019
Google Scholar

http://niepelnosprawni.gov.pl/art,54,projektowanie-uniwersalne accessed: 10.05.2019
Google Scholar

https://rewitalizacja.uml.lodz.pl/rewitalizacja/wybrane-projekty-rewitalizacji/projekt-pilotazowy-ii-2017-2019/ accessed: 3.12.2019
Google Scholar