Zwroty teoretyczne w perspektywie nowej humanistyki i badań empirycznych

Dorota Pufund

doi:10.18778/2450-4491.20.04

Autor

Dorota Pufund Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy https://orcid.org/0000-0003-0439-0723

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.20.04

Słowa kluczowe:

zwrot teoretyczny, Nycz, sondowanie, nowa humanistyka, metodologia

Abstrakt

W artykule zaprezentowano refleksję nad charakterem „zwrotów” teoretycznych oraz formowania się w ich świetle perspektywy poznawczej, tłem tych rozważań czyniąc namysł na marginesach praktyki badawczej oraz projekt nowej humanistyki Ryszarda Nycza. Jako metodą badawczą posłużono się analizą źródeł wtórnych. Rozważania skoncentrowano wokół: zarysu definicyjnego, pozycjonowania wobec tradycji teoretycznej, namysłu nad jego cechami konstytutywnymi.

Biogram autora

Dorota Pufund - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Dorota Pufund – dr, adiunkt w Katedrze Pedagogiki Specjalnej i Logopedii na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Główne zainteresowania badawcze: pedagogika (neuro)różnorodności, samodiagnoza osób w spektrum autyzmu, doświadczanie osób w spektrum autyzmu (aspekt doświadczania sensorycznego, stanów związanych z BIMS), rodzina w kontekście spektrum autyzmu.

Bibliografia

Antonovsky A. (1995) Rozwikłanie tajemnicy zdrowia, jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, tłum. H. Grzegołowska-Klarkowska, Warszawa, Fundacja IPN.
Google Scholar

Arbiszewska P. (2010) Stereotyp zwrotu, inflacja przełomów we współczesnej humanistyce, w: „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne, J. Kowalewski, W. Piasek (red.), Olsztyn, Colloquia Humaniorum, s. 45–60.
Google Scholar

Arendt H. (1994) Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. M. Godyń, W. Madej, Warszawa, Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Armstrong T. (2011) The Power of Neurodiversity. Unleashing the Advantages of Your Differently Wired Brain, Cambridge–Massachusetts, Da Capo Lifelong.
Google Scholar

Bachmann-Medick D. (2012) Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa, Oficyna Naukowa ENS.
Google Scholar

Bal M. (2012) Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, tłum. M. Bucholc, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Barnbaum D. (2008) The Ethics of Autism. Among Them, but Not of Them, Bloomington, Indiana University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2979/5255.0

Bauman T. (2010) Poznawczy status danych jakościowych, w: Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K. J. Szmidt (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 90–105.
Google Scholar

Bielik-Robson A. (2005) Do dekonstrukcji i z powrotem, Przestrzenie Teorii, nr 5, s. 27–38, https://doi.org/10.14746/pt.2005.5.2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2005.5.2

Bohuszewicz P. (2010) Po czy w ramach poststrukturalizmu? „Zwroty” badawcze wobec przełomów w najnowszym literaturoznawstwie polskim, w: „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne, J. Kowalewski, W. Piasek (red.), Olsztyn, Colloquia Humaniorum, s. 15–43.
Google Scholar

Burzyńska A. (2004) Kariera narracji. O zwrocie narratywistycznym w humanistyce, w: Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury, W. Bolecki, R. Nycz (red.), Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN, s. 101–121.
Google Scholar

Chown N. (2019) Are the ‘Autistic Traits’ and ‘Broader Autism Phenotype’ Concepts Real or Mythical?, Autism Policy and Practice, nr 2(1), s. 46–63.
Google Scholar

Chown N. (2020) Language Games Used to Construct Autism as Pathology, w: Neurodiversity Studies. A New Critical Paradigm, H. Rosqvist, A. Stenning, N. Chown (red.), New York, Routledge, s. 27–38, https://doi.org/10.4324/9780429322297-4
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780429322297-4

Deleuze G., Guattari F. (2015) Tysiąc Plateau, tłum. B. Banasiak, Warszawa, Fundacja Bęc Zmiana.
Google Scholar

Eriksen T. H. (2003) Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, tłum. G. Sokół, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Fleck L. (1986) Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar

Fung K. L., Doyle N. (2021) Neurodiversity: The New Diversity, w: Neurodiversity: From Phenomenology to Neurobiology and Enhancing Technologies, L. K. Fung (red.), Washington DC, American Psychiatric Association Publishing, s. 1–18, https://doi.org/10.1176/appi.books.9781615379514.lg01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1176/appi.books.9781615379514.lg01

Hastrup K. (2005) Social Anthropology: Towards a Pragmatic Enlightenment?, Social Anthropology, nr 13, s. 133–149, https://doi.org/10.1111/j.1469-8676.2005.tb00003.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0964028205001199

Hejnicka-Bezwińska T. (1997) Tożsamość pedagogiki. Od ortodoksji ku heterogeniczności, Warszawa, Wydawnictwo 69.
Google Scholar

Hejnicka-Bezwińska T. (2010) Tworzenie – przekazywanie – wykorzystywanie wiedzy pedagogicznej (w perspektywie poznawczej rozwoju nauk humanistycznych), w: Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K. J. Szmidt (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 41–53.
Google Scholar

Hejnicka-Bezwińska T. (2020) Pamięć i tradycja w kulturze zaufania (vs. nieufności), w: Pedagogika i edukacja wobec kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii, J. Madalińska-Michalak, A. Wiłkomirska (red.), Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 116–133, https://doi.org/10.31338/uw.9788323542957.pp.116-133
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542957.pp.116-133

Janion M. (1980) Odnawianie znaczeń, Kraków, Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Jaworska-Witkowska M., Witkowski L. (2010) Przeżycie – przebudzenie – przemiana. Inicjacyjne dynamizmy egzystencjalne w prozie Hermanna Hessego (tropy i kategorie pedagogiczne), Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej i Nauk Społecznych.
Google Scholar

