Wspólnotowy potencjał sztuki street artu: efemeryczne wspólnoty wokół efemerycznej sztuki

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.18.07

Słowa kluczowe:

street art, graffiti, sztuka w przestrzeni publicznej, sztuka a wspólnoty

Abstrakt

Tekst analizuje zjawisko street artu w kontekście jego wpływu na tworzenie lokalnych bądź globalnych wspólnot zarówno twórców jak i odbiorców. Pod uwagę bierze kilka odmiennych form ekspresji, jak graffiti, murale społecznościowe czy interwencje konkretnych, indywidualnych artystów. Analizuje, na ile tworzące się wokół artystycznych działań wspólnoty są trwałe i zwarte. Graffiti, jako sztuka subkultury hip-hop, stanowi wyraz zamkniętych dla większości społeczeństwa, anonimowych grup. Mimo silnych związków, grupy te są zwykle doraźne i mogą się rozpadać po zakończeniu konkretnych projektów. Inne formy street artu zwykle tworzone są przez indywidualnych artystów, którzy dążą do wytworzenia niepowtarzalnego stylu. Skupiają oni wokół siebie otwarte, globalne sieci miłośników oraz działaczy i organizacji, a Internet i media społecznościowe pomagają utrzymać związek między artystami a ich publicznością. Niektórzy artyści street artu (np. JR czy Swoon) są szczególnie wrażliwi na sprawy społeczne, pomagają więc poprzez swą twórczość zawiązywać i podtrzymywać wspólnoty lokalne, choć sami do nich nie należą. Specyficzną formą street artu są murale społecznościowe, zamawiane u artystów przez daną wspólnotę w celu jej identyfikacji i umocnienia. Street art i graffiti mają więc zdolność tworzenia wspólnot na różnych poziomach, choć są one nieformalne i efemeryczne.

Biogram autora

Agnieszka Gralińska-Toborek - University of Lodz

Dr hab. Agnieszka Gralińska-Toborek – absolwentka historii i historii sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, pracowała jako adiunkt w Katedrze Estetyki oraz katedrze Etyki UŁ, obecnie w Katedrze Historii Malarstwa i Rzeźby jako profesor UŁ. Autorka kilkudziesięciu artykułów z zakresu estetyki i teorii sztuki, autorka książki Graffiti i street art. Słowo, obraz, działanie oraz współautorka książki Doświadczenie sztuki w przestrzeni miejskiej. Galeria Urban Forms 2011–2013 / Experience of Art in Urban Space. Urban Forms Gallery 2011–2013, która jest raportem z badań jakościowych prowadzonych dzięki dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Poza pracą naukowo-badawczą przygotowała i prowadziła warsztaty dla dzieci i młodzieży w ramach projektu „MURA LOVE GRY”, sfinansowanemu ze środków Fundacji Orange, prowadzi także zajęcia dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz osób 60+ w ramach grantu „Sztuka łódzka na tle sztuki europejskiej. Wykluczeni/włączeni” realizowanego w ramach konkursu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Bibliografia

Baudrillard J. (2007) Wymiana symboliczna i śmierć, trans. S. Królak, Warszawa, Wydawnictwo Sic!
Google Scholar

Bensaïd H. (2016) Mural painting and the Spirit of The Place Versus Graffiti and Street Art in: Aesthetic Energy of the City. Experiencing Urban Art & Space, A. Gralińska-Toborek, W. Kazimierska-Jerzyk (eds.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Fundacja Urban Forms, pp. 155–157, https://doi.org/10.18778/8088-151-8.10
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-151-8.10

Cockcroft E., Weber J. P., Cockcroft J. (1998) Toward a People’s Art: The Contemporary Mural Movement, Albuquerque, NM, University of New Mexico Press.
Google Scholar

Conrad D. (1995) Community, Murals as Democratic Art and Education, “The Journal of Aesthetic Education”, vol. 1, no 29, pp. 98–102, https://doi.org/10.2307/3333522
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/3333522

Gralińska-Toborek A. (2019) Graffiti i street art. Słowo, obraz, działanie, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8142-237-6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-237-6

Gralińska-Toborek A. (2022) Street Art: Between Integration and Dispersion. A Global Collective of Individualities, “Art Inquiry. Recherches sur les arts”, no. XXIV, pp. 319–332.
Google Scholar

Hansen S., Flynn D. (2015) ‘This Is Not a Banksy!’: Street Art as Aesthetic Protest, “Continuum: Journal of Media & Cultural Studies”, vol. 6, no. 2, pp. 1–15, https://doi.org/10.1080/10304312.2015.1073685
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10304312.2015.1073685

Hansen S., Flynn D. (2016) ‘Darling Look! It’s A Banksy!’. Viewers’ Material Engagement With Street Art And Graffiti in: Aesthetic Energy of the City. Experiencing Urban Art & Space, A. Gralińska-Toborek, W. Kazimierska-Jerzyk (eds.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Fundacja Urban Forms, pp. 103–115, https://doi.org/10.18778/8088-151-8.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-151-8.06

Juskowiak Piotr (2010) Sztuka wspólnoty Krzysztofa Wodiczki. Wokół Projekcji Poznańskiej, “Praktyka Teoretyczna”, no. 1, pp. 68–80, https://doi.org/10.14746/prt.2010.1.5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2010.1.5

Kelling G. E., Coles C. M. (2010) Wybite szyby. Jak zwalczyć przestępczość i przywrócić ład w najbliższym otoczeniu, trans. Bolesław Ludwiczak, Poznań, Media Rodzina.
Google Scholar

Lewishon C. (2008) Street Art. The Graffiti Revolution, London, Tate Publishing.
Google Scholar

Lippard L. (1984) Trojan Horses: Activist Art and Power in: Art after Modernism: Rethinking Representation, B. Wallis (ed.), New York–Boston, New Museum of Contemporary Art; D.R. Godine, pp. 341–358.
Google Scholar

Macdonald N. (2001) The Graffiti Subculture: Youth, Masculinity and Identity in London and New York, New York, Palgrave Macmillan.
Google Scholar

Maffesoli M. (2008) Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, trans. M. Buholc, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Mancini L. (2019) Graffiti as a Gift: Street Art’s Conceptual Emergence, “Nuart Journal”, vol. 1, no. 2, pp. 30–35.
Google Scholar

Manco T. (2014) Big Art/Small Art, London, Thames & Hudson.
Google Scholar

Moch W. (2016) Street art i graffiti. Litery, słowa i obrazy w przestrzeni miasta, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki & Włodzimierz Moch.
Google Scholar

Niziołek K. (2015) Czy street art jest sztuką społeczną? Kulturotwórczy i obywatelski sens sztuki ulicznej w perspektywie koncepcji społecznych enklaw, “Pogranicze. Studia Społeczne”, no. XXVI, pp. 49–74, https://doi.org/10.15290/pss.2015.26.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/pss.2015.26.03

Riggle N. A. (2010) Street Art: The Transfiguration of the Commonplaces, “The Journal of Aesthetics and Art Criticism”, vol. 68, no. 3, pp. 243–257.
Google Scholar

Sztabiński G. (2011) Inne idee awangardy. Wspólnota, wolność, autorytet, Warszawa, Wydawnictwo Neriton.
Google Scholar

JR (2022) Can Art Change the World?, TED talk, https://www.youtube.com/watch?v=2fY-iSzbls8 (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar

Kazimierska-Jerzyk W., Latuszewska-Syrda T. (2020) Street Art Decade. Urban Forms Gallery 2009–2019, Lisboa–Łódź, Fundacja Urban Forms, Urban Creativity, https://www.academia.edu/44696335/Street_Art_Decade_Urban_Forms_Gallery_2009_2019 (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar

Litorowicz A., Sztuka w przestrzeni publicznej, https://sztukapubliczna.pl/pl/sztuka-w-przestrzeni-publicznej/sztuka (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar

Urban Art Workshops for Seniors in: Google Arts & Culture, Street Art for All Ages, https://artsandculture.google.com/story/ZwXxxQqXfgsA8A (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar

Ptak A. (2008) Community Arts: wprowadzenie do idei in: Lokalnie: animacja kultury/community arts, I. Kurz (red.), Warszawa, Instytut Kultury Polskiej, UW, pp. 36–51; https://ikp.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2015/04/lokalnie.pdf (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar

Curry C. The Road Home, https://swoonstudio.org/projects-1#/new-gallery-1/ (accessed: 03.01.2024).
Google Scholar

https://swoonstudio.org/about
Google Scholar

https://www.jr-art.net/
Google Scholar

Opublikowane

2024-06-30

Jak cytować

Gralińska-Toborek, A. (2024). Wspólnotowy potencjał sztuki street artu: efemeryczne wspólnoty wokół efemerycznej sztuki. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 18(1), 80–92. https://doi.org/10.18778/2450-4491.18.07