Jak zrozumienie natury nauki wspiera uczenie się przez całe życie

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.21.06

Słowa kluczowe:

natura nauki, kompetencje naukowe, komunikacja naukowa, konsultacje społeczne, uczenie się przez całe życie

Abstrakt

Niniejsze badanie analizuje rozumienie przez polskich obywateli natury nauki (NoS) (McComas 2020) poprzez konsultacje społeczne dotyczące komunikacji naukowej w czterech obszarach: zmian klimatu, GMO, szczepień i medycyny alternatywnej. Jakościowa analiza dyskusji grupowych wykazała, że chociaż poruszono wszystkie elementy NoS, najczęściej wspominano o narzędziach, procesach i produktach nauki, a rzadziej o elementach ludzkich i ograniczeniach. Zasady NoS były najbardziej widoczne wśród uczestników z wyższym wykształceniem. Autorzy sugerują wykorzystanie tych spostrzeżeń jako papierka lakmusowego dla umiejętności naukowych Polaków i opowiadają się za profesjonalną komunikacją naukową, która wykracza poza raportowanie wyników i obejmuje wyjaśnienia procesów naukowych. Argumentują, że takie podejście może skutecznie wspierać uczenie się obywateli przez całe życie.

Biogramy autorów

Aneta Krzewińska - University of Lodz

Aneta Krzewińska – profesor uczelni, doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie socjologii, kierownik Katedry Metod i Technik Badań Społecznych (Wydział ­Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego). Autorka licznych publikacji metodologicznych. Zrealizowała kilkadziesiąt badań jakościowych i ilościowych. Jej zainteresowania naukowe obejmują: techniki deliberacyjne, konsultacje społeczne, metodologię badań społecznych. Aktywnie poszukuje nowych narzędzi zbierania opinii obywateli i poznaje mechanizmy akulturacji narzędzi badawczych. Prowadzi badania metodologiczne nad technikami grupowego podejmowania decyzji i dochodzenia do konsensusu. Pracowała nad wdrożeniem budżetu partycypacyjnego w Łodzi oraz projektowała konsultacje społeczne z wykorzystaniem technik deliberatywnych w takich obszarach, jak planowanie przestrzeni, rewitalizacja, kultura, nauka. Następnie oceniała wartość metodologiczną poszczególnych technik. Doświadczenia te zaowocowały napisaniem książki Deliberacja. Idea – Metodologia – Praktyka (Krzewińska, 2016), e-mail: aneta.krzewinska@uni.lodz.pl.

Małgorzata Dzimińska - University of Lodz

Małgorzata Dzimińska – dr, adiunkt na Uniwersytecie Łódzkim. Jej główne zainteresowania badawcze koncentrują się wokół szkolnictwa wyższego, skupiając się na tematach zapewniania jakości, zarządzania wiedzą, wykorzystania danych do poprawy edukacji, komunikacji naukowej i badań partycypacyjnych opartych na społeczności. Prowadzi zajęcia z wykorzystaniem metod aktywnego uczenia się, uczestniczy w konferencjach i publikuje w międzynarodowych czasopismach. Jest członkiem Society for Research in ­Higher Education (SRHE) i European Higher Education Society (EAIR), e-mail: ­malgorzata.dziminska@uni.lodz.pl.

Izabela Warwas - University of Lodz

Izabela Warwas – profesor uczelni na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Kierownik Katedry Pracy i Polityki Społecznej. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół zagadnień związanych z komunikacją naukową, zarządzaniem zasobami ludzkimi, zarządzaniem wiekiem i różnorodnością. Autorka i współautorka 140 publikacji. Uczestniczyła jako główny badacz, koordynator, specjalista ds. ewaluacji i ekspert w ponad 40 projektach europejskich. Ponadto uczestniczyła w kilku projektach krajowych zamawianych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, urzędy marszałkowskie. Stypendystka Uniwersytetu w Glasgow (2015) oraz uczestniczka STSM w Niemieckim Centrum Gerontologii w Berlinie (2017). Wyróżniona nagrodami Polskiej Akademii Nauk (2016, 2017). Uczestniczka Cross-Cutting Activity (CCA) w zakresie komunikacji naukowej, European Cooperation in Science and Technology (COST) oraz The Sloan Research Network on Aging & Work (Boston College), e-mail: izabela.warwas@uni.lodz.pl.

Bibliografia

Adamczyk M. D. (2022) Uczenie się przez całe życie jako element uczestnictwa społecznego osób starszych i ich aktywnego starzenia się, “Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu ­Lubelskiego Jana Pawła II”, no. 65(3), pp. 67–86, https://doi.org/10.31743/znkul.14471.
Google Scholar

Blue G., Medlock J. (2014) Public Engagement with Climate Change as Scientific Citizenship: A Case Study of World Wide Views on Global Warming, “Science as Culture”, no. 23(4), pp. 560–579, https://doi.org/10.1080/09505431.2014.917620.
Google Scholar

Bybee R. W., Powell J. C., Trowbridge L. W. (2008) Teaching Secondary School Science. Strategies for Developing Scientific Literacy, 9th ed., Upper Saddle River, NJ, Pearson Merril Prentice Hall.
Google Scholar

Day S. B., Goldstone R .L. (2012) The Import of Knowledge Export: Connecting Findings and ­Theories of Transfer of Learning, “Educational Psychologist”, no 47(3), pp. 153–176, ­https://doi.org/10.1080/00461520.2012.696438.
Google Scholar

Dorsah P. (2020) Pre-Service Teachers’ View of Nature of Science (NoS), “European Journal of Education Studies”, no. 7(6), pp. 124–146.
Google Scholar

Durant J. (1994) What is Scientific Literacy?, “European Review”, no. 2, pp. 83–89, https://doi.org/10.1017/S1062798700000922.
Google Scholar

Gyllenpalm J., Rundgren C. J., Lederman J., Lederman N. (2022) Views About Scientific Inquiry: A Study of Students’ Understanding of Scientific Inquiry in Grade 7 and 12 in Sweden, “Scandinavian Journal of Educational Research”, no. 66(2), pp. 336–354, https://doi.org/10.1080/00313831.2020.1869080.
Google Scholar

Krzewińska A., Dzimińska M., Warwas I., Wiktorowicz J. (2021) Komunikacja naukowa w ­Polsce. Szczepionki, medycyna alternatywna, zmiany klimatyczne, GMO pod lupą, Łódź, ­Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8220-553-4.
Google Scholar

Kuhn T. (1996) The Structure of Scientific Revolution, Chicago, IL, The University of Chicago Press.
Google Scholar

Laal M., Salamati P. (2012) Lifelong Learning; Why Do We Need It?, “Procedia – Social and Behavioral Sciences”, no. 31, pp. 399–403, https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.12.073.
Google Scholar

Lederman N. G., Abd-El-Khalick F. (1998) Avoiding De-Natured Science: Activities That Promote Understandings of the Nature of Science in: The Nature of Science in Science Education, Rationales and Strategies, W. F. McComas (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, pp. 83–126, https://doi.org/10.1007/0-306-47215-5_5.
Google Scholar

Llorente C., Revuelta G., Dzimińska M., Warwas I., Krzewińska A., Moreno C. (2022) A Standard for Public Consultation on Science Communication: The CONCISE Project Experience, “Journal of Science Communication”, no. 21(3), pp. 1–25, https://doi.org/10.22323/2.21030802.
Google Scholar

Lombrozo T., Thanukos A., Weisberg M. (2008) The Importance of Understanding the Nature of Science for Accepting Evolution, “Evolution: Education and Outreach”, no. 1(3), pp. ­290–298, https://doi.org/10.1007/s12052-008-0061-8.
Google Scholar

Malewski M. (2013) Studia nad kondycją edukacji dorosłych, “Edukacja Dorosłych”, no. 1(68), pp. 9–23.
Google Scholar

Matthews M. (2002) Foreword and Introduction in: The Nature of Science in Science Education, Rationales and Strategies, W. F. McComas (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, pp. xi–xxi.
Google Scholar

McComas W. F., Clough M. P., Almazroa H. (2002a) The Principal Elements of the Nature of Science: Dispelling the Myths in: The Nature of Science in Science Education, Rationales and Strategies, W. F. McComas (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, pp. 53–70, https://doi.org/10.1007/0-306-47215-5_3.
Google Scholar

McComas W. F., Clough M. P., Almazroa H. (2002b) The Role and Character of the Nature of Science in Science Education in: The Nature of Science in Science Education, Rationales and Strategies, W. F. McComas (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, pp. 3–39, https://doi.org/10.1007/0-306-47215-5_1.
Google Scholar

McComas W. F. (2020) Principal Elements of Nature of Science: Informing Science Teaching while Dispelling the Myths in: Nature of Science in Science Instruction, McComas W. F. (ed.), Cham, Springer, pp. 35–65, https://doi.org/10.1007/978-3-030-57239-6_3.
Google Scholar

McPhetres J., Rutjens B. T., Weinstein N., Brisson J. A. (2019) Modifying Attitudes About Modified Foods: Increased Knowledge Leads to More Positive Attitudes, “Journal of Environmental Psychology”, no. 64(February), pp. 21–29, https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2019.04.012.
Google Scholar

Miller J. D. (1992) Toward a Scientific Understanding of the Public Understanding of Science and Technology, “Public Understanding of Science”, no. 1(1), pp. 23–26, https://doi.org/10.1088/0963-6625/1/1/005.
Google Scholar

Muszyński M. (2023) Trzy wymiary całożyciowego uczenia się – na przykładzie gerontologii edukacyjnej, “Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, no. 3(122), pp. 221–231.
Google Scholar

Nelson C. E., Scharmann L. C., Beard J., Flammer L. I. (2019) The Nature of Science as a Foundation for Fostering a Better Understanding of Evolution, “Evolution: Education and Outreach”, no. 12, article 6, https://doi.org/10.1186/s12052-019-0100-7.
Google Scholar

OECD (2021) OECD Skills Outlook 2021: Learning for Life, OECD Publishing, Paris.
Google Scholar

Ranney M. A., Clark D. (2016) Climate Change Conceptual Change: Scientific Information Can Transform Attitudes, “Topics in Cognitive Science”, no. 8(1), pp. 49–75, https://doi.org/10.1111/tops.12187.
Google Scholar

Rask M., Worthington R. (eds.) (2017) Governing Biodiversity through Democratic Deliberation. Governing Biodiversity through Democratic Deliberation, London, Routledge.
Google Scholar

Schwartz R., Lederman N. (2008) What Scientists Say: Scientists’ Views of Nature of Science and Relation to Science Context, “International Journal of Science Education”, no. 30(6), pp. 727–771, https://doi.org/10.1080/09500690701225801.
Google Scholar

Shapin S. (1992) Why the Public Ought to Understand Science-in-the-making, “Public Understanding of Science”, no. 1(1), pp. 27–30, https://doi.org/10.1088/0963-6625/1/1/006.
Google Scholar

Sullenger K., Turner S. (2002) Nature of Science: Implications for Education an Undergraduate Course for Prospective Teachers in: The Nature of Science in Science Education, Rationales and Strategies, W. F. McComas (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, pp. 53–70.
Google Scholar

Weisberg D. S., Landrum A. R., Hamilton J., Weisberg M. (2021) Knowledge About the Nature of Science Increases Public Acceptance of Science Regardless of Identity Factors, “Public Understanding of Science”, no. 30(2), pp. 120–138, https://doi.org/10.1177/0963662520977700.
Google Scholar

Yearley S. (1994) Understanding Science from the Perspective of the Sociology of Scientific Knowledge: An Overview, “Public Understanding of Science”, no. 3(3), pp. 245–258, https://doi.org/10.1088/0963-6625/3/3/001.
Google Scholar

WWV on Global Warming (nd.), https://globalwarming.wwviews.org/node/259.html (accessed: 25.01.2025).
Google Scholar

World Economic Forum (2015) New Vision for Education – Unlocking the Potential of Technology. World Economic Forum, BCG, Geneva. https://www3.weforum.org/docs/WEFUSA_NewVisionforEducation_Report2015.pdf (accessed: 25.01.2025).
Google Scholar

Opublikowane

2025-12-19

Jak cytować

Krzewińska, A., Dzimińska, M., & Warwas, I. (2025). Jak zrozumienie natury nauki wspiera uczenie się przez całe życie. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 21(2), 71–87. https://doi.org/10.18778/2450-4491.21.06