Binarny i spektralny model tożsamości

Janusz A. Majcherek

doi:10.18778/1733-8069.19.1.01

Authors

Janusz A. Majcherek Akademia WSB https://orcid.org/0000-0001-8500-1544

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.19.1.01

Keywords:

the rule of identity, binary oppositions, transculturalism

Abstract

The recognition of two-valued logic as a model of correct reasoning has contributed to the popularization of the binary model in ordering and data analysis in various fields of science. In social sciences, this tendency was especially perpetuated by Claude Lévi-Strauss. The recognition of binary schema also included identity, analogous to its definition in two-valued logic, leading to the conclusion that identity is based on difference, i.e. opposition. Data analysis shows the unreliability of such an approach. Identity is formed and consolidated not through a binary opposition, but through deriving from a wide spectrum of possibilities and variants. Therefore, the spectral model seems to be much more useful and accurate in characterizing identity, be it individual or collective.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Janusz A. Majcherek, Akademia WSB

Profesor filozofii, doktor socjologii, zajmuje się naukowo filozofią i socjologią kultury, a także filozofią społeczną i antropologią kultury.

References

Aduszkiewicz Adam (red.) (2004), Słownik filozofii, Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar

Akter Tutku (2012), Legitimating and Naturalizing Binary Oppositions in European-Centric System: East and Telling Fortune by Coffee Grounds, „Proceedings of the 10th World Congress of the International Association for Semiotic Studies”, s. 2091–2100.
Google Scholar

Arystoteles (2013), Metafizyka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bator Joanna (2009), Transwestyta z Transylwanii. Krótka historia ucieleśniania się trans-ciał, „Kultura Współczesna”, nr 1, s. 115–129.
Google Scholar

Bauman Zygmunt (1995), Ciało i przemoc w obliczu nowoczesności, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Bauman Zygmunt (2007), Tożsamość ze sklepu, tożsamość ze spiżarni, [w:] Agnieszka Gromkowska-Melosik (red.), Kultura popularna i (re)konstrukcje tożsamości, Poznań–Leszno: Wyższa Szkoła Humanistyczna, s. 49–55.
Google Scholar

Bokszański Zbigniew (2005), Tożsamości zbiorowe, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Brubaker Rogers (2002), Ethnicity without groups, „European Journal of Sociology”, vol. 43, no. 2, s. 163–189, https://doi.org/10.1017/S0003975602001066
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0003975602001066

Brubaker Rogers, Cooper Frederick (2000), Beyond ‘identity’, „Theory and Society”, vol. 29, no. 1, s. 1–47, https://doi.org/10.1023/A:1007068714468
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1007068714468

Burszta Wojciech Jerzy (2013), Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle, Warszawa: Wydawnictwo Iskry. Burszta Wojciech Jerzy (2017), Wojny kulturowe jako fenomen antropologiczny, https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/2._wojciech_j._burszta_-_wojny_kulturowe_jako_fenomen_antropologiczny.pdf [dostęp: 2.04.2022].
Google Scholar

Clifford James (2000), Kłopoty z kulturą, Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Cohen Jonathan R. (2020), Negative Identity and Conflict, „Ohio State Journal on Dispute Resolution”, vol. 35(5), s. 736–752.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2012), Dyskursy tożsamościowe w nauce i życiu społecznym: odmiany, własności, funkcje, [w:] Renata Dopierała, Kaja Kaźmierska (red.), Tożsamość, nowoczesność, stereotypy. Księga Jubileuszowa poświęcona Profesorowi Zbigniewowi Bokszańskiemu, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 101–120.
Google Scholar

Dworkin Ronald (2008), Is democracy possible here?, Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Gacka-Asiewicz Aneta (2014), Logika w pigułce. Szybko, zwięźle i na temat, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Google Scholar

Gaither Sarah E. (2018), The Multiplicity of Belonging: Pushing Identity Research Beyond Binary Thinking, „Self and Identity”, vol. 17(4), s. 443–454, https://doi.org/10.1080/15298868.2017.1412343
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/15298868.2017.1412343

Grobler Adam (2001), Nie o to chodzi, by złowić króliczka, „Przegląd Filozoficzny”, nr 3, s. 289–297. Hall Edward T. (1984), Poza kulturą, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Herdin Thomas (2012), Deconstructing typologies. Overcoming the limitations of the binary opposition paradigm, „International Communication Gazette”, vol. 74(7), s. 603–618, https://doi.org/10.1177/1748048512458557
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1748048512458557

Herman Aleksandra (2013), Teoria i teren. Claude‘a Lévi-Straussa dualizm organizacji społecznej i perspektywy metodologiczne w badaniach antropologicznych, [w:] Ewa Nowacka, Małgorzata Głowacka-Grajper (red.), Antropolog i jego magia. Współczesne inspiracje twórczością Claude‘a Lévi-Straussa, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 30–48.
Google Scholar

Himmelfarb Gertrude (2007), Jeden naród, dwie kultury, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Hunter James D. (1992), Culture Wars. The Struggle to Define America, New York: Basic Books.
Google Scholar

