Ethical Problems in the Researcher’s Relationship with Respondents Based on the Example of Biographical Research with the Elderly
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.4.10Keywords:
ethical problems, ethics of social research, biographical research, researcher-respondent relationshipAbstract
Ethical problems are an integral part of social researchers’ work within both qualitative and quantitative approaches. Some of them are common to all research methods, while others depend on a particular research method, group, or question. This article discusses ethical problems appearing in biographically-oriented research. Based on the example of her own research on gender identity in elderly people, the author examines the problems that are likely to arise in the researcher’s relationship with a given researched group; she considers her own experiences and ways to cope with them. The difficulties include sampling, the problem of informed consent, the content of the autobiographical narrative, the researcher’s responsibility for the emotions evoked in the respondents, and the influence of the traits and emotions of the person conducting the research on its course. Therefore, the article serves as a contribution to a broader discussion about the difficulties and ethical problems which both male and female researchers have to face in the research field, but which they rarely disclose and discuss.
Downloads
References
American Sociological Association (2018) Code of Ethics [dostęp 23 stycznia 2018 r.]. Dostępny w Internecie http://www.asanet.org/sites/default/files/asa_code_of_ethics-june2018.pdf
Google Scholar
Atkinson Robert (2012) The Life Story Interview as a Mutually Equitable Relationship [w:] Jaber F. Gubrium e in., eds., The Sage Handbook of Interview Research. The Complexity of the Craft. Thousand Oaks, London, New Delhi, Singapore: Sage Publications, s. 115–128.
Google Scholar
Barley Nigel (1997) Niewinny antropolog. Notatki z glinianej chatki. Przełożyła Ewa Szyler. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Google Scholar
Barnes Marian (2007) Good Practice Guide. Involving Older People in Reserach: Examples, Purposes and Good Practice. „European Research Area in Ageing Research” [dostęp 16 stycznia 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://eprints.brighton.ac.uk/5365/1/Good_Practice_Guide_Involving_older_people_in_research.pdf
Google Scholar
Bednarz-Łuczewska Paulina, Łuczewski Michał (2012) Podejście biograficzne [w:] Dariusz Jemielniak, red., Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 91–109.
Google Scholar
Bielska Beata (2016) Praktyki ukrywania. O pułapkach, pokusach i pożytkach z badań niejawnych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 3, s. 70–87.
Google Scholar
Chamberlayne Prue, Bornat Joanna, Apitzsch Ursula, eds. (2004) Biographical Methods and Professional Practice. An International Perspective. Bristol, Chicago: The Policy Press.
Google Scholar
Ciuk Sylwia, Latusek-Jurczak Dominika (2012) Etyka w badaniach jakościowych [w:] Dariusz Jemielniak, red., Badania jakościowe. Podejścia i teorie. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 23–40.
Google Scholar
Clifford James (2004) Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii [w:] Marian Kempny, Ewa Nowicka, red., Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 139–179.
Google Scholar
Cymbrowski Borys, Rancew-Sikora Dorota (2016) Dylematy etyczne i ryzyko w badaniach terenowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 3, s. 7–21.
Google Scholar
Czajkowska Dominika, Hinc Sławomir Hinc (2005) Etyka i dobre obyczaje w wywiadzie naukowym [w:] Katarzyna Zamiara, red., Etyczne aspekty badań społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 237–249.
Google Scholar
Czyżewski Marek, Piotrowski Andrzej, Rokuszewska-Pawełek Alicja, red. (1996) Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: Katedra Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Denzin Norman K. (1987) The Alcoholic Self. Newbury Park: Sage Publications.
Google Scholar
Dickson-Swift Virginia i in. (2009) Researching Sensitive Topics: Qualitative Research as Emotion Works. „Qualitative Research”, vol. 9, no. 1, s. 61–79.
Google Scholar
Fine Gary Alan (2010) Dziesięć kłamstw etnografii – dylematy etyczne w terenie [w:] Kaniowska Katarzyna i Noemi Modnicka, red., Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław, Łódź, s. 87–114.
Google Scholar
Flick Uwe (2011) Jakość w badaniach jakościowych. Przełożył Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Fontana Andrea, Frey James H. (2014) Wywiad. Od neutralności do politycznego zaangażowania [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 81–127.
Google Scholar
Galewicz Włodzimierz (2009) O etyce badań naukowych. „Diamtetros”, t. 19, s. 48–57.
Google Scholar
Geertz Clifford (2003) Myślenie jako akt moralny: etyczny wymiar antropologicznych badań terenowych w nowo utworzonych państwach [w:] Clifford Geertz Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 33–57.
Google Scholar
Grabham Emily i in., eds. (2009) Intersectionality and Beyond. Law, Power and the Politics of Location. New York: Routledge-Cavendish.
Google Scholar
Gubrium Jaber F., Holstein James A. (2002) From the Individual Interview to the Interview Society [w:] Jaber F. Gubrium, James A. Holstein, eds., Handbook of Interview Research: Context and Method. Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage, s. 3–32.
Google Scholar
Hałas Elżbieta (1994) Obywatelska socjologia szkoły chicagowskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar
Helling Ingeborg (1985) Metoda badań biograficznych. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 3, s. 93–115.
Google Scholar
Hertz Rosanna (1997) Introduction: Reflexivity and Voice [w:] Rosanne Hertz, ed., Reflexivity and Voice. Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage, s. VII–XVIII.
Google Scholar
Horolets Anna (2016) Badacz jako gość. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 3, s. 54–69.
Google Scholar
Jakubczak Franciszek (1989) Zasoby pamiętników. Zasady i zakres ich użytkowania. „Ruch prawniczy, ekonomiczny I socjologiczny”, t. 2, s. 259–268.