Jendza J., Rzeplińska A. (2012) Od pedagogiki krytycznej ku postkrytycznej pedagogii (z metodą Montessori w tle), Ars Educandi, nr 9, s. 272–283, https://doi.org/10.26881/ae.2012.09.17
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26881/ae.2012.09.17

Kamińska-Jatczak I. (2024) Praktyka tworzenia opowieści na przykładzie fotogłosu rodziców w sytuacjach wieloproblemowych, Przegląd Socjologiczny, nr 73(3), s. 121–148, https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.3/6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.3/6

Kapp S. K., Gillespie-Lynch K., Sherman L. E., Hutman T. (2013) Deficit, Difference, or Both? Autism and Neurodiversity, Developmental Psychology, nr 49(1), s. 59–71, https://doi.org/10.1037/a0028353
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/a0028353

Kojs W. (2004) Edukacja, pedagogika i prakseologia – wybrane płaszczyzny współdziałania, w: Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych, S. Palka (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 97–109.
Google Scholar

Lagemann E. C. (2000) An Elusive Science: The Troubling History of Education Research, Chicago, University of Chicago Press, s. XIV.
Google Scholar

Lefebvre H. (1991) The Production of Space, Oxford, Blackwell Publishing.
Google Scholar

Leppert R. (2001) Heterogeniczność współczesnej pedagogiki, w: Rozwój pedagogiki ogólnej. Inspiracje i ograniczenia kulturowe oraz poznawcze, A. Bogaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Instytut Badań Edukacyjnych, s. 191–196.
Google Scholar

Massey D. (1994) Space, Place and Gender, Minneapolis, University of Minnesota Press.
Google Scholar

Massey D. (2005) For Space, London, Sage Publications.
Google Scholar

McGuire A. (2016) War on Autism. On the Cultural Logic of Normative Violence, Michigan, University of Michigan Press, https://doi.org/10.3998/mpub.7784427
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.7784427

Melosik Z. (1995) Postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji, Toruń–Poznań, Wydawnictwo „Edytor”.
Google Scholar

Melosik Z. (2024) Dyscyplina naukowa i tożsamość naukowca, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Mendel M. (2017) Pedagogika miejsca wspólnego. Miasto i szkoła, Gdańsk, Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Google Scholar

Mouffe Ch. (2015) Agonistyka, tłum. B. Szelewa, Warszawa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Nycz R. (2017) Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Warszawa, Instytut Badań Literackich PAN, https://doi.org/10.4000/books.iblpan.1656
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.1656

Orsini M., Davidson J. (2013) Critical Autism Studies. Notes on an Emerging Field, w: Worlds of Autism: Across the Spectrum of Neurological Difference, M. Orsini, J. Davidson (red.), Minneapolis, MN, University of Minnesota Press, s. 1–28, https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816688883.003.0001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816688883.003.0001

Ostrowicka H. (2022) Problematyzacje. Studia nad dyskursem w badaniach edukacyjnych, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Piekarski J. (2004) Trzy uwagi na temat pogranicza pedagogiki społecznej, w: Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych, S. Palka (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 183–197.
Google Scholar

Pufund D. (2023) Doświadczanie szkolnych i pozaszkolnych przestrzeni edukacyjnych przez osoby w spektrum autyzmu [niepublikowana praca doktorska], Bydgoszcz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Russell G. (2021) The Rise of Autism. Risk and Resistance in the Age of Diagnosis, New York, NY, Routledge, https://doi.org/10.4324/9780429285912
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780429285912

Silberman S. (2017) Neuroplemiona. Dziedzictwo autyzmu i przyszłość neuroróżnorodności, tłum. B. Kotarski, Białystok, Wydawnictwo Vivante.
Google Scholar

Silberman S. (2021) Autyzm. Historia geniuszu natury i różnorodności neurologicznej, tłum. B. Kotarski, Białystok, Wydawnictwo Kobiece.
Google Scholar

Soja E. (1996) Thirdspace. Journeys to Los Angeles and Other Real-and-Imagined Places, Malden–Oxford, Blackwell Publishers.
Google Scholar

Śliwerski B. (2009) Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 43.
Google Scholar

Tuchańska B. (2010) Nieuniwersalność praw nauki, historyczność wszystkiego i specyfika humanistyki, Prace Kulturoznawcze, nr 11, s. 15–26.
Google Scholar

Ulicka D. (2007) Czy jest możliwa inna historia teorii (literatury)?, Przestrzenie Teorii, nr 7, s. 9–29, https://doi.org/10.14746/pt.2007.7.1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2007.7.1

Urbaniak-Zając D., Piekarski J. (2022) Metodologiczna rekonstrukcja warunków tworzenia wiedzy, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8220-912-9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8220-912-9

Witkowski L. (2013) Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Wróbel A. (2022) Badania metateoretyczne jako źródło świadomości metodologicznej pedagogów, Pedagogia Christiana, nr 2(50), s. 68–81, https://doi.org/10.12775/PCh.2022.015
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2022.015

Yergeau M. (2018) Authoring Autism. On Rhetoric and Neurological Queerness, Durham, NC, Duke University Press, https://doi.org/10.1215/9780822372189
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1215/9780822372189

Zamojski P. (2010) Pytanie o cel kształcenia – zaproszenie do debaty, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Zamojski P. (2011) Pomyśleć szkołę inaczej… Edukacja matematyczno-przyrodnicza w toku debat publicznych, Gdańsk, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Wielki Słownik Języka Polskiego PAN, https://wsjp.pl/ (dostęp: 16.09.2024).
Google Scholar