Jałowiecki Bohdan (2005), Globalizacja, lokalność, tożsamość, [w:] Włodzimierz Wesołowski, Jan Włodarek (red.), Kręgi integracji i rodzaje tożsamości: Polska, Europa, świat, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 111–120.
Google Scholar

Jawłowska Aldona (2001), Wokół problematyki tożsamości, Warszawa: Wydawnictwo LTW.
Google Scholar

Klakla Jan Bazyli (2017), Binarna opozycja rodzajów i dyskryminacja ze względu na płeć w warunkach niedychotomicznych podziałów płci kulturowej, „Maska”, t. 34, s. 11–19.
Google Scholar

Kłoskowska Antonina (1992), Tożsamość i identyfikacja narodowa w perspektywie historycznej i psychologicznej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 131–141.
Google Scholar

Kłoskowska Antonina (1996), Kultury narodowe u korzeni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Maalouf
Google Scholar

Amin (2002), Zabójcze tożsamości, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Mariański Janusz (2008), Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim, [w:] Irena Borowik, Maria Libiszowska-Żółtkowska, Jan Doktór (red.), Oblicza religii i religijności, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 93–109.
Google Scholar

Mariański Janusz (2016), Religia i religijność w zsekularyzowanych społeczeństwach, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 4(59), s. 3–26. Melosik Zbyszko (2002), Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Nikitorowicz Jerzy (2019), Hybrydowa tożsamość na kulturowym pograniczu – potencjał i problem osobisty i grupowy?, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J”, t. XXXII, nr 2, s. 11–22, https://doi.org/10.17951/j.2019.32.2.11-22
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/j.2019.32.2.11-22

Okseniuk Michał (2013), Ratunek dla świata. Propozycja Amina Maaloufa, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 1, s. 44–49.
Google Scholar

Paleczny Tadeusz (2008), Socjologia tożsamości, Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Google Scholar

Pankalla Andrzej, Biegała Mateusz (2012), Kolekcjonerzy duchowych polis. Transreligijna tożsamość z perspektywy kulturowej psychologii religii (wioska Shing/Hongkong), [w:] Rafał Ilnicki, Juliusz Iwanicki (red.), Sfery refleksji religioznawczej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych, s. 47–60.
Google Scholar

Paradis Carita (2013), Binary opposition: A spatial configuration of comparison of opposite properties along a meaning dimension, https://lucris.lub.lu.se/ws/portalfiles/portal/6072485/4113136.pdf [dostęp: 3.04.2022].
Google Scholar

Rock Melissa Y. (b.d.), Deconstructing Binaries, https://www.e-education.psu.edu/geog128/node/608 [dostęp: 6.04.2022].
Google Scholar

Schmitt Carl (2000), Pojęcie polityczności, [w:] Carl Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, s. 245–314.
Google Scholar

Sell Randall L., Kowalska Małgorzata (2016), Definiowanie i pomiar orientacji seksualnej – przegląd, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, t. 2(21), s. 175–194, https://doi.org/10.12775/PBE.2015.054
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2015.054

Sepczyńska Dorota (2010), W poszukiwaniu najlepszego modelu polityki. C. Schmitt, J. Rawls, Ch. Mouffe, [w:] Dorota Sepczyńska, Piotr Wasyluk, Jadwiga Błahut-Prusik (red.), Współczesne dylematy filozofii i kultury, Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, s. 177–221.
Google Scholar

Szabelska Anna (2012), Claude Lévi-Strauss i strukturalna analiza mitu a przyczynek do badań kognitywnych, „Via Mentis”, nr 1, s. 99–108.
Google Scholar

Szmeja Maria (2000), Niemcy? Polacy? Ślązacy! Rodzimi mieszkańcy Opolszczyzny w świetle analiz socjologicznych, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Waszczyńska Katarzyna (2014), Wokół problematyki tożsamości, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, t. 6, s. 48–73.
Google Scholar

Webber Jonathan (1992), Współczesne tożsamości żydowskie. Sytuacja mniejszościowa i tożsamość, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Socjologiczne”, t. 15, s. 137–152.
Google Scholar

Wieradzka-Pilarczyk Anna (2015), Tożsamość religijna młodych Polaków. Próba zastosowania koncepcji Koena Luyckxa w obszarze rozwoju religijnego, Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Włodarczyk Tamara (2013), Świecka tożsamość polskich Żydów jako żydowska tożsamość alternatywna, „Studia Europae Gnesnensia”, vol. 8, s. 71–96.
Google Scholar

Yin Jing (2018), Beyond postmodernism: a non-western perspective on identity, „Journal of Multicultural Discourses”, vol. 3(13), s. 193–219, https://doi.org/10.1080/17447143.2018.1497640
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17447143.2018.1497640

Zambon Veronica (2020), What are some different types of gender identity?, „Medical News Today”, November 5, https://www.medicalnewstoday.com/articles/types-of-gender-identity#gender-as-a-spectrum [dostęp: 3.04.2022].
Google Scholar

Zowczak Magdalena (2015), Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne, Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Google Scholar