Selekcyjna funkcja południowoafrykańskiego systemu edukacji w czasach apartheidu (1948–1994)

Tomasz Gmerek

doi:10.18778/2450-4491.06.09

Autor

Tomasz Gmerek Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Zakład Edukacji Wielokulturowej i Badań nad Nierównościami Społecznymi

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.06.09

Słowa kluczowe:

Republika Południowej Afryki, edukacja, rasizm, zamknięcie społeczne, apartheid, dyskryminacja, nierówności

Abstrakt

Artykuł stanowi analizę selekcyjnej funkcji szkolnictwa w Republice Południowej Afryki w okresie apartheidu (1948–1994). Zawarto w nim rozważania dotyczące praktyk segregacji rasowej i roli szkolnictwa w odtwarzaniu zróżnicowania społecznego w południowoafrykańskiej edukacji. Analizy osadzone są w teoretycznych koncepcjach zamknięcia społecznego. Odnoszą się one do praktyk selekcyjnych oraz zjawisk dyskryminacji obecnych w kolejnych etapach rozwoju systemu edukacji w RPA.

Biogram autora

Tomasz Gmerek - Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Zakład Edukacji Wielokulturowej i Badań nad Nierównościami Społecznymi

Dr hab. prof. UAM – pracownik Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problemów związanych z socjologią edukacji oraz pedagogiką porównawczą. Ostatnio wydał m.in.: Edukacja i tożsamość etniczna mniejszości w obszarach podbiegunowych (studium socjopedagogiczne) (Poznań 2013), Polityka apartheidu w szkolnictwie RPA. Geneza, rozwój i konsekwencje (Poznań 2017).

Bibliografia

Atmore E. (2013) Early childhood development in South Africa – progress since the end of apartheid, “International Journal of Early Years Education”, 21 (2–3).
Google Scholar

Austin R. (1975) Racism and apartheid in southern Africa: Rhodesia, Paris, The Unesco Press.
Google Scholar

Balicki J. (1980) Afrykanerzy, Afrykanie, Apartheid, Warszawa, Wydawnictwo „Iskry”.
Google Scholar

Behr A. L. (1988) Education in South Africa. Origins, Issues and Trends: 1652–1988, Pretoria, Cape Town: Academica.
Google Scholar

Bunting I. A. (2006) The Higher Education Landscape Under Apartheid w: Transformation in Higher Education. Global Pressures and Local Realities, N. Cloete, P. Maassen, R. Fehnel, T. Moja, T. Gibbon, H. Perold (eds.), Dordrecht, The Editors. Nico Cloete.
Google Scholar

Cele M. (2009) South Africa. Post-Apartheid Higher Education: The Role and Challenges Facing Student Activists w: Youth and Higher Education in Africa: The Cases of Cameroon, South Africa, Eritrea and Zimbabwe, D. P. Chimankikire (ed.), Dakar, http://www.codesria.org/spip.php?article418&lang=en
Google Scholar

Christie P., Collins C. (1982) Bantu Education: apartheid ideology or labour reproduction?, “Comparative Education”, 18 (1): 59–75.
Google Scholar

Christie P., Gaganakis M. (1989) Farm Schools in South Africa: The Face of Rural Apartheid, “Comparative Education Review”, 33 (1): 77–92.
Google Scholar

Christie P., Gordon A. (1992) Politics, Poverty and Education in Rural South Africa, “British Journal of Sociology of Education”, 13 (4): 399–418.
Google Scholar

Collins R. (1979) The Credential Society. An Historical Sociology of Education and Stratification, New York, Publisher: Academic Press.
Google Scholar

Davenport T. R. H. (1991) South Africa. A Modern History, London, Macmillan.
Google Scholar

Du Pisani T., Plekker S. J., Dennis C. R., Strauss J. P. (1991) Education and Manpower Development, no 11, Bloemfontein.
Google Scholar

Farsakh L. (2015) Apartheid, Israel and Palestinian Statehood w: Israel and South Africa. The Many Faces of Apartheid, I. Pappé (red.), London, Publisher: Zed Books.
Google Scholar

Giliomee H., Schlemmer L. (1989) From Apartheid to Nation-Building, Cape Town, Published by Oxford University Press.
Google Scholar

Harber C. (1989) Politics in African Education, London, Macmillan.
Google Scholar

Herman H. D. (1995) School-leaving Examinations, Selection and Equity in Higher Education in South Africa, “Comparative Education”, 31 (2): 261–274.
Google Scholar

Higgins J. i in. (2016) Academic Staffing w: South African Higher Education Reviewed. Two Decades of Democracy, Pretoria, Council on Higher Education.
Google Scholar

Horrell M. (1963) African Education. Some Origins, and Development until 1953, Johannesburg, South African Institute of Race Relations.
Google Scholar

