Pedagogika transcendentalna. Kanta filozofia umysłu oraz jego filozofia filozofii jako projekt wychowawczy
Słowa kluczowe:
rozum, krytyka, umysł, filozofia, wychowanie, kształcenie, filozofia transcendentalna, OświecenieAbstrakt
Filozofia umysłu, w tym przede wszystkim sama filozofia krytyczna (transcendentalna krytyka rozumu), oraz filozofia filozofii Kanta przedstawione tu zostają jako jedyne w swoim rodzaju przedsięwzięcie wychowawcze. Tytułowa pedagogika transcendentalna (termin zaproponowany przeze mnie na użytek tego tekstu) nie stanowi teorii wychowania, lecz jego praktykę. Realizuje się ona na dwu płaszczyznach — (samo)wychowanie i (samo)kształcenie rozumu w krytyce oraz (samo) wychowanie i (samo)kształcenie człowieka w filozofii. Jest ona transcendentalna, tzn. nieempiryczna, ponieważ stanowi pewien system przekształceń mentalnych dokonywanych in abstracto w, jeśli wolno tak się wyrazić, mentalnej przestrzeni ludzkiej samoświadomości za pomocą narzędzi najzupełniej dyskursywnych i spekulatywnych. Krytyka rozumu oraz Kantowska filozofia filozofii ujęte zostają tutaj nie tylko jako narzędzia i metody tego swoistego procesu wychowawczego, lecz także, a właściwie przede wszystkim, jako transformacyjna praktyka intelektualna. Pojęcia wychowania, wychowanka i wychowawcy z płaszczyzny stricte pedagogicznej zostaną tu przeniesione w dziedzinę interpretacji Kanta koncepcji filozofii (w tym transcendentalnej krytyki rozumu), która zaprezentowana zostanie jako narzędzie kształtowania umysłu najprzód własnego, w dalszej zaś kolejności cudzego. Tekst podzielony jest na dwie podstawowe części: pierwsza poświęcona jest krytyce rozumu ujętej jako tegoż rozumu dyscyplinowanie i kształcenie, druga traktuje o filozofii jako narzędziu wychowania człowieka.
Bibliografia
Albert K. (1991) O platońskim pojęciu filozofii, przeł. J. Drewnowski, posłowiem opatrzył J. Domański, Warszawa, Polska Akademia Nauk.
Google Scholar
Hadot P. (1992) Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. P. Domański, Warszawa, Polska Akademia Nauk.
Google Scholar
Hazard P. (1972) Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga, przeł. H. Suwała, wstępem poprzedził S. Pietraszko, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Kant I. (1912) Nachricht von der Einrichtung seiner Vorlesungen in dem Winterhalbenjahre von 1765-1766, w: Kant’s gesammelte Schriften, Berlin und Leipzig, hrsg. von der Königlich Preußischen Akademie der Wissenschaften, Bd. II, s. 305-313.
Google Scholar
Kant I. (1923) Verkündigung des nahen Abschlusses eines Tractats zum ewigen Frieden in der Philosophie, w: Kant’s gesammelte Schriften, Berlin und Leipzig, hrsg. von der Königlich Preußischen Akademie der Wissenschaften, Bd. VIII, s. 411-422.
Google Scholar
Kant I. (1966) Co to jest oświecenie, przeł. A. Landman, w: T. Kroński, Kant, Warszawa, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, s. 164-173.
Google Scholar
Kant I. (1986) Krytyka czystego rozumu, z oryginału niemieckiego przełożył oraz opatrzył wstępem i przypisami R. Ingarden, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Kant I. (1999) O pedagogice, przeł. D. Sztobryn, Łódź, Wydawnictwo Dajas.
Google Scholar
Kant I. (2003) Encyklopedia filozoficzna wraz z wyborem uwag o metafizyce i listów z lat 1769-1781, przełożył, opracował i wstępem poprzedził A. Banaszkiewicz, Kraków, Wydawnictwo Aureus.
Google Scholar
Kant I. (2005a) Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, przełożył, opracował i posłowiem opatrzył A. Banaszkiewicz, Kraków, Wydawnictwo Zielona Sowa.
Google Scholar
Kant I. (2005b) Logika. Podręcznik do wykładów, przełożył, opracował oraz posłowiem opatrzył A. Banaszkiewicz, Kraków, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Sztobryn S. (1999) Słowo wstępne, w: I. Kant, O pedagogice, przeł. D. Sztobryn, Łódź, Wydawnictwo Dajas, s. 5-38.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