Google Scholar
Johnson Rebecca (2005) Gender, Race, Class and Sexual Orientation: Theorizing the Intersections [w:] Gayle MacDonald, Rachel L. Osborne, Charles C. Smith, eds., Feminism, Law, Inclusion: Intersectionality in Action. Toronto: Sumach Press, s. 21–37.
Google Scholar
Johnson John M., Rowlands Timothy (2012) The Interpersonal Dynamics of In-depth Interviewing [w:] Jaber F. Gubrium i in., eds., The Sage Handbook of Interview Research. The Complexity of the Craft. Thousand Oaks, London, New Delhi, Singapore: Sage Publications, s. 99–114.
Google Scholar
Kaniowska Katarzyna (2010a) Skąd się biorą etyczne problemy badań antropologicznych? [w:] Kaniowska Katarzyna, Noemi Modnicka, red., Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław, Łódź, s. 7–16.
Google Scholar
Kaniowska Katarzyna (2010b) Etyczne problemy badań antropologicznych [w:] Kaniowska Katarzyna, Noemi Modnicka, red., Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław, Łódź, s. 19–31.
Google Scholar
Kaźmierska Kaja (2008) Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar
Kaźmierska Kaja (2014) Autobiograficzny wywiad narracyjny – kwestie etyczne i metodologiczne w kontekście archiwizacji danych. „Studia Socjologiczne”, t. 3(214), s. 221–238.
Google Scholar
Kaźmierska Kaja (2016) Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne [w:] Renata Dopierała, Katarzyna Waniek, red., Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 61–72.
Google Scholar
Kohli Martin (2012) Biografia: relacja, tekst, metoda [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Nomos, s. 125–137.
Google Scholar
Komitet Etyki w Nauce PAN (2001) Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych [dostęp 23 stycznia 2018 r.] Dostępny w Internecie: http://psych.pan.pl/pl/wp-content/uploads/2015/04/DOBRE-OBYCZAJE-W-NAUCE.pdf
Google Scholar
Leoński Jacek (1993) Różne sposoby ujmowania metody biograficznej w socjologii [w:] Teresa Rzepa, Jacek Leoński, red., O biografii i metodzie biograficznej. Poznań: Wydawnictwo Nakom, s. 25–32.
Google Scholar
Malinowski Bronisław (2002) Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Marzano Marco (2012) Informed Consent [w:] Jaber F. Gubrium i in., eds., The Sage Handbook of Interview Research. The Complexity of the Craft. London, New Delhi, Thousand Oaks, Singapore: SAGE, s. 443–456.
Google Scholar
McKinzie Ashleigh E. (2017) Scared to Death: Reflections on Panic Anxiety in the Field. „Symbolic Interaction”, t. 40, nr 4, s. 483−497.
Google Scholar
Polskie Towarzystwo Psychologiczne (1991) Kodeks etyczno-zawodowy psychologa [dostęp 23 stycznia 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=29
Google Scholar
Polskie Towarzystwo Socjologiczne (2012) Kodeks Etyki Socjologa [dostęp 23 stycznia 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://pts.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/kodeks.pdf
Google Scholar
Rancew-Sikora Dorota, Cymbrowski Borys (2016) W stronę socjologicznego ujęcia etyki badań naukowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 3, s. 22–29.
Google Scholar
Robertson Linda, Hale Beatrice (2011) Interviewing Older People: Relationships in Qualitative Research. „The Internet Journal of Allied Health Sciences and Practice”, vol. 3, no. 9, s. 1–8.
Google Scholar
Rosenthal Gabriele (1990) Rekonstrukcja historii życia. Wybrane zasady generowania opowieści w wywiadach biograficzno-narracyjnych [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 97–112.
Google Scholar
Rosenthal Gabriele (2012) Badania biograficzne [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 279–308.
Google Scholar
Rutowicz Przemysław (2010) Badania empiryczne antropologii kulturowej wobec etycznych powinności antropologa [w:] Katarzyna Kaniowska, Noemi Modnicka, red., Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław, Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 53–67.
Google Scholar
Schütze Fritz (1990) Presja i wina: doświadczenia młodego żołnierza niemieckiego w czasie drugiej wojny światowej i ich implikacje biograficzne [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 325–339.
Google Scholar
Schütze Fritz (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 141–278.
Google Scholar
Seweryn Anna (2010) Kodeks etyczny antropologa [w:] Kaniowska Katarzyna, Noemi Modnicka, red., Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław, Łódź, s. 33–51.
Google Scholar
Steuden Stanisława (2011) Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Szaniawski Klemens (1994) O nauce, rozumowaniu i wartościach. Pisma wybrane. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Szarota Zofia (2010) Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar
Szarota Zofia (2013) Społeczno-demograficzne aspekty starzenia się społeczeństwa [w:] Remigiusz J. Kijak, Zofia Szarota, red., Starość. Między diagnozą a działaniem. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, s. 6–22.
Google Scholar
Thomas William, Znaniecki Florian (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar
Wawrzyniak Joanna K. (2017) Starzenie się i jego charakterystyka [w:] Artur Fabiś, Joanna K. Wawrzyniak, Agata Chabior, red., Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 42–77.
Google Scholar
Wenger G. Clare (2001) Interviewing older people [w:] Jaber F. Gubrium, James A. Holstein, eds., Handbook of Interview Research. Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage Publications, s. 259–278.
Google Scholar
Wengraf Tom (2012) Interpretacja historii życiowych, sytuacji życiowych i doświadczeń osobistych: biograficzno-narracyjna metoda interpretacyjna (BNIM – Biographic-Narrative Interpretative Method) [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 351–364.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