Horrell M. (1964) A Decade of Bantu Education, Johannesburg, Institute of Race Relations. South African Institute of Race Relations.
Google Scholar

Horrell M. (1968) Bantu Education to 1968, Johannesburg, South African Institute of Race Relations.
Google Scholar

Horrell M., Horner D., Hudson J. (1975) A Survey of Race Relations in South Africa, Johannesburg, South African Institute of Race Relations.
Google Scholar

Johnson R. (1982) Education: Keystone of Apartheid, “Anthropology and Education Quarterly”, 13 (3): 214–237.
Google Scholar

Mabokela R. O. (2000) Voices of Conflict. Desegregating South African Universities, New York, Routledge.
Google Scholar

Macquarrie J. W. (1960) Race and Education in South Africa, “The Phi Delta Kappan”, 41 (4).
Google Scholar

Melosik Z. (1995) Współczesne amerykańskie spory edukacyjne. Między socjologią edukacji a pedagogiką postmodernistyczną, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetuim. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Melosik Z. (2002) Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskursy wolności, wiedzy i władzy, Poznań, Wydawnictwo Wolumin.
Google Scholar

Mesthrie R. (2004) South Africa: a sociolinguistic overview w: Language in South Africa, R. Mesthrie (ed.), Cambridge, Cambridge University Press.
Google Scholar

Moore R. (2004) Education and Society. Issues and Explanations in the Sociology of Education, Cambridge, Publisher: Polity.
Google Scholar

Motala S. (1995) Surviving the System – a critical appraisal of some conventional wisdoms in primary education in South Africa, “Comparative Education”, 31 (2).
Google Scholar

Murphy R. (1988) Social Closure. The Theory of Monopolization and Exclusion, Oxford, Clarendon Press.
Google Scholar

Parkin F. (1974) Strategies of Social Closure in Class Formation w: The Social Analysis of Class Structure, F. Parkin (ed.), London, Tavistock.
Google Scholar

Parkin F. (1979) Marxism and Class Theory. A Bourgeois Critique, New York, Columbia University Press.
Google Scholar

Sawisz A. (1987) Strategie i techniki wykluczania (kilka uwag na temat koncepcji «zamknięcia» w socjologii), „Studia Socjologiczne”, 3–4 (106–107).
Google Scholar

Smith R. D. (2000) Ecclesiastical Racism and the Politics of Confession in the United States and South Africa w: Race and Reconciliation in South Africa. A Multicultural Dialogue in Comparative Perspective, W. E. Van Vugt, G. D. Cloete (eds.), Lanham, Lexington Books.
Google Scholar

Spaull N. (2013) Poverty and privilege: Primary school inequality in South Africa, “International Journal of Educational Development”, 33 (5).
Google Scholar

Śliwerski B. (2001) Program wychowawczy szkoły, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Taylor N. (1989) Failing at the First Hurdle. Initial encounter with the formal system of African Education in South Africa, EPU Research Report, Johannesburg, Johannesburg,University of the Witwatersrand.
Google Scholar

Tejani R. (2017) Professional apartheid: the racialization of US law schools after the global economic crisis, “American Ethnologist”, 44 (3).
Google Scholar

Tihanyi K. (2006) Blending in the Rainbow Nation. The Racial Integration of Schoolsand Its Implication for Reconciliation in Post-Apartheid South Africa, Lanham, Lexington Books.
Google Scholar

Turner J. H. (2004) Struktura teorii socjologicznej, tłum J. Szmatka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Unterhalter E. (1991) Changing aspects of reformism in bantu education 1953–89 w: Apartheid Education and Popular Struggles, E. Unterhalter, H. Wolpe, T. Botha, S. Badat, T. Dlamini, B. Khotseng (eds.), London.
Google Scholar

Van den Berghe P. L. (1966) Racial Segregation in South Africa: Degrees and Kinds, „Cahiers d’études africaines”, 6 (23).
Google Scholar

Van den Berghe P. L. (1967) Race and Racism. A Comparative Perspective, New York, Wiley & Sons.
Google Scholar

Wangenge-Ouma G. (2012) Tuition fees and the challenge of making higher education a popular commodity in South Africa, “Higher Education”, 64 (2).
Google Scholar

Weber M. (1968) Economy and Society. An Outline of Interpretive Sociology, G. Roth, C. Wittich (ed.), New York, Bedminster Press.
Google Scholar

Welsh D. (2009) The Rise and Fall of Apartheid, Johannesburg, Jonathan Ball.
Google Scholar

Wolpe H., Unterhalter E. (1991) Reproduction, reform and transformation: the analysis of education in South Africa w: Apartheid Education and Popular Struggles, E. Unterhalter, H. Wolpe, T. Botha, S. Badat, T. Dlamini, B. Khotseng (eds.), London, ZED.
Google Scholar