Wspólnotowy potencjał sztuki street artu: efemeryczne wspólnoty wokół efemerycznej sztuki
DOI:
https://doi.org/10.18778/2450-4491.18.07Słowa kluczowe:
street art, graffiti, sztuka w przestrzeni publicznej, sztuka a wspólnotyAbstrakt
Tekst analizuje zjawisko street artu w kontekście jego wpływu na tworzenie lokalnych bądź globalnych wspólnot zarówno twórców jak i odbiorców. Pod uwagę bierze kilka odmiennych form ekspresji, jak graffiti, murale społecznościowe czy interwencje konkretnych, indywidualnych artystów. Analizuje, na ile tworzące się wokół artystycznych działań wspólnoty są trwałe i zwarte. Graffiti, jako sztuka subkultury hip-hop, stanowi wyraz zamkniętych dla większości społeczeństwa, anonimowych grup. Mimo silnych związków, grupy te są zwykle doraźne i mogą się rozpadać po zakończeniu konkretnych projektów. Inne formy street artu zwykle tworzone są przez indywidualnych artystów, którzy dążą do wytworzenia niepowtarzalnego stylu. Skupiają oni wokół siebie otwarte, globalne sieci miłośników oraz działaczy i organizacji, a Internet i media społecznościowe pomagają utrzymać związek między artystami a ich publicznością. Niektórzy artyści street artu (np. JR czy Swoon) są szczególnie wrażliwi na sprawy społeczne, pomagają więc poprzez swą twórczość zawiązywać i podtrzymywać wspólnoty lokalne, choć sami do nich nie należą. Specyficzną formą street artu są murale społecznościowe, zamawiane u artystów przez daną wspólnotę w celu jej identyfikacji i umocnienia. Street art i graffiti mają więc zdolność tworzenia wspólnot na różnych poziomach, choć są one nieformalne i efemeryczne.
Bibliografia
Baudrillard J. (2007) Wymiana symboliczna i śmierć, trans. S. Królak, Warszawa, Wydawnictwo Sic!
Google Scholar
Bensaïd H. (2016) Mural painting and the Spirit of The Place Versus Graffiti and Street Art in: Aesthetic Energy of the City. Experiencing Urban Art & Space, A. Gralińska-Toborek, W. Kazimierska-Jerzyk (eds.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Fundacja Urban Forms, pp. 155–157, https://doi.org/10.18778/8088-151-8.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-151-8.10
Cockcroft E., Weber J. P., Cockcroft J. (1998) Toward a People’s Art: The Contemporary Mural Movement, Albuquerque, NM, University of New Mexico Press.
Google Scholar
Conrad D. (1995) Community, Murals as Democratic Art and Education, “The Journal of Aesthetic Education”, vol. 1, no 29, pp. 98–102, https://doi.org/10.2307/3333522
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/3333522
Gralińska-Toborek A. (2019) Graffiti i street art. Słowo, obraz, działanie, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8142-237-6
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8142-237-6
Gralińska-Toborek A. (2022) Street Art: Between Integration and Dispersion. A Global Collective of Individualities, “Art Inquiry. Recherches sur les arts”, no. XXIV, pp. 319–332.
Google Scholar
Hansen S., Flynn D. (2015) ‘This Is Not a Banksy!’: Street Art as Aesthetic Protest, “Continuum: Journal of Media & Cultural Studies”, vol. 6, no. 2, pp. 1–15, https://doi.org/10.1080/10304312.2015.1073685
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/10304312.2015.1073685
Hansen S., Flynn D. (2016) ‘Darling Look! It’s A Banksy!’. Viewers’ Material Engagement With Street Art And Graffiti in: Aesthetic Energy of the City. Experiencing Urban Art & Space, A. Gralińska-Toborek, W. Kazimierska-Jerzyk (eds.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Fundacja Urban Forms, pp. 103–115, https://doi.org/10.18778/8088-151-8.06
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-151-8.06
Juskowiak Piotr (2010) Sztuka wspólnoty Krzysztofa Wodiczki. Wokół Projekcji Poznańskiej, “Praktyka Teoretyczna”, no. 1, pp. 68–80, https://doi.org/10.14746/prt.2010.1.5
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2010.1.5
Kelling G. E., Coles C. M. (2010) Wybite szyby. Jak zwalczyć przestępczość i przywrócić ład w najbliższym otoczeniu, trans. Bolesław Ludwiczak, Poznań, Media Rodzina.
Google Scholar
Lewishon C. (2008) Street Art. The Graffiti Revolution, London, Tate Publishing.
Google Scholar
Lippard L. (1984) Trojan Horses: Activist Art and Power in: Art after Modernism: Rethinking Representation, B. Wallis (ed.), New York–Boston, New Museum of Contemporary Art; D.R. Godine, pp. 341–358.
Google Scholar
Macdonald N. (2001) The Graffiti Subculture: Youth, Masculinity and Identity in London and New York, New York, Palgrave Macmillan.
Google Scholar
Maffesoli M. (2008) Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, trans. M. Buholc, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Mancini L. (2019) Graffiti as a Gift: Street Art’s Conceptual Emergence, “Nuart Journal”, vol. 1, no. 2, pp. 30–35.
Google Scholar
Manco T. (2014) Big Art/Small Art, London, Thames & Hudson.
Google Scholar
Moch W. (2016) Street art i graffiti. Litery, słowa i obrazy w przestrzeni miasta, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki & Włodzimierz Moch.
Google Scholar
Niziołek K. (2015) Czy street art jest sztuką społeczną? Kulturotwórczy i obywatelski sens sztuki ulicznej w perspektywie koncepcji społecznych enklaw, “Pogranicze. Studia Społeczne”, no. XXVI, pp. 49–74, https://doi.org/10.15290/pss.2015.26.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/pss.2015.26.03
Riggle N. A. (2010) Street Art: The Transfiguration of the Commonplaces, “The Journal of Aesthetics and Art Criticism”, vol. 68, no. 3, pp. 243–257.
Google Scholar
Sztabiński G. (2011) Inne idee awangardy. Wspólnota, wolność, autorytet, Warszawa, Wydawnictwo Neriton.
Google Scholar
JR (2022) Can Art Change the World?, TED talk, https://www.youtube.com/watch?v=2fY-iSzbls8 (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar
Kazimierska-Jerzyk W., Latuszewska-Syrda T. (2020) Street Art Decade. Urban Forms Gallery 2009–2019, Lisboa–Łódź, Fundacja Urban Forms, Urban Creativity, https://www.academia.edu/44696335/Street_Art_Decade_Urban_Forms_Gallery_2009_2019 (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar
Litorowicz A., Sztuka w przestrzeni publicznej, https://sztukapubliczna.pl/pl/sztuka-w-przestrzeni-publicznej/sztuka (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar
Urban Art Workshops for Seniors in: Google Arts & Culture, Street Art for All Ages, https://artsandculture.google.com/story/ZwXxxQqXfgsA8A (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar
Ptak A. (2008) Community Arts: wprowadzenie do idei in: Lokalnie: animacja kultury/community arts, I. Kurz (red.), Warszawa, Instytut Kultury Polskiej, UW, pp. 36–51; https://ikp.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2015/04/lokalnie.pdf (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar
Curry C. The Road Home, https://swoonstudio.org/projects-1#/new-gallery-1/ (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar